II
6
AFNAME AANTAL WILDE EENDEN
Vogelonderzoeker
Erik Kleyheeg spot
wilde eenden bij
Zonnemaire. Goed
voorbeeld doet goed
volgen, hoopt hij. En
roept iedereen in
Zeeland op mee te
doen aan de nationale
telling van
eendenkuikens.
de kinderen." Moeder eend heeft
het maar druk met alle belangstel
ling. Niet alleen van ons. Een
bruine kiekendief zweeft spie
dend over de sloot. Vijand num
mer zoveel. Meeuwen, kraaien,
snoeken, vossen, ratten, huiskat
ten: voor een hapje kuiken kun je
ze wakker maken. Gisteren waren
er nog acht kuikens vertelt een
passerende boer.
Erik Kleyheeg had een opa in
Dreischor, opa Kommer. Dat maakt
het voor hem extra leuk om op
Schouwen naar eenden te speuren,
de streek zit in zijn jeugdherinne
ringen. Zelf woont hij bij Haast
recht in een boerderij in de polder.
In de tuin heeft hij vijf eendennes
ten, afgelopen zondag kwamen de
eerste kuikens uit. Erik studeerde
biologie aan de Universiteit van
Utrecht. Hij promoveerde in 2015
op een onderzoek naar de rol van
watervogels in de verspreiding van
plantenzaden. Die specialisatie
heeft hem een bijnaam opgeleverd:
Doctor Duck. ,,Ik zie het als een ere
naam", zegt hij, ,,net zoals ik het
Jaar van de Wilde Eend nu ook een
beetje als mijn jaar beschouw."
Kuikenteller.org
Dat hij Zeeland bezoekt heeft nog
een reden. Sovon en de Vogelbe
scherming willen zo veel mogelijk
gegevens verzamelen over eenden
kuikens. Iedereen kan via de web
site kuikenteller.org melden of en
hoeveel jonge eendjes er in de om
geving zijn. Landelijk zijn er inmid
dels duizend meldingen binnen.
Zeeland blijft in die telling tot nu
toe wat achter. ,,Het is vooral mooi
als iemand meerdere dagen achter
elkaar de kuikens van steeds het
zelfde gezin telt en doorgeeft. Dan
krijgen we idee van het verloop."
Het weer kan niet beter.
Blauwe lucht, warm
voorjaarszonnetje,
geen wind van beteke
nis. Een topdag voor
wie buiten kan en mag zijn. Een
topdag ook voor de wilde eend,
zou je denken. Tenminste, dat was
de voorspelling. Dus spraken we af
met Erik Kleyheeg, de eendenman
van Nederland. Kies maar een wa
tertje een beetje aan de noordkant
van Zeeland, dat is voor mij han
dig vanuit Gouda, liet hij via de
mail weten. We kwamen uit op
het Kaaskenswater aan de rand
van Zierikzee. Mooi open water,
begroeide oevers, volop sloten in
de directe omgeving.
Moeder met kroost
Een eldorado, constateren we ter
plekke. Erik met een speciale vogel
verrekijker rond zijn nek. Maar de
eenden delen ons enthousiasme
niet. Een paar koppeltjes zien
we, zonder kuikens. De
mannetjes hebben een
donkergroene kop en j
een grijs lijf, de vrouw
tjes zijn bruin. Aan de
overkant van het water
zien we een groep
woerden - 'mannen-
soos', zegt Erik. Bij
aankomst had hij in
een sloot langs de
Banninklaan een
moeder met
kroost gespot. We
gaan er kijken,
lopen
langs
ker, de kuikens zijn het kwetsbaarst
in hun eerste drie weken. Als ze die
leeftijd halen, overleven ze meestal.
De meeste halen dat niet." Een
blauwe reiger strijkt neer in een
sloot die op het Kaaskenswater uit
komt. Hongerig kijkt hij om zich
heen. Ook voor hem geen eenden
hapje.
Vorstslachtoffers
Het klinkt cru. Toch is het de na
tuur. De wilde eend wordt niet
voor niets een prooidier genoemd.
Het komt erop neer dat eenden
voor zoveel mogelijk nakomelingen
zorgen in de hoop dat er enkele van
overblijven. Een eend kan tien jaar
worden. Om de soort stabiel te
houden hoeven ze in hun hele le
ven maar twee kuikens groot te
zien worden. Liever vier, want in
een winter die zijn naam eer aan-
De kuikens zijn het
kwetsbaarst in hun
eerste drie weken
doet willen er nog weleens vorst-
slachtoffers vallen.
We besluiten het op het platte
land te proberen. Bij Zonnemaire,
langs de Oostweg. Daar heeft Erik
meteen een moedereend met vijf
kuikens in het vizier. Verschrikt
zwemt het gezinnetje naar veiliger
oorden. Vader eend is nergens te
bekennen. ,,Dat is meestal zo",
zegt Erik, ,,het mannetje bevrucht
en laat verder alles aan de vrouw
over. Daarom zie je in deze tijd zo
veel alleenstaande woerden. De
vrouwtjes broeden en passen op
2020 uitgeroepen tot het Jaar van
de Wilde Eend. Zoals te verwach
ten is dat niet meteen met een po
sitieve reden. Het aantal eenden is
de afgelopen dertig jaar met een
derde afgenomen. Drastische ver
mindering van het aantal insecten
- eendenkuikens leven van insec
ten - zou één van de oorzaken
kunnen zijn. In heel Nederland
zijn er nog tweehonderd- tot drie
honderdduizend broedparen. Het
aantal individuele overwinteraars
komt met vele 'gasteenden' uit
Oost-Europa uit op zeshonderd
tot achthonderdduizend.
Blauwe reiger
Dat er steeds minder wilde eenden
worden gesignaleerd, merken we
bij het Kaaskenswater. We hadden
ons verheugd op een moedereend
met acht of meer van die pedde
lende pluizenbollen in haar kielzog.
Enkele eendenkoppels zien we wel.
Steeds zonder kroost. ,,Grote kans",
zegt Erik, ,,dat de kleintjes al opge
geten zijn." Gaat dat zo snel? ,,Jaze-
het water zover
als we kunnen.
Maar de vogels
zijn gevlogen.
Er is best een aanlei
ding om met Erik Kley
heeg (1987) op een
denexcursie te
gaan. Hij is se
nior-onderzoe
ker bij Sovon Vo-
gelonderzoek
Nederland. Zijn
organisatie en
Vogelbescher
ming Neder
land hebben
dinsdag 21 april 2020
WA
Eendenkuikens tellen met Dr. Duck
Jan van Damme
Zonnemaire
Vogelonderzoeker Erik Kleyheeg bij een eendengezinnetje in Zonnemaire. fotos ernesta verburg
-Erik Kleyheeg
met vijf kuikens.
M Erik
Kleyheeg
Moeder eend
