75 jaar
1
Bevrijding
8 NIEUWS
Het is de doodsstrijd van nazi-
Duitsland: de Slag om Berlijn. Eind
april 1945 vecht het Rode Leger van
de Sovjet-Unie zich een weg naar de
Rijksdag, om er het hart uit Hitlers
Derde Rijk te rukken.
èm
spiib
,,Nu, kameraden, nu!'' Met deze
woorden geeft maarschalk Georgi
Konstantinovich Zjoekov het start
sein voor de Slag om Berlijn. Op 16
april, om vijf uur 's ochtends, zet het
Russische Rode Leger met 140 zoek
lichten de Duitse frontlinie vol in het
licht. Meteen daarop begint een ver
nietigende artilleriebeschieting. Dor
pen verkruimelen. Bossen vliegen in
brand. De stukken geschut vuren
1.236.000 granaten af. De 98.000 ton
aan munitie is door 2450 treinwa
gons naar het front aan de rivier de
Oder gebracht.
Met Hitlers bunkers zo nabij is de
Russische maarschalk Zjoekov aan
zet, de briljante strateeg die dictator
J ozef Stalin aan successen helpt in de
oorlog met nazi-Duitsland. Zjoekov
zorgt ervoor dat Hitlers legers Mos
kou, Stalingrad en Leningrad nooit
zullen veroveren. Hij verslaat hen bij
Koersk, in de grootste tankslag ooit.
De zoveelste zege levert hem de bij
naam 'Maarschalk van de Overwin
ning' op. Nu moet Zjoekov, die in
1936 ternauwernood ontsnapte aan
Stalins zuivering van de legertop,
nazi-Duitsland in zijn hoofdstad de
doodsteek geven. De dictator in het
Kremlin zit zijn commandanten te
velde al maanden achter de broek. Zij
moeten en zullen eerder in Berlijn
zijn dan de Amerikanen. Om twee
redenen: uit prestige en om als eerste
de hand te kunnen leggen op de nu
cleaire onderzoeksfaciliteiten van de
nazi's. Stalin krijgt zijn zin. Pas op 4
juli zullen de eerste Amerikanen voet
zetten in hun zone van de stad.
Bij de Slag om Berlijn staan 2,5 mil
joen Sovjet-militairen voor de poor
ten van Berlijn, tegenover bijna
800.000 Duitse soldaten, uitgemer
gelde divisies van de SS en de Wehr-
macht, aangevuld met tieners en ou
deren die een geweer kunnen vast
houden. De legers van Zjoekov en
collega-maarschalk Ivan Konev zijn
veel beter bewapend maar bijna net
zo uitgeput door al het oorlogsge
weld. Het grootste verschil zit tussen
de oren: de Russen zijn sinds 1942 na
de Slag om Stalingrad aan de win
nende hand. De Duitsers krijgen klap
na klap. Op 16 april hebben zij alleen
nog hun door Amerikaanse en Britse
vliegtuigen platgebombardeerde
hoofdstad te verdedigen, een gebied
van enkele honderden vierkante kilo
meters groot.
In de Führerbunker, dertig kamers
onder de grond, beschermd door vier
meter dik gewapend beton, is Adolf
Hitler geen schim meer van de man
die met zijn Duitse Rijk over de we
reld zou heersen. De Führer is ziek.
'*i
A
Strijd om Berlijn
Driftbuien maken constructief over
leg met zijn ooit trotse legerstaf bijna
onmogelijk. Bij de strijd om Berlijn
leunt Hitler vooral op zijn generaals
Gotthard Heinrici en Helmuth
Wiedling, twee specialisten in defen
sieve strategie. Dat Hitler het zicht op
de realiteit heeft verloren, blijkt uit
een verslag van een stafbespreking:
,,Als ik deze slag win, dan ben ik ge
rehabiliteerd. Het is ook mogelijk dat
ik hier te gronde ga, maar dan doe ik
dat op een fatsoenlijke manier.''
In vier dagen tijd veroveren de Sov
jet-legers het platteland onder de
rook van Berlijn. Aan beide kanten
vallen veel doden. Alleen al in en bij
het dorp Halbe sneuvelen 40.000
Duitse soldaten en burgers omdat
Hitlers troepen zich weigeren over te
geven. Zij komen om in een grana-
tenregen.
Vrijdag 20 april 1945
Op 20 april, Hitlers laatste verjaardag,
bereiken de Sovjet-soldaten de bui
tenwijken van Berlijn. Het verzet is
massief. De hoofdstad, met zijn vele
tunnels en ondergrondse bunkers
moet 'meter voor meter worden be
vrijd'. Via achtertuinen, kelders, me
trotunnels en riolering banen Zjoe-
kovs infanteristen, gesteund door
tanks en artillerie, zich een weg rich-
donderdag 30 april 2020
GO
Berlijn
bezwijkt
meter voor
meter
Hans van Zon
Berlijn
Maarschalk
Zjoekov van het
Rode Leger overziet
het strijdtoneel bij
Berlijn, waar de
nazi's zich uitein
delijk overgeven.
FOTO AFP
De Kaiser Wilhelm
Gedachtniskirche
bleef evenmin ge
spaard. De kerk is
nu een oorlogsmo
nument. foto fred
RAMAGE/ KEYSTONE FEA
TURES/ GETTY IMAGES
BERLIJN 0
èdam^X/Frankfurt
Halb
aagdenburg
Sovjets en Amerikanen
ontmoeten elkaar op 25
