'Het is heel
onveilig voor
een kind om
zijn vader
te moeten
uitgummen'
,,Ze voelen zich slachtoffer van de ex-
partner, maar ook van het systeem'', zegt
Herman de Groot. ,,Bij een vechtscheiding
richten hulpverleners zich in eerste instan
tie op wat ze noemen 'rust creëren voor het
kind'. Ze durven niet hard op te treden als
een ouder zich aan de omgangsregeling
onttrekt, uit angst dat ze daarmee het
belang van het kind schaden. Maar je
beschadigt het juist door niets te doen.''
Een kind is van nature loyaal aan beide
ouders, legt de therapeut uit. Uit zichzelf
heeft het nooit het idee dat vader - of moe
der - een soort monster is. ,,Als je moeder
je dat continu inprent, moet je je beeld van
de werkelijkheid aanpassen. Je moet op
zoek naar bewijzen dat zij gelijk heeft,
leuke herinneringen aan vader uitgummen
en uiteindelijk zelf situaties creëren waarin
hij in een kwaad daglicht komt te staan. Al
les om te legitimeren dat vader niet deugt.
Dat is onnatuurlijk gedrag voor een kind.
Het kost hem veel energie, veroorzaakt
grote innerlijke onrust en is al met al heel
onveilig.''
Reinders herkent het patroon: zijn zoon
is hem onlangs persoonlijk komen vertellen
dat hij zijn achternaam verandert in die van
zijn moeder, vanwege al het onrecht dat hij
zijn ex zou hebben aangedaan. ,,Toen is er
bij mij iets stukgegaan. Ik ben er dagen ziek
van geweest. Mijn zoon doet het voorko
men alsof ik nooit van hem heb gehouden.
Dat doet me vreselijk veel verdriet, maar hij
kan er niets aan doen. Het wordt hem alle
maal wijsgemaakt.''
Kinderen die door een van de ouders
worden gebrainwasht kunnen verschrikke
lijke dingen zeggen, weet Herman de
Groot. In haar praktijk ziet ze de lelijkste
appjes voorbijkomen. ,,Ik houd de verstoten
ouder altijd voor: dit is mét het kind zelf.
Het is ziek gemaakt door de andere ouder,
die niet in staat is het belang van het kind
boven dat van zichzelf te plaatsen en die
oorlog voert over diens rug.''
Kindermishandeling wordt ouderversto
ting dan ook wel genoemd. Een kind wordt
immers gedwongen 50 procent van zichzelf
te ontkennen, wat kan leiden tot een hevige
identiteitscrisis en later zelfs problemen als
verslaving en het niet kunnen aangaan van
gezonde relaties. Ook de gemeden ouder
raakt zichzelf kwijt. Uit angst zijn kind
helemaal niet meer te zien, bhjft diegene
zich maar voegen naar de grillen van de
verstotende ex. Daardoor verliest hij steeds
meer het vertrouwen in zichzelf als ouder.
,,Voor mij is het constant op eieren lo
pen'', beaamt Damhuis. ,,Als onze dochters
bij mij zijn, durf ik niet eens meer tegen ze
te zeggen dat ik ze mis. Zij interpreteren dat
als een steek onder water naar hun moeder,
en dat wil ik ze niet aandoen.'' Open en
ontspannen zijn de bezoekjes dus geens
zins, ook omdat Damhuis door het verwa
terende contact steeds minder meekrijgt
wat ze bezighoudt. Van de informatieplicht
die ex-partners naar elkaar hebben over
de kinderen, komt in de praktijk weinig
terecht.
,,Als ze op zwemles gaan, wie hun vrien
dinnen zijn, óf en zo ja wanneer ze trakte
ren met hun verjaardag, wie de tandarts is:
ik word niet op de hoogte gehouden. Mijn
dochters durven ook niet meer vrijuit te
spreken. Ze krijgen thuis het signaal dat ik
ze wil 'uithoren' en geven ontwijkende
antwoorden. Doordat ik ooit al zitting had
genomen in de ouderraad, kom ik gelukkig
nog een paar dingen te weten. Dat mijn
jongste op schoolreisje van de hoogste glij-
baan ging, bijvoorbeeld, iets wat ze daar
voor te eng vond.''
Damhuis voelt zich steeds minder de
vader die hij zo graag wil zijn. ,,Ik wil geen
pretparkpapa zijn, een vader bij wie het
altijd maar leuk is, maar een volwaardige
opvoeder die grenzen stelt, die zijn kinde
ren leert dat 'nee' ook een antwoord is. Daar
heb ik nu geen enkele ruimte voor.''
Ook Reinders voelt zich als vader incom
pleet, uitgesloten als hij is van elke beslis
sing over zijn zoon. Het pijnlijkst is het
totale ontbreken van contact. ,,Ik heb zijn
telefoonnummer niet, zijn e-mail niet en ik
durf geen kaartjes meer te sturen. Op zijn
verjaardag post ik maar een foto van hem
op Facebook. 'Gefeliciteerd, ik ben trots op
je', zet ik er dan bij. Het is klote, maar meer
kan ik niet doen. Ik heb weinig hoop dat de
situatie nog verandert.''
Van advocaten en hulpverleners kregen
Reinders en Damhuis te horen dat ze
geduld moesten hebben. 'Geef je kinderen
wat ruimte, ze komen vanzelf bij je terug.'
Maar de kans daarop wordt kleiner naar
mate de verstoting langer duurt, ziet Her
man de Groot. Daarom is het zaak direct
in te grijpen als de signalen er zijn. ,,De
verstoten ouder kan dat doen door op zijn
strepen te staan'', zegt ze. ,,Hoezo bepaalt
je ex opeens dat jullie kind met kerst nog
maar een middagje mag komen? Hij of zij is
toch niet de rechter? Je kunt gewoon zeggen
dat je daarmee niet akkoord gaat, dat je je
kind volgens afspraak pas de volgende dag
komt terugbrengen. Vaak durven mensen
dat niet; uit angst om de ex tegen de haren
in te strijken, blijven ze zich aanpassen. Dat
werkt averechts. Het maakt je positie alleen
maar zwakker.''
Degene die verstoten wordt heeft zelf een
verantwoordelijkheid in het proces, maar
ook rechters moeten een grotere rol pakken,
vindt Herman de Groot. „Sancties voor de
niet-meewerkende vader of moeder moe
ten strenger worden gehandhaafd en het
systeem zou het moeten aandurven het
kind met zekere dwang naar de andere
ouder te brengen. Daarbij is het belangrijk
dat de verstoten vader of moeder middels
coaching weer wordt bekrachtigd in zijn
of haar ouderschap, zodat diegene het
zelfvertrouwen als opvoeder terugkrijgt.
Want het doet van alles met je als je kind
je afwijst.''
ZATERDAG 28 MAART 2020 23
