II
Forum vs provincie: als politiek spel is pesten niet zo slim
Analyse
6
VERZETSSTRIJDER DIETRICH BONHOEFFER
Zoals er foute Nederlanders
waren in de oorlog, waren er
ook goede Duitsers. Muzikant
Sjef Hermans en voormalig
dominee Jan de Vlieger
betonen eer aan de vandaag 75
jaar geleden vermoorde Duitse
verzetsstrijder en theoloog
Dietrich Bonhoeffer.
I enling tegen de nazi's.
Eén van de weinige
Duitsers die al heel
vroeg feilloos wisten
I wat er fout ging. En zijn
verantwoordelijkheid nam." De
betekenis van Dietrich Bonhoeffer
is groot, benadrukt Jan de Vlieger,
directeur van De Drvkkery in
Middelburg en voormalig predi
kant. ,,Hij past in hetzelfde rijtje
als Mandela en Ghandi."
Als verzetsstrijder hoort Bon
hoeffer - achteraf bezien en zeker
vanuit Nederlands perspectief - bij
de goede Duitsers. ,,Maar zijn land
spuugde hem uit", zegt De Vlie
ger. ,,Hij was fout in de ogen van
de nazi's en in de ogen van de ge
wone Duitsers die na de Eerste
Wereldoorlog ook revanche wil
den. En fout in de ogen van de
kerk. Als theoloog was 'God' voor
hem onbruikbaar geworden, om
dat de nazi's Gott mit uns op hun
koppelriem droegen. Hoe kun je
dan nog geloofwaardig over God
spreken, vroeg hij zich af."
Als verdachte van een aanslag op
Hitler belandde Bonhoeffer in de
gevangenis. Daar schreef hij brie
ven en gedichten, die de basis vor
men voor een cd die Sjef Hermans
aandacht van Bonhoeffer-
kenners. ,,Ik wilde overbrengen
dat hij altijd zijn menselijkheid
heeft bewaard, nooit zijn principes
overboord heeft gezet. Hij deed
het goede op de juiste plek", ver
telt Hermans. ,,Ik ben blij dat dat is
gelukt, en dat ik mensen met deze
liedjes over Bonhoeffer kan plezie
ren en ontroeren."
Goed en fout
75 jaar vrijheid kan nu niet uit
bundig worden gevierd. Extra aan
dacht voor Bonhoeffer op zijn
sterfdag helpt wel om de patronen
van goed en fout te doorbreken,
vinden Hermans en De Vlieger.
,,De scheidslijnen lopen niet langs
landsgrenzen. Er is goed en fout in
elke samenleving. Ook dat laat
Bonhoeffer ons zien."
met zijn band Sunshine Cleaners
een jaar geleden uitbracht: Silent
Voices. Die vormde mede de op
maat naar een eerbetoon dat in De
Drvkkery had moeten plaatsvin
den op de dag van Bonhoeffers
overlijden: vandaag, 9 april. Dat
kan door de coronamaatregelen
niet doorgaan. In plaats daarvan
speelt Hermans elke dag een liedje
over Bonhoeffer op zijn Facebook-
pagina.
Juist in deze tijd, waarin de be
wegingsvrijheid zo is ingeperkt en
iedereen gebonden is aan huis,
putten Hermans en De Vlieger in
spiratie uit Bonhoeffer. ,,In zijn cel
was hij afgesloten van zijn gelief
den, maar hij wist toch te genieten
van kleine dingen. Zelfs het den
ken aan muziek was genoeg", ver
telt Hermans. ,,Dat helpt mij nu
De Vlieger op. Daar kun
nen wij nog iets van leren.
Hoe? 'Maak een daginde
ling. Denk veel aan ande
ren, dat doet je goed. Het
gemis moet je volhouden,
in het gemis zit de aanwe
zigheid van de ander. Geef
troost en steun aan anderen.'
Buiten de theologische wereld is
Bonhoeffer weinig bekend, maar
daar heeft Sjef Hermans verande
ring in gebracht met de cd Silent
Voices, stelt De Vlieger. ,,Door de
muziek wordt hij breder bekend
en dat verdient hij ook."
Ook Sjef Hermans wist maar
weinig van de Duitse theoloog.
Toch is het hem gelukt met zijn
muziek de kern van Bonhoeffer te
raken. De recensies waren zeer
lovend en de cd trok wereldwijd
ook. Ik geniet
van het schilde
ren van een tuin
bank en neem
filmpjes op om kin
deren thuis te laten genie
ten van muziek."
Tussen de vier muren van zijn
cel behield Bonhoeffer zijn mens
waardigheid tot het einde, merkt
Hij past in hetzelfde
rijtje als Mandela en
Ghandi
Of het soms een 1 aprilgrap
was. Zo reageerde Martin
Bos (Forum voor Demo
cratie) in een op hoge po
ten gestelde brief aan het dagelijks
provinciebestuur. Begin februari had
zijn partij vragen gesteld over de ge
maakte kosten voor de inmiddels af
geblazen Marinierskazerne in Vlis-
singen. Op 1 april, ruim na de afge
sproken termijn van dertig dagen,
volgden de antwoorden. 'Nou ja, ant
woorden', smaalde Bos, de meeste
vragen waren 'in het geheel niet be
antwoord' en enkele andere 'maar
zeer summier'.
Zijn frustratie was begrijpelijk,
maar waar hij het provinciebestuur
verweet te weinig woorden te ge-
bruiken, gebruikte hij er zelf wel erg
veel en ook heel grote. De controle
functie van Provinciale Staten zou
zijn ondermijnd, de wet was overtre
den, het reglement van orde aan de
laars gelapt, de oppositie kaltgestellt,
de nietszeggende antwoorden bewe
zen 'onomstotelijk' dat de provincie
niet 'in control' is, zoals op zoveel
dossiers, hier was sprake van de 'ar
rogantie van de macht'.
Aartsvijand
Met deze laatste woorden haalde Bos
'Hans van Mierlo zaliger' aan, oprich
ter van D66, zo ongeveer de aartsvij
and van Forum. Gevoel voor humor
heeft hij wel. Wie weleens een Sta
tenvergadering volgt, moet erkennen
dat Bos met zijn vaak pesterige op
merkingen sjeu geeft aan de door
gaans brave debatten in de abdij.
Juist met het citaat had hij een
punt. De beknopte manier waarop
het provinciebestuur soms vragen
van Statenleden beantwoordt en de
formuleringen die daarbij worden
gebruikt, kunnen arrogant overko
men. Francois Babijn van de Partij
voor Zeeland, ook iemand die graag
dwarsligt, kreeg eens alleen het
woord 'ja' terug op vragen over kos
ten van het Plan Perkpolder. De reac
tie op zijn aanvullende tweede vraag
luidde: 'Zie vraag 1'.
De antwoorden over de Mariniers
kazerne zijn een pak van hetzelfde
laken. Hoewel het team van speciaal
adviseur Bernard Wientjes de cijfers
al heeft, krijgen de Staten ze pas deze
week, wel was het volgens antwoord
2 'een buitengewoon verstandige in
vestering' en daarna 'zie antwoord 1
en 2' en 'zie antwoord 1 en 2'. De eer-
ste vier vragen van Forum hadden
dus gewoon beantwoord kunnen
worden.
Voor de bühne
Statenleden verdienen een serieus
antwoord, al is onwil niet altijd on
verklaarbaar. Hoewel dat hier niet
het geval lijkt, wordt vaak naar de be
kende weg gevraagd, louter om een
punt te scoren. Dan is eerder sprake
van een statement dan een vraag.
Niks mis mee, al bezorgt het ambte
naren soms bergen werk. Het hoort
bij het politieke spel. En wie kaatst
kan ook de bal verwachten. Maar pes
ten is politiek gezien niet het slimste
spelletje. Bos beantwoordt de onbe
doelde 1 aprilgrap nu met een com
plete conference. Dat is overdreven.
Dan loop je de kans dat je straks niet
meer serieus wordt genomen.
donderdag 9 april 2020
WA
'Zijn land spuugde hem uit'
Maurits Sep
Middeburg
Sjef Her
mans en Jan
de Vlieger
(links) herden
ken de Duitse
theoloog en
verzetsstrijder
Dietrich Bon
hoeffer. FOTO
DIRK-JAN GJELTEMA
Dietrich
Bonhoeffer
- Jan de Vlieger
Ernst Jan Rozendaal
Forum voor Demo
cratie Zeeland
voelt zich gepie
peld en pest terug.
Statenlid Martin
Bos heeft een
punt als hij klaagt
over de late en
summiere beant
woording van vra
gen over de Mari
nierskazerne,
maar houdt zelf
geen maat in een
brief van drie kant
jes.
Middelburg
