i
iM&i ftói
Jx- }'-i'
Deejay Sifra
Wichers (22)
'Ik kies voor een
frisse zomerse
vibe. Zodat je
kunt dansen en
alles van buiten
mag loslaten'
Bol Kerrebijn
(93), ex-KNIL
'Ik sta hier
levend. Vele
jongemannen
hebbendeze
oorlog met de
dood moeten
bekopen.
Dankzij hen
ben ik er nog'
75 JAAR VRIJHEID 13
liever niet. De dodenmars, de gevangenis. Ik kende
de omgeving goed en ik had het taaltje, Soendanees,
geleerd. Ik heb het wonder boven wonder over
leefd." Kerrebijn verlaat in 1950 noodgedwongen
zijn vaderland. Via Nieuw-Guinea belandt hij in
het voormalige kamp Westerbork en met zijn gezin
krijgt hij later een huis in Venlo. ,,Vele jongeman
nen hebben deze oorlog met de dood moeten
bekopen. Dankzij hen ben ik er nog.''
Hij pakt de korte tekst die hij graag had willen
voorlezen: ,,Ik sta hier levend. Omdat Nederland het
moreel nodig achtte in 1945 - terwijl ze zelf al de
bevrijding kende - troepen te sturen naar Indië om
ook ons te bevrijden. En daar ben ik zeer dankbaar
.voor.''
Erkenning voor de KNIL-militairen komt te laat,
vindt Kerrebijn. ,,Een tekortkoming in de geschie
denis. We stellen achteraf alleen de schuldvraag.
Buitenstaanders oordelen, ze geven meningen.
Maar in een oorlog wordt nu eenmaal gedood, het is
jij of de ander. De mannen die terugkwamen wer
den in de jaren 50 als misdadigers gezien. Ik begrijp
hun verdriet hierover. Vierhonderd jaar koloniale
geschiedenis wordt op hun schouders gelegd. Het
leed herstellen zal niet meer lukken.''
Zwart-witdenken
Dwaas, vindt Chris van der Heijden. „Mensen gaan
bij voorkeur uit van tegenpolen'', zegt de historicus.
,,Dit zwart-witdenken is alleen maar toegenomen.
Als je over grijstinten schrijft, verwijt men je snel
nivellering, vervlakking of relativering. Wie de wer
kelijkheid probeert te reconstrueren, kan niet om
de nuances heen.'' Met zijn boek Grijs verleden was
Van der Heijden bijna twintig jaar geleden een van
de eersten die 'grijstinten' in oorlogstijd voor een
groter publiek bespreekbaar maakte. Hij stuitte op
veel kritiek. Zo zou de historicus, geboren in 1954,
nazi-leider Seyss-Inquart te menselijk hebben
neergezet. Zwaarder was het verwijt dat hij het
gedrag van zijn vader - 'fout' in de oorlog en veroor
deeld tot zes jaar gevangenisstraf - wilde goedpra
ten. Ook nu nog verzet Van der Heijden zich fel
tegen de kritiek en benadrukt hij dat 'de meeste
mensen er in oorlogstijd vooral het beste van pro
beerden te maken'. Te lang overheerst na de oorlog
de illusie dat iedereen in het verzet zat.
In haar proefschrift De stilte en de storm bespreekt
Ilse Raaijmakers meer gevoeligheden rondom
herdenken. Vooral in 2012 is er ophef. De gemeente
Vorden wil tien gesneuvelde Duitse Wehrmacht-
soldaten betrekken bij de herdenking. Na fel protest
mogen burgemeester en wethouders op 4 mei de
Duitse gevallenen niet 'in functie' herdenken. Dat
zelfde jaar wordt er geageerd tegen het gedicht Foute
keuze dat een 15-jarige scholier op de Dam zal voor
lezen. De tekst gaat over zijn oudoom die als vrij
williger actief was bij de Waffen-SS. Het Nationaal
Comité 4 en 5 mei schrapt de voordracht alsnog.
Het benadrukt dat de Dodenherdenking niet voor
de daders maar voor de slachtoffers is.
Duitsers op de Dam
Dat er ook Duitsers slachtoffer zijn van de Tweede
Wereldoorlog is, 75 jaar na dato, nog altijd lastig uit
te leggen. Bruno Bolgen, de vader van de Zwolse
11 JUNI
17 JULI
DONDERDAG 30 APRIL 2020
tti
5 JUNI
Met de Verklaring van Berlijn
krijgen de vier geallieerde
mogendheden (Verenigde Staten,
Groot-Brittannië, Sovjet-Unie en
Frankrijk) de volledige zeggen
schap over Duitsland en Berlijn.
Op Schiermonnikoog zijn
honderden Duitse soldaten,
SD'ers en SS'ers achtergeble
ven. Met hun afvoering is ook
het allerlaatste stukje bezet
Nederland bevrijd.
26 JUNI
Al tijdens de geallieerde opmars wordt
gesproken over een organisatie die
wereldwijd moet toezien op recht en
veiligheid. In San Francisco onderteke
nen vijftig landen het Handvest van de
Verenigde Naties.
Het begin van de Conferentie
van Potsdam, die tot 2 augustus
zal duren. De VS, Groot-Brittan-
nië en de Sovjet-Unie bepalen de
organisatie van het naoorlogse
Duitsland.
