De laatste oorlogsmaanden in Nederland
Aan het einde
van de oorlog
ging het hard
tegen hard, met
represailles van
de Duitsers
Oorlog duurt nog tot 11 juni 1945
Frontlijn
1944-1945
lieerden. Gerritsen verblijft daarna in ge
vangenis De Kruisberg in Doetinchem,
totdat hij en de 45 medegevangenen wor
den opgehaald voor de executie op het
tarweveld. „Hierover is in de familie nau
welijks gesproken. We wisten alleen dat
hij was neergeschoten door de Duitsers'',
zegt achternicht Kirsten Zimmerman, die
jaren later onderzoek deed naar De 46 van
het Rademakersbroek. ,,Aan het einde van
de oorlog ging het hard tegen hard. Het
verzet ondernam steeds meer acties,
waarop de Duitsers verbeten reageerden
met keiharde represailles. Daar kwam
geen rechtbank aan te pas.''
Vuurpeloton
Het drama in Varsseveld staat niet op
zichzelf. De grootste massaexecutie tij
dens de bezetting vindt enkele weken la
ter plaats. In de nacht van 6 op 7 maart
schieten verzetslieden op de Veluwe bij
de Woeste Hoeve vanuit een hinderlaag
hun geweren leeg op een grijsgroene
Duitse BMW. Alle inzittenden komen
om het leven, behalve SS-kopstuk Rauter.
Hoewel het geen bewuste aanslag op hem
was, neemt Rauter de zaak hoog op. Hij
laat in totaal 263 gevangenen op verschil
lende plekken uit hun cel halen en zet ze
voor een vijftigkoppig vuurpeloton.
In een poging de oorlog een wending te
geven gooien de Duitsers een nieuw wa
pen in de strijd: de V1's (en later ook de
V2's). Onbemande vliegtuigen met een
explosieve lading, bedoeld om geallieerde
doelen in Engeland (Londen) en België
(Antwerpen) te raken. De vliegende bom
men worden gelanceerd vanaf installaties
op verschillende plekken in bezet Neder
land. Levensgevaarlijk, ook voor de plaat
selijke bevolking. Zo komt een V1 op
18 maart midden in de Rotterdamse
woonwijk Bergpolder terecht: 42 bewo
ners komen om. Een week later gebeurt
iets vergelijkbaars in het Twentse Rijssen:
23 doden. Daarna in Warnsveld: 12 slacht
offers. Ongeveer tweeduizend Duitse V1's
komen onbedoeld op Nederlands grond
gebied terecht. Daarbij vallen honderden
burgerslachtoffers.
Ook indirect veroorzaken de vergel
dingswapens veel leed. Op 3 maart nadert
een geallieerde luchtvloot Den Haag. De
toestellen hebben het gemunt op de V2-
lanceerinstallaties in het Haagse Bos.
Maar hun bommen komen verkeerd te
recht: 550 bewoners van de woonwijk
Bezuidenhout komen om.
Van oost naar west
Tegen het einde van de winter hebben
de geallieerden hun opmars hervat. Hun
primaire doel is niet de totale bevrijding
van Nederland. Het gebied rond
Amsterdam en Rotterdam is lastig te
veroveren en er valt in militair opzicht
niet zoveel te halen. Daarom gaan de
troepen eerst Duitsland in. Bij het
plaatsje Remagen veroveren ze op
7 maart de belangrijke brug over de Rijn.
De Amerikanen trekken daarna verder
richting Berlijn, waar de Russen al ge
naderd zijn. De Britten en Canadezen
buigen af naar het westen, naar de oost
grens van Nederland.
Begin april worden Gelderland en
Overijssel bevrijd. Om snel door te sto
ten naar het noorden vindt in de nacht
van 7 op 8 april een grote luchtlandings
actie boven Drenthe plaats, operatie
Amherst. Zo'n 700 Franse commando's
worden achter de Duitse linies gedropt
om de vijandelijke stellingen te ver
zwakken. Ze moeten overleven tot de
Canadese troepen komen en vinden on
derdak bij de bevolking. Reden voor de
Duitsers een klopjacht te openen. Zowel
51.000 tot 56.000
23.000
13.000
15.000-20.000
20.000 tot 25.000
Groningen
Leeuwarden
Assen
11 - 16 april
Emmen
Emtaeloord
Alkmaar
Zwolle
Haarlem
Amsterdam
17- 21 april
Enschede
Apeldoorn to/ Zutphen
Utrecht
Arnher
Wagening
Gouda
Dordrecht
Nijmeg^
Middelburg
19 okt-
3 dec
Eindhoven
23 feb-
5 mrt
Roermond
Keulen
Brussel
g DONDERDAG 30 APRIL 2020
Den Haag 9
Rotterdam
5 mei
28-30
mrt
17- 21
apr
GEWELDDADIGE NASLEEP
Op 5 mei 1945 bereiken
de Canadese generaal
Foulkes en zijn Duitse
collega Blaskowitz in
Hotel De Wereld in
Wageningen een akkoord
over de capitulatie.
Het uitwerken van de
praktische consequen
ties vergt nog twee
dagen, waarna de Britten
en Canadezen op 7 mei
eindelijk het nog bezette
West-Nederland binnen
trekken.
Op de Dam in Amster
dam gaat het dan mis.
Duitse soldaten schieten
op de menigte die de be
vrijders opwacht. Er zijn
22 zeker doden.
De Waddeneilanden
moeten nog langer wach
ten op de geallieerden.
Op Texel wordt volop ge
vochten. 800 Georgiërs,
die (soms gedwongen,
soms vrijwillig) deel uit
maken van het Duitse
leger, zijn in opstand
gekomen. Als Canadezen
het eiland op 20 mei
bevrijden, blijken 565
Georgiërs, 120 Texelaars
en 800 Duitsers bij de
gevechten te zijn omge
komen.
Schiermonnikoog
wordt als laatste bevrijd.
De 600 hier aanwezige
Duitse militairen, inclusief
de uit Groningen ge
vluchte SS'ers en SD'ers,
geven zich pas op 11 juni
over aan de Canadezen.
GRONINGEN, BEGIN 1945
Henkie, een jaar oud en
nog geen negen pond, is
één van dertien baby's uit
Amsterdam die de oorlog
overleven dankzij het
- clandestiene - Babyhuis
Prinses Margriet.
FOTO NIOD IN100FOTOS.NL
DEN HAAG, 10 MEI 1945
Na research in Amster
dam, Rotterdam, Gronin
gen en Arnhem blijkt dat
deze persfoto is gemaakt
in de Piet Heinstraat in
Den Haag.
FOTO NIOD IN100FOTOS.NL
Bij de bevrijding van Nederland
komen om
slachtoffers, onder hen
Nederlandse burgers
(door oorlogshandelingen)
geallieerden
Duitse militairen.
De Hongerwinter 1944/1945
eist daarnaast
slachtoffers in het westen.
(BRON: NIOD)
GRONINGEN, 14 OF 15
APRIL Canadese motor
rijders op de Herebrug.
Op de voorgrond een
gesneuvelde Duitser.
De brug wordt ingenomen
na een bestorming met
gepantserde voertuigen.
FOTO NIOD IN100FOTOS.NL
8 APRIL 12 APRIL 13 APRIL 14 APRIL
Langs de IJssel trekken de De Canadezen bevrijden Kamp De Slag om Groningen Na de mislukte slag in september
geallieerden noordwaarts om Westerbork. Daar verblijven nog barst los. Canadese 1944 veranderde Arnhem in een
het westen van Overijssel te 876 gevangenen, onder wie 300 troepen voeren dagen- spookstad. Bij de tweede Slag om
ontzetten. Ze bevrijden Zutphen Joden. In de Verenigde Staten lang zware gevechten in Arnhem, zeven maanden later, slagen
(8 april), Deventer (9 april) en overlijdt president Franklin D. de stad, die hevig wordt de Britten en Canadezen er wél in
Zwolle (14 april). Roosevelt na een beroerte. verdedigd. om de stad te veroveren.
