CORONAVIRUS
8 NIEUWS
Krachttraining nodig om je
eigen telefoon te bedienen
Simpele beweging kan
aanvoelen als topsport
Je moet iets vinden dat
aanspoort om te gaan eten
Na weken van beademing
worden de eerste corona
patiënten ontslagen van de
intensive care. De patiënten
moeten rekening houden met
jaren van herstel, zeggen experts.
In het Maxima Medisch Centrum
in Veldhoven is een speciale
revalidatie-afdeling geopend.
Het lijkt een opluchting: de beademings
buis eruit en ontslag van de intensive
care. Maar dan begint het pas. De weg
naar herstel is veel zwaarder dan veel
patiënten denken. In Veldhoven is een
post-ic-afdeling voor coronapatiënten
ingericht, naar eigen zeggen de eerste.
Hier komen zeven experts aan het bed van de patiënt (zie
hieronder), die vaak ernstig verzwakt is. Nu staan er nog
vier bedden, maar de komende weken kan dit aantal wor
den opgeschroefd naar 28. Want de echte drukte moet
nog komen, als je terugrekent dat de piek in Brabant vo
rige maand plaatsvond en patiënten gemiddeld 23 dagen
op de ic liggen.
In Veldhoven willen ze de ic-overlevende een paar we
ken volgen, voordat ze hem of haar naar huis of naar een
tijdelijk verblijf in een verpleeghuis of revalidatiecen
trum doorsturen, zoals nu op veel plekken gebeurt.
Marike van der Schaaf, onderzoeker op de afdeling reva-
lidatiegeneeskunde aan het Amsterdam UMC en HvA,
pleit voor deze aanpak. ,,De druk op zieken
huisbedden is nu zo hoog, dat patiënten
sneller worden ontslagen dan in normale
tijden. Een aantal van hen heeft echt langer
nazorg in het ziekenhuis nodig.''
Van der Schaaf verwacht dat 70 procent
van de ic-overlevenden een post-intensive-
caresyndroom overhoudt, ofwel een scala
aan fysieke en mentale klachten. ,,Uit eer
der onderzoek weten we dat de helft van de
patiënten die langer dan twee dagen op een
ic lag, door een acute situatie, nooit meer
helemaal de oude wordt.'' Ze denkt dat co
ronapatiënten niet alleen zullen inboeten
aan conditie en zelfredzaamheid, maar dat
ze ook psychisch nog lang zullen worstelen.
,,Ze worden wakker op de ic waar allerlei
mensen in rare pakken met mondkapjes en brillen rond
lopen. Er staat geen familie naast hun bed die hen kan ge
ruststellen. Dat beeld maakt angstig en onzeker. Het risico
dat zij angst- en depressieklachten of zelfs een posttrau
matische stressstoornis ontwikkelen, is groot.''
Ook van niet-coronapatiënten is bekend dat ze aan de
ic-tijd nachtmerries, vertekende herinneringen en zelfs
trauma's overhouden. ,,Er zijn patiënten die denken dat
ze omringd zijn geweest door spinnen. Anderen hebben
het gevoel dat ze in een dodenrij hebben gelegen. Vaak
zijn die herinneringen niet te verklaren. Soms wel. Zo zijn
er ook patiënten die denken dat ze verkracht zijn, maar
blijkt dat tijdens de ic-tijd een katheter is ingebracht. Voor
de verwerking is het heel belangrijk uit te leggen wat er
is gebeurd.'' Ook voor familie van de patiënt, die in deze
tijd niet of amper op bezoek mag komen, liggen psychi
sche problemen op de loer. Slachtofferhulp Nederland en
IC Connect bieden hen hulp aan.
De drukop
bedden is zo
hoog, dat
patiënten
sneller
worden
ontslagen
Chantal Bakker revalidatiearts
Momenteel liggen er drie coronapatiënten op de
post-ic-afdeling: de een heeft moeite overeind
te komen, de tweede heeft slikstoornissen en
de derde is in de war. Dit geeft al aan hoe di
vers de problematiek is. Er is niet één behan
deling voor coronapatiënten die van de ic af
komen, we leren gaandeweg. Per patiënt coör
dineer ik als revalidatiearts welke zorg hij no
dig heeft. Denk aan ademhalings- en conditie
training, maar ook aan het begeleiden van emoties
en angsten. Een voorbeeld: er ligt een patiënt op de ic die
angstig wordt als we de beademing proberen af te bouwen.
Muziek blijkt een goede afleiding. Hij heeft nog te weinig
kracht in zijn handen om zelf een afspeellijst aan te zetten
op zijn telefoon. Daar is krachttraining voor nodig. Zo pro
beren we bij alles te kijken: wat heeft nu prioriteit en hoe
krijgt de patiënt weer regie over zijn eigen leven.''
Tom Hendrickx fysiotherapeut
,A1 tijdens één week stilliggen verliest de patiënt
10 tot 15 procent spiermassa. Om te voorkomen
dat de patiënt nog harder achteruit gaat, wil ik
hem het liefst direct in beweging krijgen zo
dra hij wakker is. Stap één is het optillen van
een arm of been. Of: eventjes op het randje
van het bed zitten en de benen laten bunge
len. De reacties schieten alle kanten op. De één
is opgelucht dat hij weer kan bewegen, de ander
is in tranen omdat zo'n simpele beweging aanvoelt
als topsport. Op de post-ic-afdeling proberen we elke dag
een stapje verder te gaan: even staan, een paar passen zet
ten en even knijpen in een stressballetje. Ook trainen we
de verzwakte ademhalingsspieren, door mensen door een
pijpje te laten ademen dat tegendruk geeft. Het is aftasten
wat coronapatiënten aankunnen. Ze zijn bij de geringste
inspanning kortademig en hun ziekteverloop is onvoor
spelbaar. Heel anders dan na zware griep. Het ene moment
zit de patiënt er goed bij, een uur later is hij doodmoe.''
Esther Verhoef diëtist
Wat je vooral niet moet doen als een patiënt van
de ic komt, is een groot bord eten voor zijn neus
zetten. Ze zitten vaak nog aan de sondevoe
ding, zijn misselijk van de medicatie en te
moe om te eten. Ik hoor geregeld: 'Ik hoef
niks te eten, ik lig toch de hele dag'. Zeker ic-
patiënten met obesitas, die we nu veel zien,
redeneren dat 'ze gelukkig genoeg reserves
hebben'. Een misvatting: hun lichaam verkeert
in stress en breekt geen vet, maar juist spieren af.
We proberen veel eiwitrijk voedsel, zoals zuivel, te geven.
Dit zijn bouwstoffen voor de spieren. Een patiënt bij wie
het herstel moeizaam gaat, vraag ik wat zijn favoriete eten
was. Als dit een kroketje of milkshake is, gaan we dat rege
len. J e moet iets vinden dat aanspoort weer te gaan eten.''
Na intensive care begint
alles van voren af aan
Hanneke van Houwelingen
Veldhoven
-Marike van der
Schaaf, AUMC
T
