CORONAVIRUS
In het spoor van de besmetting
8 NIEUWS
Zeker twee kostbare weken lang waarde het coronavirus in februari
ongemerkt door het land. Toen explodeerde het in Brabant. In het spoor
van het virus: over een nieuwe eerste patiënt, carnaval als katalysator, een
studiereis naar Libanon en het wonder van het noorden.
Wat deed u zaterdagavond 15 fe
bruari? In Den Haag zaten bijna
14.000 mensen in een stadion bij de
voetbalwedstrijd ADO- PSV. In het
Brabantse Best dromden duizenden
hardcoreliefhebbers samen op dance-
festival Shellshock. En in het Chassé
Theater in Breda trok de musical We
Will Rock You een stampvolle zaal.
Wat u en al die duizenden mensen
toen niet wisten en wat nu voor het
eerst door het RIVM wordt bevestigd:
op die dag waren er in Nederland al
meerdere mensen besmet met het
coronavirus. Dat was dus ruim twee
weken voordat minister Bruno
Bruins live op tv de eerste officiële
besmetting bekendmaakte.
Twee weken ook die funest waren
voor een effectieve bestrijding van
het virus. ,,We liepen achter de feiten
aan, waren niet alert genoeg", zegt
viroloog Ab Osterhaus terugkijkend.
Die begindagen lag de reproductie
factor van het virus vermoedelijk
tussen de 1 en 3, volgens de modellen
van het RIVM. Dat betekent dat ie
dere coronapatiënt gemiddeld twee
anderen aansteekt. Als zij dat op hun
beurt ook weer doen heb je binnen
mum van tijd die explosieve toename
van dagelijks honderden nieuwe pa
tiënten.
Maar hoe kwam het virus Neder
land binnen? En hoe verspreidde het
zich?
We volgen nu, twee maanden later,
aan de hand van enkele sleutelmo
menten het spoor van corona: via
Noord-Italië en Oostenrijk naar Ne
derland, door cafés vol carnavalsge
druis en apres-skiplezier, via kerk
diensten tot in de ziekenhuisgangen.
Donderdag 27 februari
Patiënt 1
21.20 uur: Bruno Bruins, dan nog
VVD-minister van Volksgezondheid,
krijgt tijdens een live tv-uitzending
een briefje in zijn hand gedrukt. De
minister leest het voor: ook Neder
land heeft nu een bevestigde corona
besmetting. De eerste patiënt is een
man van 56 jaar en woont in het Bra
bantse Loon op Zand. De onderne
mer in de schoenenbranche is waar
schijnlijk besmet geraakt tijdens een
werkreis naar Noord-Italië. Wat ook
blijkt: de man voelt zich nog kiplek
ker als hij op 21 februari terugkeert
uit Italië, dus hij duikt in Brabant het
carnaval in.
Met de kennis en de vierduizend
doden van nu is het welhaast onge
looflijk, maar van vrijdag 21 tot dins
dag 25 februari stonden overal in Bra
bant en Limburg de cafés stampvol.
Er werden vanwege de storm veel
carnavalsoptochten afgelast, maar dat
had op de feestvreugde weinig effect.
Drie tot vier weken later waren de ca
Carnaval is een grote
katalysator gebleken
bij de verspreiding van
het virus
fés leeg, maar de intensive cares vol.
De provincie Noord-Brabant werd dé
coronabrandhaard van Nederland.
Carnaval is een grote katalysator
gebleken bij de verspreiding van het
virus, concludeert ook het RIVM. De
aanvankelijke import komt groten
deels uit Noord-Italië - via reizigers
die terugkeerden - maar de feestende
massa's in het zuiden verspreiden co
rona verder. Zo meldde de gemeente
Coevorden (Drenthe) een besmet
ting van een inwoner die carnaval
had gevierd in Tilburg.
Dat bleek eind maart ook uit on
derzoek onder 1300 medewerkers van
twee Brabantse ziekenhuizen. Van
hen hadden er 86 corona (gehad).
Besmettingen die ze waarschijnlijk
buiten het ziekenhuis hadden opge
lopen. ,,Het waren mensen van ver
schillende afdelingen, dus het was
niet waarschijnlijk dat ze elkaar had
den aangestoken. Ook hadden ze niet
per se contact gehad met zieke pa
tiënten", stelt microbioloog Marjo
lein Kluytmans, die betrokken was
bij het onderzoek.
Ook waren er van de 86 besmette
medewerkers maar een stuk of vier in
Italië of een andere dan al bekende
besmettingshaard geweest. Wat de
onderzoekers ook zien, tot hun eigen
verbazing, is dat sommige medewer
kers al klachten hadden vóór of tij
dens carnaval. De eerste zelfs 19 fe
bruari, drie dagen voor het eerste
feestweekend en eerder dan tot dan
toe bekend. Kluytmans: „Relatief veel
medewerkers zeiden dat ze op be
paalde, dezelfde plekken waren ge
weest met carnaval. Sommigen had
den toen al klachten. Maar zo werkt
carnaval blijkbaar: je gooit een paar
pillen in je mik en je gaat toch. Dat
kan tot verdere verspreiding hebben
geleid." Die feestvierders wisten op
dat moment niet dat het om corona
klachten ging.
Ook voor het RIVM is duidelijk dat
het virus al langer door het land gaat.
Na contactonderzoeken en ondervra
ging van de eerste patiënten wordt
duidelijk dat al op 15 februari de eer
ste Nederlanders met coronaklachten
kampen. Het virus waart dus weken
lang in stilte door het land. ,,Lichte
klachten werden ook toen waar
schijnlijk niet herkend als corona",
stelt RIVM-woordvoerder Harald
Wychgel.
Vrijdag 28 februari
Patiënt 2
Een dag na de eerste patiënt, is ook de
tweede patiënt daar: een vrouw uit
Diemen, die in een niet-zorg functie
in een ziekenhuis in Amsterdam
werkt. Ze is op zondag 23 februari te
ruggekomen van een ski-evenement
in Lombardije, Noord-Italië. Een paar
dagen later voelt ze zich niet lekker,
de GGD adviseert haar niet te testen.
Als dat later alsnog gebeurt, blijkt ze
toch besmet. De vrouw en haar gezin
gaan in quarantaine.
Ook de regio Amsterdam wordt
een van eerste regio's met veel be
smettingen, maar een uitbraak op
zo'n desastreuze schaal als in Brabant
wordt het niet. Hoe dat komt? En zijn
veel Amsterdamse besmettingen te
rug te leiden naar Italië? ,,We zijn nog
druk bezig met de crisisbeheersing,
dus terugkijken doen we nu nog
niet", stelt een woordvoerder van de
GGD Amsterdam. ,,Maar uit het
bron- en contactonderzoek dat wij
bij de eerste besmettingen deden,
konden wij bij alle gevallen herleiden
dat een persoon óf in risicogebied in
Italië was geweest, óf in contact met
een ander positief geteste persoon
was geweest."
Het virus rukt op. Op 8 maart
zijn er 72 patiënten, liggen er
veertien in het ziekenhuis en
zijn twee mensen overleden
donderdag 23 april 2020
GO
er
de feiten aan, waren
Cyril Rosman
Niels Klaassen
Chasse
I5feb.l4.000 man bij ADO-
PSV (Den Haag)
