Fouten toegeven en zo critici hun wapens uit handen nemen,
Rutte kiest zijn woorden nooit
toevallig: hij spreekt niet over
'oorlog' maar over 'ongekende
maatregelen in vredestijd'
14
schudden, toonde Rutte de 'jovi
ale nuchterheid' die hij altijd laat
zien. Hij riep ons op desnoods te
gaan 'voetkussen' en gaf na afloop
RIVM-directeur Jaap van Dissel
per ongeluk nog een hand. In zijn
speech een week later was hij al
veel ernstiger en oogstte hij alom
lof, al zaaide hij ook veel onzeker
heid door zijn uitspraken over
groepsimmuniteit. In andere lan
den stond Nederland ineens te
boek als land dat de pandemie de
vrije loop wilde laten.
Fouten toegeven
Maar het is dan ook altijd Rutte
zelf die als eerste toegeeft dat hij
'niet handig heeft gecommuni
ceerd'. Zijn ego is daarvoor niet te
groot. Ook als anderen fouten ma
ken, neemt hij de schuld op zich
en spreekt over 'wij'. Bijvoorbeeld
als minister Ferd Grapperhaus
(Justitie) onduidelijk communi
ceert of Wopke Hoekstra (Finan
ciën) hoogoplopende ruzie ontke
tent met Zuid-Europa. Dat lijkt
deemoedig, maar zo onderstreept
hij naar buiten toe juist zijn lei
derschap: ik ben verantwoorde
lijk. En dat wordt gewaardeerd. In
de peilingen vliegt Ruttes partij
VVD weer de lucht in.
Fouten toegeven en zo je critici
meteen een wapen uit handen
nemen, is een van de vele 'tools'
uit de gereedschapskist van Rutte
als crisismanager. Wat de afgelo
pen week wederom duidelijk
werd, is dat de oud-personeels-
manager van Unilever in een cri
sis floreert, verbindt en het platte
partijbelang ontstijgt. Toen
Bruins het veld moest ruimen
belde hij zelf met PvdA'er Martin
van Rijn om hem als opvolger te
vragen, omdat hij een pragmati
sche oplossing zocht voor de ko
mende maanden.
Turkijedeal
Rutte bewees zich al eerder als
crisismanager in de MHi7-zomer
van 2014. Maar ook tijdens de
vluchtelingencrisis, die in 2016 re
sulteerde in de Turkijedeal.
Die Rutte, die dit najaar nog te
laat doorhad dat het stroperige
PFAS-dossier écht een probleem
was geworden, is weer tot leven
gekomen in de coronacrisis. Het is
alle hens aan dek en hij opereert
als de herder die de samenleving
aanvoert.
Ruttes belangrijkste gereed
schap is 'verbinding'. Toen hij ooit
als broekie bij Calvé pindakaas
mensen moest ontslaan, deed hij
dat zo empathisch dat hij die oud
collega's nog jaren daarna bleef
ontmoeten. Rutte kan in tijden
van crisis een groepsgevoel creë
ren, ook in zijn kabinet. Hij neemt
het op voor collega's die in de pro
blemen komen, zoals Hoekstra,
hij betrekt burgemeesters bij de
uitwerking van de maatregelen.
Daardoor neemt hij onderlinge ir
ritaties weg en wordt het doel
sneller bereikt.
Een ander belangrijk instru
ment uit de 'Rutte-doos' is zijn
taalgebruik. Rutte kiest zijn
woorden nooit toevallig, hij denkt
altijd goed na hoe over hij een on
prettige boodschap presenteert.
Zeker in het begin van de crisis
wilde het kabinet voorkomen dat
er paniek ontstond. Rutte sprak
niet over een crisis maar over 'de
coronasituatie'. In zijn televisie
toespraak zei hij, in tegenstelling
tot regeringsleiders in andere lan
den, niet dat we 'in oorlog waren
met het virus', maar zei hij het
zelfde met een omhaal waardoor
het minder dreigend overkwam:
'deze maatregelen zijn ongekend
voor landen in vredestijd'.
Hij nam Nederland mee in de
verregaande maatregelen door
ons niet als een strenge school
meester allerlei verboden op te
leggen, maar door in zijn taalge
bruik net te doen of hij een van
ons is: 'We blijven zo veel moge
lijk thuis. We houden 1,5 meter af
stand. We wassen onze handen
stuk.' Zo stelt hij zich met een
taaltrucje niet bóven, maar nMst
de burger. Met zijn allen moeten
we die crisis verslaan. Hij gaf ons
voor Pasen zelfs huiswerk mee:
we moeten maar vast eens gaan
nadenken over de scenario's van
heropening van de 1,5 metersa
menleving.
En Rutte doet een beroep op
ons verantwoordelijkheidsgevoel
door alles te prijzen wat goed gaat.
Daardoor hoeven wij in Neder
land geen lockdown zoals in an
dere landen, zegt Rutte, maar
hebben we een 'intelligente lock-
down'. In werkelijkheid wijken de
regels hier amper af van die van
andere landen. Het is vooral een
andere toon die hier wordt aange
slagen, zei Van Dissel al eens.
,,Wat Rutte knap heeft gedaan
de afgelopen weken, is Nederland
meenemen in steeds verder
gaande maatregelen'', vindt Zan-
noni. ,,In andere landen zijn er oe
kazes afgekondigd. Rutte stopte
energie in het kweken van begrip
voor wat nodig is. Daardoor wor
den de maatregelen tot nu toe
goed nageleefd. We accepteren als
Nederlanders vaak lastig verve
lende maatregelen, maar door
deze aanpak begrijpen we alle
maal dat het nodig is.''
Deskundigen
Alle bovengenoemde 'trucs' van
Rutte, hanteerde hij ook in eer
dere crises. Deze keer zit er ook
iets nieuws in zijn gereedschaps
kist: van het begin af aan in deze
coronacrisis hamert Rutte erop
dat het kabinet zijn beleid afstemt
op wat deskundigen zeggen.
,,Daardoor heeft Rutte de boel
meteen gedepolitiseerd'', zegt
Zannoni. ,,Van de ene kant maak
je je als politicus zo kwetsbaar
doordat het beeld kan ontstaan
dat je je oren laat hangen naar an
deren. Maar van de andere kant
geeft het je ruimte. Rutte kan
ineens iets anders zeggen dan vo
rige week, omdat deskundigen dat
adviseren. Zo kan hij geloofwaar-
ZATERDAG 11 APRIL 2020 GO
VERVOLG VAN PAGINA 3
WH
In zijn eerste corona-persconferentie, met Jaap van Dissel (boven), toont Rutte zijn be
kende joviale nuchterheid. In zijn speech een week later is hij een stuk ernstiger. fotos npo
25-03 Gesprek met agenten over corona-handhaving.
19-03 Bij een afgeschermde werkplek in een winkel.
24-03 Een bezoek in het Erasmus MC in Rotterdam.
