z
l
m
ZEELAND 13
Genieten van sitcoms uit de tijd dat humor vol dubbelzinnigheden nog mocht
Omroepen trekken
massaal oude series
uit de kast in de vorm
van troost-tv, nu we
thuis moeten blijven.
Fijn, kunnen we ein
delijk weer eens on
vervalst en ouderwets
lachen.
In een poging de bevolking nog
enigszins op te vrolijken storten
televisiezenders een golf van leuk
bedoelde programma's over ons
uit. Comedyseries, in goed Neder
lands. Vara-BNN zendt herhalin
gen uit van Toen was geluk heel ge
woon dat vanaf 1994 zestien sei
zoenen het scherm teisterde en de
Vlaamse publieke omroep heeft
zelfs de oude doos helemaal om
gekieperd om haar allereerste sit
com Schipper naast Mathilde op te
diepen die tussen 1955 en 1963 op
het scherm was.
'De schipper' was het program
ma van mijn jeugd. In 1956 werd
mijn vader ernstig ziek en moest
langdurig worden opgenomen in
een hersenkliniek. Als 7-jarig jon
getje bad ik voor zijn genezing.
Dat lukte. Toen hij weer thuis
kwam, mocht hij niet gaan wer
ken. Hij moest zich kalm houden
en binnen blijven. Een soort qua
rantaine.
Samen lachen
Om hem bezig te houden werd
een televisietoestel gekocht; het
eerste in de straat. De Nederlandse
tv zond nog maar zeer sporadisch
uit, maar in onze Brabantse woon
plaats konden we met onze dak
antenne België ontvangen. Elke
vrijdagavond werd ik in bad ge
daan, daarna mocht ik naast mijn
vader op de bank naar Schipper
naast Mathilde kijken. Ik verstond
de helft niet, maar als mijn vader
lachte, lachte ik ook.
De cast bestond uit een gezel
schap sympathieke losers: de
Schipper bedoelde het goed, maar
al zijn plannen mislukten. De Fili-
door stotterde, de Sander gaf ie
dereen een hand, Hypolite ver
slikte zich in Franse uitdrukkin
gen, Mathilleke en Madam Kriele-
mans beknorden deze domme
mannen. Such fun!
Nu ik 65 jaar later, coronagewijs,
afleveringen van Schipper naast
Mathilde terugzie, in wazig zwart
wit en met deplorabel geluid, valt
me op dat de tv nog echt in haar
experimenteerstadium was. Soms
was er maar één camera. De plot
was altijd flauw, het acteerwerk
kwam recht van het patronaats
toneel. Maar de herinnering aan
Engelse comedies
uit de jaren 70
hebben de tand des
tijd merkwaardig
goed getrotseerd
het lachen van mijn vader maakt
alles goed.
In Engeland is de televisie eer
der volwassen geworden dan bij
ons. De Engelse comedyseries uit
de jaren 70 die momenteel vooral
op de zender ONS worden her
haald, hebben de tand des tijds
merkwaardig goed getrotseerd.
Of ligt het aan mij? Ik ben nu
eenmaal, van afkomst en inborst,
een beetje ordinair. De weinig
subtiele humor in de Britse sit
coms heeft mij nooit gestoord.
Nog steeds kan ik gniffelend een
aflevering uitzitten van Are you
being served. De nichterige huppel
pasjes en het gegiechel van Mr
Humphries, de rondborstige win
keljuffrouw Miss Brahms en het
eenzame pussy van de blauwge-
verfde Mrs. Slocombe kunnen mij
nog altijd bekoren. Mijn persoon
lijke held is de warenhuiseigenaar
Young Mister Grace, de stokoude
schuinsmarcheerder die likkebaar
dend achter zijn wulpse secreta
resse aanzit. Ja,ja, me too
Stereotypen
Het zijn allemaal rolbevestigende
stereotypen, inclusief de zichzelf
serieusnemende afdelingschef
Captain Peacock. Nog pedanter
dan Captain Peacock, is die andere
Captain, de hoofdpersoon uit
Dad's Army, Captain Mainwaring.
Hoe hij in de beginleader met ge
zwollen borst voor zijn sukkelige
burgerwacht uit marcheert, doet
mij elke keer denken aan Jaap van
Dissel: 'Who do you think you are
kidding, Mr. Covid?'
Ook in deze serie, die liep van
1968 tot 1977, bestaat de cast uit
sukkelachtige stereotypen. Mijn
favoriete sukkel blijft overigens
George uit George and Mildred, een
serie die eind jaren 70 populair
was en waarin de dubbelzinnighe
den werkelijk niet van de lucht
waren.
Op het gevaar af dat sommigen
mijn verhaal zullen opvatten als
een pleidooi voor platheid, zou ik
een oproep willen doen aan de
KRO. Dat was de omroep die ooit
The Benny Hill Show in Nederland
op het scherm bracht, maar al snel
Om de nieuwe
vormen van humor te
omarmen hoef je het
oude toch niet te
verloochenen?
afhaakte wegens te ernstige 'vrij
postigheden' van de komiek. Ben
ny Hill was de absolute kampioen
van de slapstickachtige sketches,
waarin sukkels en domme blond
jes de dienst uitmaakten. Op
nieuw uitzenden die serie! Maar
nee, dat mag niet. Sinds funda
mentele feministen, gesteund
door 'keurige' politici, het mono
polie op fatsoen hebben opgeëist,
mag niks meer.
Ik citeer het cultuurmagazine
New York Vulture over Benny Hill:
'Many of the gags tend to be made at
the expense of women and often walk
the line between sexisme and out
right misogyny.' Seksisme en vrou
wenhaat moeten meedogenloos
worden uitgeroeid. Dat daarbij
ook de onschuldige, dubbelzin-
nige, volkse humor sneuvelt, is col
lateral damage.
Politiek correct
Twee jaar geleden kwam een Brits
theatergezelschap op het idee om
een toneelversie van Are you being
served op te zetten. Theaterdirec
teuren gooiden meteen de deur op
slot. Het was 'demeaning to women
and outdated. It needed to be more
political correct.'
Het lachen is ons in een halve
eeuw wel vergaan. Het ouder
wetse lachen. Er is gelukkig ook
nieuwe humor: cabaretesker, sur
realistischer dan destijds. Maar om
het nieuwe te omarmen hoefje
het oude toch niet te verlooche
nen?
De coronacrisis is een treurige
zaak. Het ziet ernaar uit dat met
name de zeventigplussers nog wel
een tijdje opgehokt zullen zitten.
Ik hoor bij die risicogroep. Het is
een geluk bij een ongeluk dat wij
nu, zonder verketterd te worden,
nog eens naar die oude Engelse se
ries mogen kijken.
zaterdag 2 mei 2020
VL
Hoe het lachen ons verging
Jef Rademakers
GASTOPINIE
Het is 2020 en corona
crisis. We zijn alle
maal zielig en bang en
moeten binnen blij
ven. Wie zorgt er voor
de broodnodige bevrijdende lach?
De troosttelevisie?
De cast van de Britse sitcom 'Are you being served', die voor het eerst in de jaren 70 te zien was op tv. Jef Rademaker: 'Nog steeds kan ik
gniffelend een aflevering van deze serie uitzitten.' foto bbc
Jef Rademakers (Roosendaal,
1949) is voormalig tv-producent en
nu ook bekend als kunstverzame
laar, schrijver en vertaler.
