Zo leest u de
digitale versie
van uw krant
2?
CORONAVIRUS
7
Profiel
zaterdag 28 maart 2020
Hij is het 'kompas' waar het kabinet op vaart. Jaap van Dissel
van het RIVM speelt een hoofdrol in de coronacrisis. Maar wie is hij?
Ooit groef hij overleden kolonisten op, puur uit nieuwsgierigheid.
Tobias den Hartog
Bilthoven
igenlijk is het stomtoevallig
dat Jaap van Dissel nu
's lands voornaamste coro
nabestrijder is. Tijdens zijn
studie geneeskunde in Lei
den nam hij een telefoontje aan dat niet
voor hem bedoeld was. Het bleek een
hoogleraar van de afdeling infectieziek
ten die een vakantie-assistent zocht.
Van Dissel zei weifelend 'ja'. ,,Op het
moment dat ik ermee bezig ging, fasci
neerde het.''
Het onderzoeken, dat zat er al langer
in. Krap 13 jaar was Van Dissel toen hij
in zijn ouderlijk huis in het Noord-Hol
landse Bakkum een paar potten naar de
kelder versleepte. Hij wilde er bonen in
laten groeien. De ene pot gaf hij water,
de ander koffie, een derde ketchup.
,,Puur om te zien wat er zou gebeu
ren'', herinnerde zijn zus zich onlangs.
De jonge Jaap heeft dan net bij schei
kunde zijn eerste proefjes mogen doen.
En dat wil hij thuis ook wel eens probe
ren. ,,Dat is Jaap ten voeten uit: een on
derzoeker", zegt een RIVM-collega.
Die nieuwsgierige aard heeft Van
Dissel sindsdien nooit verlaten, weten
intimi. ,,Als Jaap een onderwerp vast
pakt, gaat hij er voor 200 procent voor'',
vertelt oud-collega René de Vries.
Inmiddels is professor doctor Jaap
van Dissel (1957) dé raadgever van het
kabinet als het gaat om het bestrijden
van corona. Als directeur van het Cen
trum Infectieziektebestrijding (CIb)
van het RIVM adviseert hij welke maat
regelen noodzakelijk zijn.
Voorgrond
Van Dissel is daardoor voor het eerst
volledig op de voorgrond sinds hij die
baan in 2013 van Roel Coutinho over
nam. Na '25 jaar op de afdeling infectie
ziekten' van het Leids Universitair Me
disch Centrum was de hoogleraar in
terne geneeskunde 'wel eens aan iets
anders toe', zei hij bij zijn aantreden.
Iets bestuurlijks, iets politiekers. En dat
werd het. Wat heet. Premier Rutte
noemde hem 'het kompas' waarop het
kabinet vaart.
Bekenden schetsen hem als een 'be
dachtzame' man. Intelligent, maar
'geen wereldvreemde professor'. Hij
kan organiseren, klinkt het. Doet een
stap naar voren als dat nodig is.
Jaap
van
Dissel
directeur
Centrum
Infectie
ziektebestrij
ding RIVM
Als Jaap
ergens zijn
tanden in
zet, gaat
hij ervoor
-René de
Vries,
emeritus
hoogleraar
Misschien is hij niet zo'n gemakkelijke
spreker als Coutinho was, zegt men in
medische kringen, maar wel iemand
'met gezag'. ,,Als Jaap het woord neemt,
zijn mensen geneigd te luisteren.'' Al is
hij niet van de boude uitspraken, maar
van de onderbouwde stelling, vindt een
RIVM-collega.
Bij zijn toelichtingen aan de Tweede
Kamer valt op hoe voorzichtig hij for
muleert: meer wetenschapper dan be
leidsmaker. ,,Wat we nu weten is dat
klonk het. En: ,,We kunnen alleen maar
met zekerheid zeggen dat..."
Vasthoudend
Want bovenal is Van Dissel specialist,
onderzoeker voornamelijk. Van de in
telligente, nuchtere en vasthoudende
soort, vindt René de Vries. Net voordat
Van Dissel aan z'n huidige baan begon,
'trokken ze samen door de jungle'.
Emeritus hoogleraar De Vries deed
acht jaar geleden studie naar nooit op
gehelderde sterfgevallen door een in
fectieziekte in Suriname in 1845. Daar
was plots een clubje kolonisten overle
den. Tyfus, vermoedde De Vries. ,,Maar
Jaap dacht dat het anders was.''
En Van Dissel had een opmerkelijk
plan: laten we ze opgraven en het via
dna-onderzoek bekijken. ,,Ze hadden
in die tijd dna-onderzoek gedaan op
Toetanchamon. Dus als ze konden kij
ken hoe een 3300 jaar oude mummie
was overleden, moest een stel kolonis
ten van pas anderhalve eeuw geleden
niet moeilijk zijn, claimde Jaap.''
Dus banjerde het tweetal niet lang
daarna, gewapend met gps-systeem
('want Jaap is gek op snufjes'), over de
Surinaamse begraafplaats. ,,Hij had al
les voorbereid in de weekenden en
avonden. Als Jaap ergens zijn tanden in
zet, gaat hij ervoor. Dan is hij een puz
zelaar, een speurneus.''
Bloedserieus in zijn werk, weet De
Vries. ,,Maar hij heeft een goed gevoel
voor humor." Zo kan Van Dissel hele
strofes uit de absurdistische komedie
Fargo debiteren. En met kerst hangen er
op zijn werkkamer gezellig lampjes,
vertelt Hans van Vliet, die een deur ver
der huist bij het RIVM, als programma
manager van het rijksvaccinatiepro
gramma. ,,Jaap is geen grijze muis.''
De fascinatie voor infectieziekten
draagt hij ook uit. Tegenover de werk
kamer staat een kastje vol snuisterijen
zoals oude vaccinpotjes en antieke
spuiten. ,,Bij ieder voorwerp heeft
hij een mooi verhaal.''
Zo kan Van Dissel met smaak
het verhaal vertellen van Mary
Mallon. Die was als Ierse immigrant
een gevreesde verspreider van de
buiktyfus in de Verenigde Staten,
rond 1900. Als drager had ze geen
symptomen, maar was ze wel be
smettelijk. Als kok infecteerde ze
47 mensen, van wie er drie stierven.
,,Typhoid Mary, tyfus-Mary, werd ze
genoemd. Dat hele verhaal kan Jaap
dromen, dat heeft hij helemaal uit
geplozen'', weet Van Vliet.
Viroloog Ab Osterhaus zag die
passie jaren later nog, toen ze samen
onderzoek deden naar het marburg
virus, de voorloper van ebola. Hij
leerde hem kennen als een 'integere
man', een goede arts, loyaal en be
trokken. Osterhaus zei deze week
wel, tegen de adviezen van Van Dis
sel in, dat er een lockdown moest
komen. ,,Je kunt als wetenschappers
immers van mening verschillen.
Maar zijn optreden naar buiten is
goed, daar wil ik niets aan afdoen.''
Nog even over die opgravingen
van de kolonisten in Suriname. Wat
de fatale infectie was geweest in
1845 ontdekten ze niet. Maar Van
Dissel kreeg wel gelijk: het was met
tyfus geweest.
Online kunt u ons in alle omstandigheden blijven
volgen. Op uw computer, laptop, tablet of telefoon
kunt u ook de papieren krant digitaal lezen.
Oa naar pzc.nl/digitalekrant
of download de app 'PZC Digitale krant'
in de app store.
PC
uffleur van Rutte
is 'puzzelaar'
van de
infectiewereld
ai¥>gi
koste wat kost behouden
