In deze tijden van de hoogste nood geven we zonder morren
18
Dit is een crisis die alles verandert. Hoe we leven,
met elkaar omgaan en naar de grote instituten kijken.
Er is onnoemelijk veel ellende, maar er is wel alvast één
lichtpuntje: het vertrouwen in elkaar lijkt te groeien.
We kunnen ineens samen dingen bereiken.
Schijt-aan-corona-feestjes
zijn op één hand te tellen, we
stoppen met hamsteren omdat
de premier dat 'achterlijk' vindt
staat zijn verantwoordelijkheid
nemen. Deze heeft de middelen
en de bevoegdheden. In Europa
gebeurt dat ook, en dat is geen
verrassing. Kijk naar Frankrijk,
waar de staat sowieso een zeer do
minante rol speelt. Daar heeft die
de oorlog verklaard aan het virus
(letterlijk) en alle touwtjes strak
in handen genomen. De spoorwe
gen zijn genationaliseerd om pa
tiënten van het zwaar getroffen
noordoosten naar plaatsen elders
in het land te vervoeren. En wie
naar buiten wil, moet eerst een
speciaal formulier uitprinten, in
vullen (waarom, waarheen) en
ondertekenen. Er zijn, jawel, in
middels bijna 6 miljoen controles
uitgevoerd en meer dan 350.000
boetes uitgedeeld.
En Duitsland, altijd een grote
zuinigaard, geeft in deze crisis op
een ongekende manier geld uit. Er
ligt 750 miljard euro klaar om de
grootste economie van Europa
draaiende te houden. Het land
gaat zelfs voor het eerst in zeven
jaar nieuwe schulden aan. ,,Dit is
een groot pakket met heel veel
maatregelen", zei minister van
economische Zaken Peter Alt-
maier er voor de twijfelaars na
drukkelijk bij. In Zweden doen ze
het weer heel anders. De lenteter
rassen zitten gezellig vol, hier
vooralsnog geen veilige 1,5 meter
of een dwingende oproep tot so
cial distancing (dat doen de Zwe
den al van nature, grapte oud-pre
mier en -diplomaat Carl Bildt).
Nee, premier Stefan Löfven vindt
dat zijn burgers zich gewoon vol
wassen moeten gedragen en geen
paniek moeten zaaien. Dat is fun
damenteel anders dan bijvoor
beeld Frankrijk het doet, maar
ook hier neemt de staat de leiding.
Agentenbijter
En de mensen luisteren. Ook in
Nederland. De wereld staat op
zijn kop, maar iedereen doet hier
gewoon wat van hem of haar ge
vraagd en verwacht wordt, een
enkele mopperaar, dwarsligger,
spuger of agentenbijter daargela
ten. We zijn al weken thuis aan
het werk, houden over het alge
meen netjes afstand op straat en
in de winkels, schijt-aan-corona-
feestjes zijn op één hand te tellen,
we stoppen met hamsteren omdat
de premier dat 'achterlijk' vindt,
we blijven binnen in het eerste
mooie lenteweekend en ook in
het tweede, ook al is het Pasen.
Vaak denken mensen gewoon zelf
volgt, leert veel over hoe de we
reld echt in elkaar blijkt te zitten.
En uiteindelijk ook Nederland.
Waarom gaan wij zó om met deze
crisis? En is dat eigenlijk wel zo
vanzelfsprekend? Nee, misschien
niet. Niet als je kijkt naar het poli
tieke en sociale klimaat van de
laatste jaren.
MARK VAN ASSEN
door de mand gevallen. Er is met
miljarden gestrooid. Er zijn deu
ren, ramen, poorten, wegen, plei
nen en luchtruimen dichtgegaan.
Er zijn dorpen, steden, zelfs hele
landen afgesloten. Instituten ver
dwenen naar de achtergrond of
kwamen juist opeens in de
schijnwerpers (RIVM!). Er zijn
vrijheden ingeperkt en verboden
opgerekt (tijdelijk, naar we hopen,
maar dat is niet altijd gezegd). Er
zijn voorheen urgente problemen
zonder pardon naar de achter
grond verschoven (wie heeft het
nog over de brexit, het klimaat of
de migranten in de vluchtelin
genkampen?). En is het ooit wel
eens voorgekomen dat er in zo on
geveer elke krant en op elke
nieuwssite dagelijks doden wor
den geteld? Of dat er regelmatig
een persconferentie is van de pre
mier die zelfs door kinderen
wordt bekeken?
Wie de gang van het virus
Op 11 januari stierf in
Wuhan een 61-ja-
rige man, hij was de
eerste coronadode.
11 januari. Dat is nog
geen 100 dagen geleden (91, om
precies te zijn). In die heel korte
periode heeft een virus met een
grootte van 50 tot 200 nanometer
- en let op: een nanometer is een
miljardste deel van een meter - al
les wat we kennen op z'n kop ge
zet. Probeer maar eens op een rij
tje te zetten wat er de in de eerste
drie maanden van dit jaar alle
maal is gebeurd. Het gaat u niet
lukken. Er gebeurt te veel. De
werkelijkheid loopt aan alle kan
ten over de rand.
Het is moeilijk om ergens een
begin te maken. Er zijn keuzes ge
maakt over het leven en de dood
van vele mensen, grenzen ver
legd, rode lijnen getrokken, weg
geveegd en verderop weer neerge-
kalkt. Er zijn leiders opgestaan en
iets weg had van Sars (een ernstig
acuut ademhalingssyndroom dat
we nog kennen uit 2002), kreeg
hij prompt bezoek van de politie.
Beschuldiging: het verspreiden
van foute informatie. Li Wenliang
had helaas gelijk, raakte besmet
en overleed op 7 februari in zijn
eigen ziekenhuis. De 'oprechte
excuses' volgden postuum, dus te
laat. Ook te verwachten was de
manier waarop in China de lock-
down werd afgedwongen. Ieder
een blijft binnen, klaar.
Elders in Azië is ook kordaat op
getreden. In landen als Zuid-Ko-
rea, Hongkong en Singapore is de
privacy door de staat resoluut ter
zijde geschoven. Medisch dossier?
Geef maar hier. En met deze app
kan de politie precies zien waar je
bent. Wie besmet blijkt te zijn,
kan via mobiele technologie met
een worden opgespoord en in
quarantaine worden geplaatst.
Het kan allemaal, en het wordt
ook gebruikt (hierover later
meer).
Het tijdschrift The Economist
noemt het 'de meest dramatische
uitbreiding van de macht van de
staat sinds de Tweede Wereldoor
log'. In tijden van crisis moet de
China
In een land als China weet je on
geveer wat je kunt verwachten.
De staat heeft altijd alles onder
controle en wee je gebeente als je
durft op te merken dat dat mis
schien niet zo is. Er is namelijk
pas iets aan de hand als de mach
tige communistische partij daar
toestemming voor geeft. Dus toen
de goede dokter Li Wenliang uit
Wuhan in december aan de bel
trok vanwege een eng virus dat
ZATERDAG 11 APRIL 2020 GO
Een nieuw landschap,
een nieuwe rangorde
Mensen stappen netjes achter in de tram als dat van ze gevraagd wordt. foto marc driessen
