'Japan wordt
volgestort met
beton, hele oevers
zijn ermee
dichtgesmeerd'
RECENSIE
Al tien jaar geen
contact meer
,,Tja... zenboeddhisme komt uit Japan, en
daar zit zeker wijsheid in - niet voor niets
is de mindfulnesshype in het Westen erop
gebaseerd. De stoïcijnse levenshouding in
Japan vind ik ook wijs: je niet continu door
je primaire emoties laten meeslepen.
Tegelijk gebeuren er ook veel niet-wijze
dingen. Neem opruimgoeroe Marie Kondo:
wij denken bij Japan aan lege kamers met
alleen het hoogst noodzakelijke erin, spul
len die dan ook nog mooi gedesigned zijn.
Dat vinden wij 'zen'. Maar in werkelijkheid
zijn veel Japanse huizen ontzettend troepig
en liggen ze vol shit die ik zelf allang zou
hebben weggegooid. Dus ik denk vooral
dat Marie Kondo zo populair is geworden
omdat ze in haar eigen land een groot pro
bleem heeft gesignaleerd."
,,Ja, ik kan er niet over uit dat het land onder
het beton wordt gestort. Van de 250 rivieren
zijn er maar drie waarvan de oevers niet
helemaal zijn dichtgesmeerd. De natuur is
er fantastisch, want het is een vulkanisch
gebied, maar de kustlijnen liggen vol met
tetrapods, vierpotige betonnen constructies
die zijn bedoeld om vloedgolven te breken,
terwijl ze dat niet doen. Vanwege de aard
bevingen en tsunami's is de natuur altijd
iets 'gevaarlijks' geweest, en daarom wordt
het beheersen ervan beschouwd als iets
goeds. En dus worden berghellingen afge
smeerd met glad beton: 'zo, klaar'. Er zit een
corrupt systeem achter, met een sterke
lobby. Echt vreselijk. Want omdat het niet
in de Japanse cultuur past om te proteste
ren, krijgen milieuorganisaties weinig voet
aan de grond.''
,,Ja, dat gelovigen sommige Japanse christe
nen. In een dorpje op het hoofdeiland zou
het graf van Jezus te vinden zijn. Ze geloven
er dat de man die aan het kruis is gestorven
de tweelingbroer van Jezus was, en dat Jezus
zelf met een Japanse vrouw is getrouwd,
een heleboel kinderen heeft gekregen en
de rest van zijn leven heeft gesleten op een
knoflookboerderij."
,,Het solitaire leven van veel Japanners.
Voor de nieuwe serie van Tokodoki heb
ik daar een aflevering over gemaakt. Veel
jongeren vinden een relatie en seks te veel
gedoe. Veel vrouwen hebben denk ik niet
zo'n zin in de traditionele rol van huis
vrouw. Zo worden de mannen 'graseters',
omdat ze niet meer op zoek gaan naar
'vlees', maar in de wei staan te grazen en
af te wachten.
Een kwart van de dertigers heeft nog
nooit een relatie gehad en er zijn veel men
sen die nooit de deur uit komen. Zo heb ik
een jongeman bezocht die nog bij zijn ou
ders woont en op afstand voor een bedrijf
werkt. Eens per twee maanden komt hij
een keer buiten, de rest van de tijd zit hij in
z'n uppie binnen. Zijn moeder zet eten voor
hem neer. 'Maar eet je dan niet samen met
je ouders?' vroeg ik. Nee, nee, dat gaf te veel
spanningen, want zijn ouders vinden zijn
lifestyle niet goed. Maar hij
laat dus wél zijn moeder elke
dag voor hem koken. Daar
stopt mijn begrip."
Aan literaire odes aan vaders
en moeders is in de Neder
landse literatuur geen gebrek,
net zomin als aan boeken
waarin de vader de vijand is.
Maar er zijn weinig romans
over hoe een ouder kijkt naar
het leven van zijn of haar vol
wassen kind, zoals Koos van
Zomeren doet in Omstandig
heden (Arbeiderspers, €21,50).
Hierin richt gepensioneerd
boekhandelaar Ronald Wal
raven zich in een lange, mean
derende brief bevragend, boos
en kwetsbaar tot zijn zoon, die
zich van hem en zijn vrouw
heeft verwijderd. Al tien jaar
is hij niet meer thuisgekomen.
D e roman begint met een
beschrijving van zijn andere
kind. In zijn gedachten gaat
de boekhandelaar op wandel
vakantie met zijn net geschei
den dochter. Nieuwsgierig
observeert hij haar, bijna zoals
een minnaar zou kunnen doen.
In Duitsland (de dochter
blijft in het hotel) zoekt de 72-
jarige Walraven het raakpunt
van twee rivieren. Verdacht
veel lijkt de zoektocht naar de
twee rivieren op die van zijn
oude dag. Steeds vaker drijven
zijn gedachten af naar de lange
rivier van het verleden; de toe
komst is nog maar een kort
stroompje.
Walraven vraagt zich af wat
er misging tussen hem en zijn
kinderen. Allebei verloor hij op
een andere manier. 'En waarom
in godsnaam zo radicaal?' Van
Zomerens zinnen zijn helder
en krachtig. Een vader, mijme
rend over de verhouding met
zijn volwassen kinderen: altijd
boeiend. —Maaike Lange
32
Lezen
Japan wordt ook gezien als een land
van grote wijsheid. Klopt dat beeld?
Is er ook iets dat je stom vindt aan
Japan?
Ik las in je boek dat Jezus niet aan het
kruis is gestorven, maar naar Japan
verhuisd schijnt te zijn.
Wat zul je nooit helemaal begrijpen?
Japan in honderd kleine
stukjes is verschenen bij
Uitgeverij Cornelisse (€19).
ROMAN
Koos van Zomeren
Omstandigheden
