'Ramen dicht en
daarbij vandaan
blijven, huisdeur
dicht maar niet
op slot'
JAAR
75 JAAR VRIJHEID 7
Toninho
IN VRIJHEID
'Ik zou zo weer
teruggaan naar
Afghanistan'
SÜte,
21 helpende burgers als twaalf Franse
commando's worden opgepakt en zonder
pardon doodgeschoten.
48 uur in de kelder
De geallieerden weten niettemin ook
Drenthe te veroveren. Als laatste is nu
Groningen aan de beurt. De 17-jarige Jan
Kees Wiersema hoort op vrijdag 13 april
dat de geallieerden in aantocht zijn. ,,Ze
zijn al bij Peelo, ten noorden van Assen'',
zegt de voerman die zand komt brengen
voor het afdichten van de luiken en ramen
van de kelder. Wiersema woont met zijn
ouders en zusje aan de Vismarkt in de
binnenstad van Groningen. Ze horen de
luidsprekerauto's al waarschuwen: 'Ra
men dicht en daarbij vandaan blijven,
huisdeur dicht maar niet op slot'. Het ge
zin verschanst zich in de kelder. Als de
overburen zich even later melden, zijn
ook die welkom.
Zo brengen zestien personen 48 bange
uren door in de schuilkelder van de Wier-
sema's. ,,Het was stil en leeg op straat. Al
leen het geschut dreunde en je hoorde
schoten van lichte wapens'', herinnert
Jan-Kees zich later. Af en toe sluipt hij met
zijn vader naar boven om te kijken wat er
op straat gebeurt. ,,Omdat we niet voor
het raam mochten staan, kropen we op de
buik naar voren. Buiten renden Duitsers
in allerlei uniformen, landmacht en ma
rine. We hoorden ze schreeuwen: 'Es gibt
Terroristen in der Hauptstrasse!' Verderop
zagen we het branden.''
Verjaardagscadeau
De geallieerden veroveren de stad huis
voor huis. En dan, op zondagochtend
15 april, lijkt het voorbij: ,,We hoorden
mensen op het Zuiderdiep zingen en jui
chen. Vanuit ons keukenraam zag mijn
vader soldaten in de fabriek, platte hel
men. Engelse, dacht hij, maar het bleken
Canadezen. Ik werd die dag 18 jaar. 'Een
mooier cadeau had je niet kunnen krij
gen', zei mijn moeder."
Een dag later is heel de stad bevrijd. De
inwoners maken de balans op: 106 burger
slachtoffers, naast ruim 40 Canadese en
130 Duitse soldaten. Een groot deel van
het centrum ligt in puin. In de rest van de
provincie Groningen gaat de strijd nog
even door. Delfzijl kan pas twee weken la
ter als laatste Nederlandse stad de vlag
uithangen. Ook daar wordt getreurd om
de hoge prijs voor de vrijheid.
15 APRIL 16 APRIL 17 APRIL
"■W
ff.ft
-V-~«
,„v> J
De Canadezen In Groningen capituleren de Apeldoorn verwelkomt de
bevrijden Leeuwarden Duitsers na een felle strijd. Aan Canadese bevrijders. In de
en stoten meteen door het oostfront marcheert het duinen bij Bloemendaal execu-
naar de Waddenzee en Rode Leger richting Duitse teert de bezetter verzetsstrij-
de Afsluitdijk. hoofdstad en begint de der Hannie Schaft, het 'meisje
Slag om Berlijn. met het rode haar'.
32
Tijdens zijn eerste uitzending naar
Afghanistan werd de jeep waarin
Toninho Norden (32) zat, opgebla
zen. Toch zou de veteraan infante
rie zo weer teruggaan.
,,Ik was 19 toen ik voor het eerst
werd uitgezonden naar Afghanistan.
Tijdens mijn opleiding heb ik
gevechtshandelingen geleerd en ben
ik gevormd. Ik was voor die tijd een
beetje een straatjongen en vond het
best moeilijk om gezag te accepte
ren. Afghanistan was mijn examen,
dat was het echte werk. Ik had op tv
gezien hoe het land eruitzag, maar
als je er bent, word je overvallen door
de hitte, de uitgestrekte woestijn en
de 'middeleeuwse' beschaving."
,,Het gevoel van dreiging was er
meteen. De vijand is niet herkenbaar
aan een rood petje. Iemand die op
het land werkt, kan zich ineens
omdraaien, een wapen pakken en je
neerschieten. Ik reed in een jeep met
een aantal collega's terug het kamp
in na een actie. We lachten om een
grap. Toen hoorde ik een knal en
werd de jeep opgeblazen. Ik werd
wakker in een Nederlands ziekenhuis
zonder mijn benen. Of dat de vrijheid
waard is? Jazeker. Ik zou zo weer
gaan. Voor de vrijheid van de
Nederlandse burgers en door
mijn plichtsbesef als militair.''
,,Ik heb mijn benen verloren en dat is
heel verdrietig, maar ik heb er ook
veel goeds voor teruggekregen. Ik
ben me ervan bewust hoe anderen
leven, hoe onderdrukt zij waren en
hoe vrij wij Nederlanders zijn. Vrijheid
is voor mij dat ik me veilig voel,
overal. Als ik op het balkon sta en
mijn kinderen beneden zie fietsen,
voel ik me veilig. Ik kan gewoon met
ze over straat gaan, ongeacht hoe ze
eruitzien. Ik woon in Amsterdam, de
mooiste stad van Nederland. We
hebben hier een Gay Pride, je kunt
demonstreren wanneer je wilt en in
welk ander land kun je met een joint
in je mond met de politie praten?''
-KM
