Ondertussen elders in het koninkrijk
'Ik begreep geen
bal van die oorlog'
10
Het gezin van Cathy van der Laar, dat
intussen herenigd is, keert in 1947 terug.
Haar vader is ambtenaar op het departe
ment van Oorlog in Batavia. ,,Voor ons
'blanken' was het levensgevaarlijk. Ik
mocht niet alleen de straat op, werd altijd
gebracht door mijn vader. 's Avonds ble
ven we binnen. Ik begreep geen bal van
die oorlog. We gingen vroeger toch heel
goed met elkaar om?''
Onder internationale druk draagt Ne
derland op 27 december 1949 de soeverei
niteit over. Tijdens de oorlog zijn 100.000
doden aan Indonesische zijde gevallen en
geweld en reageren woest. Veel Indone
siërs zijn op hun beurt boos dat Neder
land hun onafhankelijkheidsdatum,
17 augustus 1945, slechts de facto erkent.
Gebakken lucht
Voor Indonesiër Jeffry Pondaag (1953)
zijn de excuses 'gebakken lucht'. ,,Aan-
vaarding is geen juridische erkenning.
Nederland moet niet alleen excuses ma
ken voor de periode 1945-1949, maar voor
350 jaar koloniale overheersing en schen
ding van mensenrechten. Waar haalde
het het recht vandaan een land op 18.000
kilometer afstand te bezetten en leeg te
roven?''
Pondaag woont al ruim vijftig jaar in
Nederland en is voorzitter van het Comité
Nederlandse Ereschulden. Samen met ad
vocaat Liesbeth Zegveld won hij rechtsza
ken namens Indonesische nabestaanden
van slachtoffers van oorlogsmisdaden.
,,Nederland moet niet van twee walletjes
eten'', stelt hij. ,,Als het onze onafhanke
lijkheid niet erkent, wie zijn dan die
mensen die daar toen vermoord zijn? Dat
waren in hun optiek kennelijk geen Indo
nesiërs. Dan waren het toch hun eigen
burgers?'' De slachtoffers van de Bersiap
zijn voor Pondaag niet meer dan 'verra
ders die het kolonialisme in stand hebben
gehouden'. Remco Raben denkt dat de
meeste Indonesiërs excuses te laat vinden.
„Deemoed, jezelf kleiner maken, wordt
wel gewaardeerd'', zegt hij. ,,Maar tijdens
het staatsbezoek reisden ook tientallen
captains of industry naar Indonesië. Critici
noemden het een VOC-vloot die met de
koning meekwam.'' Volgens de hoogle
raar is het voor Indonesië belangrijker dat
Nederland twee dingen erkent: dat kolo
nialisme wezenlijk verkeerd is en de hei
lige datum van 17 augustus 1945. ,,Daarin
voelen ze Nederlandse zuinigheid.''
Pondaag hoopt op 17 augustus in Indone
sië 75 jaar onafhankelijkheid te kunnen
vieren. ,,Ik ben daar trots op. Zonder
Soekarno en Hatta was het niet zover
gekomen. We hebben het zelf gedaan.''
Cathy van der Laar vertrekt met haar
ouders en zusjes in 1951 voorgoed naar
Nederland. Indische Nederlanders vallen
tussen de wal en het schip - net als de
Molukse KNIL-soldaten en hun gezinnen
die na de soevereiniteitsoverdracht nood
gedwongen naar Nederland gaan. Ze wor
den gediscrimineerd in Indonesië, en
niet geaccepteerd in Nederland. De oorlog
in Nederlands-Indië is een 'vergeten' oor
log, stelt Van der Laar. Ze mist Indonesië,
het klimaat, de mensen. ,,Het liefst was ik
daar gebleven, maar dat kon niet. In
Nederland werden we opgevangen in
pensions. We kregen meer voedselbon
nen dan Nederlanders, daar werden we op
aangekeken. Ik werd uitgescholden voor
'pindachinees' en 'dubbele bonnen
vreter'.''
Pas in 1977 gaat ze voor het eerst weer
naar Indonesië. ,,Ik kwam de vliegtuigtrap
af, rook de geur en voelde me gelijk thuis.
Het blijft het land waar ik geboren ben.''
DONDERDAG 30 APRIL 2020
&ffjj
Nederland stuurt 120.000 militairen om
onder de noemer 'politionele acties' het
gezag te herstellen. Het zijn vooral dienst
plichtigen en vrijwilligers. Een van hen is
Poncke Princen. Hij vindt dat de militai
ren worden voorgelogen. 'Er werd ons
verteld dat we erheen moesten om de
orde en rust te herstellen en de door ter
roristen bezette gebieden te bevrijden',
vertelt Princen in diens biografie Een
kwestie van kiezen. 'Hoe anders kon dit
bereikt worden dan met wapens op de lo
kale bevolking te schieten. De werkelijke
reden was natuurlijk dat ons land aan de
grond zat en van de rijke kolonie nog
wilde profiteren.'
Princen stapt over naar het Indonesi
sche leger. 'We waren juist bevrijd van de
Duitse onderdrukking en nu gingen wij
hetzelfde in Indonesië doen door het land
te bezetten. te idioot voor woorden.'
5000 aan Nederlandse. Ruim zeventig
jaar later, afgelopen maart, tijdens een
staatsbezoek, biedt koning Willem-
Alexander zijn excuses aan voor het
buitensporige geweld van Nederlandse
militairen. Veteranen en Indische Neder
landers vinden dat de koning voorbijgaat
aan de vele slachtoffers door Indonesisch
De koning manoeuvreert handig. Hij feli
citeert Indonesië alvast met de viering
van het 75-jarig jubileum in augustus.
,,Een datum die Nederland in politieke en
morele zin al aanvaard heeft'', zegt hij met
een verwijzing naar een uitspraak uit
2005 van Ben Bot, dan minister van Bui
tenlandse Zaken.
De koloniale driekleur kan gestreken;
aan Indonesische zijde vallen 100.000
doden; Indische Nederlanders en strij
ders verlaten Indonesië. voor het verhaal
VAN ILLUSTRATOR PETER VAN DONGEN, ZIE: VRIJHEID.NL
3 MEI
4 MEI
5 MEI
6 MEI
De Royal Air Force bombardeert
in de Oostzee de Duitse gevan
genenschepen Cap Arcona en
Thielbeck. Onder de meer dan
7000 slachtoffers zijn 270
Nederlandse verzetsmensen.
De Britse veldmaar
schalk Montgomery
accepteert de onvoor
waardelijke overgave
van de Duitse strijd
krachten in Nederland.
In hotel De Wereld in Wageningen
geeft de Duitse commandant
Blaskowitz zich over aan de
Canadese generaal Foulkes:
het einde van de Tweede
Wereldoorlog in Nederland.
De ondertekening van de
capitulatievoorwaarden vindt
plaats in de Landbouwhoge
school in Wageningen.
West-Nederland kan de
bevrijders binnenhalen.
