ZEELAND GEBOEKT
f
Twan Huys
wandelt in
Manteling
6
Sociëteit De Vergenoeging bestaat 225jaar. Reden om een chique boek te
maken. Ter lering en vermaak. Voor Heeren én Dames. Met hemelsblauw leeslint.
Zeeuwse schrijvers
De schutbladen vol kluten,
kluten, kluten, de zwartwit
Zeeuwse vogel bij uitstek,
beloven misschien méér. Maar de
veelbesproken Twan Huys heeft in
zijn pas verschenen boek Wandel-
lust (gebonden, 232 pag., 19,99 euro,
Prometheus) Zeeland niet hele
maal vergeten. De stippen op de
landkaart van pagina 15 laten zien
waar hij is geweest, vrij evenwich
tig verdeeld over Nederland. Zij
het dat er extra veel stipjes staan in
de streek van zijn jeugd, het zuid
oosten, rondom het dorp Sevenum
waar hij werd geboren en het dorp
Horst waar hij opgroeide.
We zien ook een stip bij De
Manteling
op Walche
ren waar hij
op een 'zon
nige vrijdag
in augustus'
vanaf Kas
teel West-
hove naar
Domburg
wandelt.
Zelfs over
dag lopen de
damherten
hier doodgemoedereerd over de wan
delpaden', ziet Twan Huys, tijde
lijke bewoner van boshuis 't Uusje.
De zegeningen van wandelen, in
Zeeland of elders, kunnen niet ge
noeg worden geprezen. De schrij
ver van Wandellust koos als motto
woorden van Hippocrates, de om
streeks 460 v.Chr. op het Griekse
eiland Kos geboren dokter. De
grondlegger van de geneeskunde,
de uitvinder van de aspirine, goed
voor wijsheden als 'Niet de arts,
maar het lichaam geneest de zieke'
en dus Twan Huys' favoriete leus
'Wandelen is het beste medicijn'.
Hij wandelt in dit boek in gezel
schap, onder meer van dat van
Jane Goodall (van de chimpan
sees) en dat van prinses Irene ('een
bijna hallucinante ervaring'). Hij
speurt op de Veluwe vergeefs naar
GW998f en andere wolven en gaat
een paar dagen naar het eiland
Tiengemeten. Op Walcheren lo
pen Noudje van Bussel en Doris
van Vuuren mee, trotse bezitsters
van een huisje op het strand van
Dishoek ('zen van de zee'). Ze ver
tellen alles over hun werk met de
mente ouderen, en ook in dat ge
val doet wandelen wonderen.
Goede gesprekken, zeker. Maar
of Hippocrates dit bedoelde? Af en
toe kijken de drie in het rond en
ontdekken dan door de westen
wind geteisterde eikjes: 'bonsai
boompjes die een diepe buiging
maken naar het oosten'.
Maar verder krijgen wij lezers
van De Manteling, van Walcheren,
van Zeeland weinig te zien. Laat
staan dat in het verslag het heer
lijke kluut-kluut-kluut klinkt.
Het boek biedt overwegend serieuze stof
met veel historie. De schrijvers zijn
diep in de bronnen gedoken. Hier en
daar is een verhaal of anekdote goed voor een
glimlach. Bijvoorbeeld als Ronald Gulden-
mund - sinds 2014 voorzitter - bij zijn intro
ductie als lid in 1995 een gezamenlijke televi
sieavond bezoekt. De genootschapsleden kij
ken in de gelagkamer van hun sociëteit naar
de Champions League-finale Ajax-AC Milan.
Pagina 213: 'Petjes, toeters, zwaaisjaals. Hoewel
geen voetballiefhebber (en beschimpt omdat ik bij
het verkeerde doelpunt juichte) herinner ik mij die
avond als bruisend en feestelijk.'
Je stelt je de wat vergrijsde heren voor zoals
ze daar in hun sfeervolle Baron Chassé aan de
Gortstraat uitgedost zitten. Jolijt. Maar de her
innering van de voorzitter is niet waterdicht.
Ajax won met 1 tegen 0 door een doelpunt van
Patrick Kluivert. Dus het is niet erg waar
schijnlijk dat er voor een verkeerd doelpunt
werd gejuicht. Misschien was er een afge
keurde treffer.
Blote-damesblad
Guldenmund krijgt in zijn hoofdstuk over de
periode 1995-2020 hier en daar vast de lachers
op zijn hand. Zoals op pagina 215 waar hij ver
telt hoe de Sociëteit probeert het ledental op
te krikken. Het is eind jaren negentig van de
vorige eeuw als hij de voorzitter van dat mo
ment op een zomerse zaterdagmiddag tegen
komt in boekhandel Fanoy op de Korte Burg.
Het is nog de tijd dat De Vergenoeging vooral
een herensociëteit wil zijn, ondanks de dan al
twintig vrouwelijke leden. Guldenmund ver
telt dat hij belangstellend vraagt welke abon
nementen de voorzitter voor de leestafel be
stelt: 'Hij laat mij opgewekt een 'National Ge
ographic' zien. 'Dat zal onstuimig veel leden
trekken', schamper ik. 'Ja maar', zegt hij met
glimoogjes, 'dat is om hier bovenop te leg
gen...' en hij toont mij fier een blote-dames-
blad.'
Zo ging - en gaat? - het kennelijk toe op zo'n
club. Het olijkheidsgehalte wordt in het boek
nog benadrukt door het in het hart gepositio
neerde katern met recente foto's. De Kegel
club, het Klusteam, het Tuinteam, de Dames-
lunch, de Herenlunch, de Motorclub, de Lees-
club, de Debatingclub, de
Geschiedenisclub, de Fo
toclub, de Filosofieclub,
de Politiek- en Rechtclub,
de Schildersclub, de
Filmclub, de Muziekclub,
de Handboogclub, di
verse kookclubs. Biljart
(mannen en vrouwen)
en bridge krijgen volle
dige pagina's toebe
deeld. Ook de borrels,
diners en banketten
worden fotogeniek be
vonden.
De uitgave is mooi
en serieus van opzet.
Met hoofdstukken
waarin de geschiede-
de Dam naar de Gortstraat. Er waren meer
dere sociëteiten in de provinciehoofdstad. De
Vergenoeging trok vooral de middenklasse,
niet de elite. De dilemma's van de Tweede we
reldoorlog kunnen worden samengevat in de
namen van twee leden: Vlissings burgemees
ter tevens verzetsman Carel Albert van Woel-
deren tegenover G. Alberts jr., de adjunct-di
recteur van Houthandel Alberts Lzn die zich
verbond aan nationaalsocialistische organisa
ties als het Nederlandsch Arbeidsfront en het
Economisch Front. De eerste naoorlogse peri
ode stond in het teken van de 'sociëteitsver
gunning', anders gezegd: aan wie en hoe lang
mocht er drank worden geschonken? In 1984
constateerde toenmalig voorzitter Sanderse
(pagina 192) dat de Sociëteit eigenlijk 'een ver
edelde biljartclub' was. Dat is nu anders. Er
zijn heel veel clubjes en volgens de huidige
voorzitter is er toch oog voor de Sociëteit als
geheel.
Belangrijke bijdrage
Ronald Guldenmund stelt dat het boek 'een be
langrijke bijdrage vormt aan de geschiedschrij
ving van onze stad'. Het klopt dat er in de eerste
drie van de tien hoofdstukken meer over de
stad dan over de Sociëteit zelf wordt geschre
ven. De korte tussenhoofdstukken bieden af
wisseling met anekdotes en levensbeschrijvin
gen van sociëteitsleden uit diverse periodes.
De Vergenoeging in het hart van Middel
burg, het wordt graag gezegd. Maar of De Ver
genoeging ook in het hart van de Middelbur
gers is genesteld?
nis van het gezelschap uitgebreid uit de doe
ken wordt gedaan. Chronologisch, van de op
richting als patriotse volkssociëteit op 5 maart
1795 tot de gezelligheidsclub die het nu is. Het
begin was ernstig, passend in de tijd van de
Verlichting en het streven naar meer volksin
vloed.
Pagina 43: 'Het oogmerk van het genootschap
was het herstellen en handhaven van de vrijheid,
gelijkheid en broederschap boven het 'aristocra
tisch despotismus' en het bevorderen van het alge
meen landsbelang'.
Dat serieuze ging er rap vanaf, het politieke
karakter verdween betrekkelijk snel na de
start en is nooit meer teruggekomen.
Al lezend vraag je je af of zo'n club nog iets
meer te bieden had dan gezelligheid. Het ant
woord moet ontkennend zijn. Individuele
leden mogen soms maat
schappelijk betrokken zijn,
I de sociëteit is dat niet. Een
voorbeeld. Op pagina 91-92
wordt verteld dat er na 1850
via een stedelijke belasting
heffing jaarlijks zestig cent
aan de Armenzorg werd be
taald. Dat bedrag - wordt ge
constateerd - staat in schril
contrast tot de honderd gul
den die de leges voor de tap-
vergunning kostte.
Pagina 92: 'Tja, meereigen be
lang dan inzet voor de armen'.
Verhuizingen
Veel aandacht is er voor de on
derkomens en de verhuizingen,
van de Balans naar de Markt naar
maandag 6 april 2020
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Vergenoeging in het hart
Jan van Damme
Mario Molegraaf
;ntttund et ai.
De cover van het
boek van Ronald
Guldenmond.
Sociëteit De Vergenoeging op de Markt van Middelburg, anno 1962. Vanaf links café De
Vriendschap, café De Koophandel en bioscoop Electro, dan De Vergenoeging, rechts het
pand De Roode toren. foto archief pzc, beeldbank zeeland
Ronald Guldenmund en andere auteurs: De
Vergenoeging, een sociëteit in het hart van
Middelburg - Eigen uitgave, hardcover, 266
pagina's, 34,50 euro.
