JAAR
4 en 5 mei
X 4
Claudia
IN VRIJHEID
'Die opmerkingen
raken me elke
keer weer'
12
Dit jaar staat de koning nagenoeg alleen op de Dam.
De Nationale Dodenherdenking is vaker onderwerp van
gesprek. Welke slachtoffers herdenken we? En met wie
vieren we onze Bevrijdingsdag?
1 |.r
eem Mathilde Wienen (46). Ze zou dit
jaar aanschuiven bij een Vrijheids
maaltijd, maar die gaat deze 5 mei, niet
door. Covid-19 gooit roet in het eten.
Wienen diende twintig jaar geleden
voor de Luchtmacht in Kosovo. Ze werkt tegen
woordig - oftewel: zodra het weer kan - in de cate
ring. Ze wilde niet meer zo lang van huis zijn. ,,Maar
Kosovo had ik niet willen missen. We waren met
honderd Nederlanders en driehonderd Duitsers, dat
was bijzonder. In een oorlogssituatie bouw je een
diepe kameraadschap op. Je deelt hetzelfde doel: de
plaatselijke bevolking beschermen.''
Als één van weinige vrouwen is Wienen lid van
de Vereniging Veteranen Zwolle. Ze was vaker aan
wezig bij een Vrijheidsmaaltijd, waar het gesprek
het belangrijkste op het menu is. „Buitenstaanders
willen vaak weten of je iemand hebt moeten doden.
Het contact met de lokale bevolking is voor mij het
meest dierbaar. Ik ben onlangs teruggegaan naar
Kosovo, samen met een kameraad. We hebben daar
vrienden voor het leven gemaakt.''
Deejay Sifra Wichers (22) zou voor het eerst
draaien op een Bevrijdingsfestival. ,,Een eer'', zegt
ze. ,,Ik besef dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. De
opa van mijn vader vocht in de oorlog bij de Afsluit
dijk. Mijn opa van moeders kant zat in kamp Vught
en in Sachsenhausen. Een jaar of acht geleden ging
ik met mijn ouders naar Auschwitz.'' Het greep haar
bij de keel: ,,Je staat dan ineens in een gaskamer.''
Met haar muziek hoopte Wichers op 5 mei het
vrijheidsgevoel over te dragen. „Tegenover alle
dagelijkse verplichtingen kies ik voor een frisse
zomerse vibe. Zodat je kunt dansen en alles van
buiten mag loslaten. Vrijheid is voor mij geluk,
saamhorigheid en zelf je koers bepalen.''
Hutspotherdenking
Het is dit jaar voor de 75ste keer dat Bevrijdingsdag
wordt gevierd. En uitgerekend nu gebeurt dat
noodgedwongen in een uitgeklede vorm. Zelfs de
vrijmarkt mag niet op de stoep, maar gaat online.
De datum volgt uit een besluit van augustus 1945,
waarin de overheid oproept tot een nationale feest
dag op 5 mei, de dag van de capitulatie. Sinds 1981,
het eerste Bevrijdingsfestival, groeit de aandacht.
De vrijheid wordt steeds uitbundiger gevierd. Naast
muziek en acts komen er activiteiten waarin onze
democratische waarden centraal staan. Zoals de
Vrijheidsmaaltijden die overal in het land groepen
in de samenleving verbindt, met soms een rol voor
Nederlandse veteranen als Mathilde Wienen.
Nationale Dodenherdenking op 4 mei is een ini
tiatief van de Haagse oud-verzetsstrijder Jan Drop.
Hij stelt in 1946 voor zijn gevallen kameraden te
eren met een nationale herdenkingsavond. De tra
ditie van herdenken en vieren wordt in Nederland
breed gedragen, blijkt uit enquêtes. Al flakkeren
discussies rond de Dodenherdenking van tijd tot
tijd op. Sinds de jaren 70 staan we vaker stil bij uit
eenlopende groepen. 'Mocht u denken, zoals velen
met u, dat wij op 4 mei op de Dam exclusief de
doden van de Tweede Wereldoorlog herdenken,
dan is dat een vergissing', schrijft historicus Jolande
Withuis in 2011. Ze spreekt over een 'hutspother
denking' vanwege alle groepen die om aandacht
vragen en waarschuwt voor inflatie. Want: 'wie
alles herdenkt, herdenkt in feite niets'.
Indië-veteranen
Toch zijn er ook tot nu toe 'vergeten doden'. Zoals
de jongens die omkwamen in de oorlog in Neder-
lands-Indië. Uit hun naam zou Bol Kerrebijn (93)
dit jaar voor het eerst bij de nationale kranslegging
op de Dam zijn geweest. Maar ook hij maakt pas op
de plaats voor het coronavirus.
,,Ik was wel altijd op 15 augustus bij de herden
king van Indonesië in Den Haag. Omdat ik een van
de weinige KNIL'ers ben die nog leeft, mocht ik op
de Dam de jongens vertegenwoordigen die vochten
en omkwamen in Nederlands-Indië, Nieuw-Gui-
nea en Korea. Ik ben een oude kerel maar wel vief en
kwiek. Dat is mijn mazzel.''
Kerrebijn is zoon van een Nederlandse militair en
een Indische moeder en geboren in Bandoeng. Als
hij 6 is overlijdt zijn vader, zijn moeder werkt in
sanatoria. Kerrebijn groeit op in een protestants 'op
voedingsgesticht'. Tijdens de Tweede Wereldoorlog
werkt hij op plantages ver buiten de stad, met de
Japanse bezetter komt hij niet in aanraking. Wel
belandt hij na de Japanse capitulatie midden in de
onafhankelijkheidsstrijd, revolutionairen keren
zich gewelddadig tegen niet-inlanders, onder wie
Kerrebijn. ,,Een vreselijke periode, daarover praat ik
v v WÉ
Iff I* "if M Hl
72
Al leek de Tweede Wereldoorlog
ver weg, ook de Arubaanse familie
van Claudia Rombley-Williams (72)
werd erin betrokken. In Nederland
vochten Arubanen mee tegen de
Duitsers, sommigen belandden in
concentratiekampen.
,,De Duitsers hebben geprobeerd de
olieraffinaderij Lago op Aruba op te
blazen, omdat die de geallieerde
soldaten bevoorraadde. Gelukkig
mislukte het bombardement, maar
het was heel beangstigend. De oor
log speelde zich zo ver weg af, nie
mand had zich voorbereid. Er waren
geen schuilkelders of iets dergelijks."
,,Een aantal Antillianen vocht in
Nederland mee tegen de nazi's. Een
van hen was George Maduro, die op
Curasao is geboren. Hij vocht in 1940
als officier van de Nederlandse cava
lerie en zat later in het verzet. Madu-
rodam is naar hem vernoemd. De
oom van mijn man Lionel Rombley
werd op zee opgepakt door Italianen
en later door de Duitsers in concen
tratiekamp Mauthausen gevangen
gezet. Hij was geen militair, voer op
een koopvaardijschip. Hij overleefde
het omdat hij zijn talen sprak en voor
de Duitsers kon vertalen.''
,,Door kennis kun je voorkomen dat
een oorlog als de Tweede Wereld
oorlog ooit weer plaatsvindt. Mijn
overgrootvader was slaaf. In de sla
ventijd werden mensen overal naar
toe gesleept. Mijn vader is in de
Dominicaanse Republiek geboren,
omdat zijn ouders daarheen waren
gebracht. Ik voel me verbonden met
het slavernijverleden. Het is belang
rijk dat we ook daarover blijven
praten. Nederland is voor mij vrij en
onvrij. Vrij omdat ik hier mag doen
wat ik wil. Maar ik hoor ook regelma
tig vragen 'wat doe je hier' en 'moet
je niet eens terug'. Ik woon hier al 52
jaar. Ik besteed zo min mogelijk aan
dacht aan zulke opmerkingen, maar
ze raken me elke keer weer.'' -KM
DONDERDAG 30 APRIL 2020
HERDENKEN
TUSSEN GOED
EN FOUT
MARION GROENEWOUD
9 MEI
Overal in West-Nederland
worden NSB'ers opgepakt en
publiekelijk te schande
gemaakt Vrouwen die met
de bezetter heulden, worden
kaalgeschoren.
20 MEI
Op Texel breekt in april een opstand uit
onder Georgische militairen die dienst moe
ten doen in het Duitse leger. Er volgt een
bloedige strijd die Texel tot het laatste
slagveld van Europa maakt. Pas op 20 mei
nemen de Canadezen het eiland in.
