CORONAVIRUS
Uitstootdoel van
Urgenda lijkt nu
ineens haalbaar
II
i»lll,5VÜ] WE^aiLJS
ECONOMIE 13
mee aan de stakingen, reageert Amazon. Het
bedrijf benadrukt een reeks maatregelen te
hebben genomen om personeel te bescher
men, zoals uitbreiding van betaald ziektever
lof en temperatuurcontroles. Volgens uitge
lekte notulen noemde een topman Chris
Smalls in een vergadering met ceo Bezos
'niet slim of welbespraakt'. Hij stelde voor
hem zo veel mogelijk het gezicht van het
protest te maken, in de hoop de groeiende
onvrede onder personeel weg te wuiven.
Brief senatoren
Maar het verzet tegen het bedrijf wordt lui
der. Een Franse rechter oordeelde na klach
ten van vakbonden dat Amazon alleen nog
essentiële producten mag versturen tot de
veiligheid in distributiecentra is geëvalu
eerd. Chris Smalls meent dat veel ontevre
den collega's zich in de VS niet laten horen
omdat ze bang zijn hun baan te verliezen. Hij
kreeg bijval uit de politiek. Amerikaanse se
natoren schreven een brief aan Bezos. Het
hoofd van justitie in New York noemde het
ontslag 'inhumaan' en vroeg om een onder
zoek van het bureau voor arbeidsrelaties.
,,Als ik niets had gedaan'', meent Smalls,
,,kregen werknemers nu niet de informatie
die ze eindelijk krijgen, kregen ze geen tem
peratuurcontroles, zouden er geen schoon-
maakmachines zijn gekomen. Mijn ontslag
leidde ertoe dat Amazon veranderde - ik was
een soort offerlam. Ik ben werkloos, maar het
bedrijf heeft tenminste iets gedaan.''
Tevreden is hij nog niet - Smalls andere ac
tivistische medewerkers blijven eisen dat
Amazon distributiecentra sluit voor schoon
maak bij besmettingen. ,,In het pand waar ik
werkte, op Staten Island, werken vijfduizend
mensen die uit alle delen van New York ko
men, en het virus mee kunnen nemen naar
hun gemeenschappen.''
Critici waarschuwen dat Amazon onder
tussen alleen maar machtiger wordt. ,,Ama-
zon controleert in toenemende mate de on
derliggende infrastructuur van de econo
mie'', waarschuwde het kritische Institute
for Local Self-Reliance (ILSR) in 2016 al in
een rapport. Zo draaien veel andere bedrij
ven op servers van Amazon, en kan het be
drijf dicteren hoe concurrenten hun produc
ten verkopen omdat ze haast niet om het
platform van Amazon heen kunnen. Insti
tuut ILSR vreest nu dat kleine winkeliers ten
onder gaan, waardoor Amazon en medegi
gant Walmart een nog grotere greep krijgen
op het Amerikaanse winkelaanbod. Amazon
wordt in de VS inmiddels vergeleken met
een nutsvoorziening.
Amazon kan bepalen welke producten
voorrang krijgen, of wie mondkapjes voor
medisch gebruik mag kopen - alleen zorgin
stellingen en overheden. Goedbedoeld mis
schien, maar criticus Andrea Mitchell van
ILSR waarschuwde tegen zakenzender
CNBC voor die dominantie: „Amazon neemt
beslissingen die door de wetgever genomen
moeten worden.''
Amazon was al een van de grootste werk
gevers van de VS, en verstevigt ook die posi
tie. Terwijl ruim 26 miljoen Amerikanen een
werkloosheidsuitkering aanvroegen, heeft
Amazon 100.000 mensen aangenomen, met
plannen voor nog 75.000 vacatures. In een
brief aan aandeelhouders schetste Bezos hoe
zijn bedrijf een werkloze vliegtuigmonteur
en kleuterjuf aannam. ,,We heten iedereen
zonder werk welkom om bij ons te komen
tot het normale leven terugkeert en hun vo
rige werkgever hen weer aan kan nemen.''
len, zoals een premie van 35 euro
voor wie zijn oude koelkast netjes
inlevert voor recycling.
Na het eerste Urgendavonnis in
2015 maakte het kabinet weinig
aanstalten zijn verplichtingen na te
komen. Zelfs toen Urgenda het ho
ger beroep won, kwam de overheid
maar mondjesmaat met maatrege
len. Wiebes doet dat nu alsnog van
wege de vrees dat na de lockdown
het herstel van de economie zal
worden gesmoord in strenge kli-
maatregels.
Het PBL heeft zich ook afge
vraagd of de coronacrisis op de
lange termijn doorwerkt in ver
minderde CO2-uitstoot. Bij een 'in
haaleffect' van de economie zal ook
de uitstoot van broeikasgassen snel
weer opleven. Maar het PBL ziet
ook aanwijzingen voor een blijvend
kleinere CO2-uitstoot. Als we vaker
blijven thuiswerken en via een
beeldverbinding vergaderen, bij
voorbeeld. De overheid kan ver
duurzaming als voorwaarde stellen
aan bedrijven die tijdens de crisis
overeind worden gehouden.
Aan de andere kant zou het ook
kunnen dat bedrijven hun investe
ringen in schone technologie uit
stellen vanwege onzekere vooruit
zichten. Na de financiële crisis van
2008 bleef de prijs voor CO2-emis-
sierechten lang uiterst laag waar
door bedrijven weinig werden ge
stimuleerd om energie te besparen.
Het PBL oppert daarom meer te
investeren in de bouw. Het lijkt
erop dat die de komende jaren hard
zal worden geraakt. Geld dat in re
novatie en isolatie wordt gestoken
is snel terugverdiend omdat daar
mee veel energie wordt bespaard.
De coronacrisis leidt ertoe dat de
uitstoot van CO2 in Nederland dit
jaar met megatonnen tegelijk te
rugloopt, zo blijkt uit scenario's van
het Planbureau voor de Leefomge
ving (PBL). Echte doorrekeningen
zijn het niet, maar nu de economie
met de lockdown op een lager pitje
is gezet, stoten vooral industrie en
transportbedrijven veel minder
broeikasgassen uit.
Zo lijkt het erop dat het kabinet
toch gaat voldoen aan de door de
rechter opgelegde verplichting om
dit jaar een kwart minder CO2 uit te
stoten dan in 1990. Die plicht
vloeide voort uit het vonnis van de
rechter en het daaropvolgende ar
rest van de Hoge Raad in een kli
maatzaak die was aangespannen
door milieuorganisatie Urgenda.
Als de economie nu heel snel
weer op volle toeren gaat draaien,
zal het er volgens het PBL nog om
spannen, maar als de economie tot
na de zomer vanwege het coronavi
rus wordt lamgelegd, zou de reduc
tie van CO2-uitstoot zelfs op 27 tot
29 procent kunnen uitkomen.
Structureel
Hoogstwaarschijnlijk gaat het om
een tijdelijke teruggang. Urgenda
onderstreept dat het vonnis ook
geldt voor de jaren na 2020. Minis
ter Eric Wiebes (Economische Za
ken) kwam daarom vorige week
ook met maatregelen die de CO2-
uitstoot structureel moeten terug
dringen. Zo krijgen de kolencentra
les een 'uitstootplafond' zodat ze zo
ongeveer op halve kracht gaan
draaien. De eigenaren van de kolen
centrales worden gecompenseerd.
De woningcorporaties kunnen
150 miljoen van de verhuurdershef
fing terugkrijgen als ze extra inves
teren in verduurzaming van hun
woningen. Verder is er nog een
lange lijst met kleinere maatrege-
Mijn ontslag heeft ertoe
geleid dat Amazon iets
veranderde - ik was een
soort offerlam
dinsdag 28 april 2020
voor veiligheid'
Urgenda-directeur Marjan Minnesma (rechts), voorafgaand aan
de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak. foto anp
a
Als de economie tot na de
zomer stilligt, kan de reductie
van CO2-uitstoot (t.o.v. 1990) op
27 tot 29 procent uitkomen.
Het kabinet lijkt dit jaar - per
ongeluk - toch aan het Urgen
davonnis te voldoen. Nieuwe
maatregelen moeten ervoor zor
gen dat er volgend jaar ook min
der CO2 wordt uitgestoten.
Bart van Zoelen
Den Haag
CHRISTIAN SMALLS
STATEN ISLAND PROTEST ORGANIZER
-Christian Smalls, ex-medewerker
