ZEELAND GEBOEKT
Wilhelmina eet gebakken haring in Boudewijnskerke
Mooi bruin
is niet
verbrand
8 ZEELAND
Peter Frantz uit Nisse heeft de smaak te pakken. Roots, zijn vierde roman,
begint en eindigt bij de Stierskreek onder Aardenburg. Een mooi decor voor een
dramatische liefde.
peter
Twee geloven op een kussen. In het oude
spreekwoord slaapt daar de duivel tus
sen. Denkelijk hebben David en Berna-
dette nooit hun hoofden samen op een kussen
gelegd. Ze spraken elke zondag af in een hooi
berg, hoe romantisch. Stiekem, het kon niet
anders, want hun ouders leefden met elkaar
op voet van oorlog.
Peter Frantz neemt ons in zijn pas versche
nen roman Roots mee in deze geheime, verbo
den liefdesaffaire. Het is het late voorjaar van
1963. Bernadette Dhondt woont op de Stiers-
hoek, een boerderij op de oevers van
de Stierskreek onder
Aardenburg. Het is
een stijf katholiek
gezin, vader Cyriel
zit in de raad voor de
KVP, is kringvoorzit
ter van de Katholieke
Boeren- en Tuinders-
bond en hanteert de
voorzittershamer van
het parochiebestuur.
Een man van aanzien
dus. Zijn buurman Leen-
dert Quaak op zijn hoeve
Het Kraaijennest is gere
formeerd. Steil, nogal te
ruggetrokken, in alles het
tegengestelde van de bour
gondische Dhondt; op latere
leeftijd speelt hij een rol binnen de landelijke
ARP waar hij naam maakt als 'de koppige ko
ning van Zeeland'. Dat de mannen nooit met
elkaar praten heeft behalve die politiek-religi-
euze uiteraard ook een economische achter
grond. Dhondt had ooit Het Kraaijennest wil
len kopen. Op het laatste moment was als een
duveltje uit een doosje Leendert Quaak opge
doken die hem met gemak had overboden.
De Dhondts hebben één dochter, Berna
dette. Bij de Quaaks is David de oudste van
twee zonen. Ondanks alle ouderlijke verbo
den weten de twee een onstuimige liefdesre
latie uit te bouwen. Tot de meid Marie Ver-
keste hen betrapt en het meteen aan haar baas
Cyriel doorbrieft. Het daaropvolgende drama
"V"-
WMwM,
is niet te overzien. Bernadette
wordt verbannen naar nonkel
Gustav en tante Laura in het
Vlaamse Meersel-Dreef. David
wordt op het vliegtuig gezet
naar Canada, waar hij in de zomer van
1963 terechtkomt op The Tremblay Farmyard
van Pierre Tremblay. Wat hem direct opvalt is
dat Pierre de ogen heeft van zijn Bernadette,
de geliefde die hij juist zo hard uit zijn hoofd
probeert te zetten.
We kennen schrijver Peter Frantz al langer.
Zijn echte naam is Frans Pieters, in 1948 gebo
ren in Aardenburg. Hij was actief in de ban-
kensector en de sociale zekerheidswereld en
was directeur van het Gemeenschappelijk Ad
ministratie Kantoor (GAK) in Zeeland. In 2014
debuteerde hij met de 'kantorenroman' Het
complex, twee jaar later gevolgd door de thril
ler Dodelijk toeval. De in 2018 verschenen ro
man De duivel als metgezel speelde in de omge
ving van zijn woonplaats Nisse.
In Roots geeft Frantz net als in zijn vorige
boek de voorkeur aan een strakke indeling van
het verhaal. Hoofdpersoon Thomas van Rijc-
kevoorsel stopt in de zomer van 2017 met zijn
werk als directeur van het ministerie van Eco
nomische Zaken in Den Haag. Hij heeft een
erfenis gekregen van een hem onbekende erf
later. Om uit te vinden wat de nalatenschap
inhoudt, heeft de erflater hem tien aanwijzin
gen nagelaten die hij moet volgen. Dat zijn de
tien hoofdstukken in het boek.
Koffers pakken
De erfenis brengt Thomas op het spoor van de
zo ruw uit elkaar getrokken David en Berna
dette. Om uit te vinden hoe hun liefdesaffaire
is afgelopen, moet Thomas zijn koffers pak
ken. We volgen hem naar Ontario in Canada
en Nevers in Frankrijk. En we leven mee met
de restauratie van een Cockshutt 30, een an
tieke in Canada gefabriceerde tractor.
Willem Kurstjens noemt
zijn boek 'een spel met
de werkelijkheid, een
gedachtenexperiment'. Koningin
Wilhelmina (1880-1962) is de
hoofdrolspeelster. In mei 1940 na
de Duitse inval vluchtte ze met de
Nederlandse regering naar Lon
den. De in Venlo woonachtige
schrijver en stadsdichter Willem
Kurstjens (1952) las in haar auto
biografie Eenzaam maar niet alleen
dat ze eigenlijk naar Zeeland
wilde om de troepen bij te staan.
Hij besloot in zijn pas verschenen
boek Wilhelmina blijft! die wens in
vervulling te laten gaan.
Dat gaat zo. Op 13 mei 1940
stapt de koningin in Hoek van
Holland aan boord van de Engelse
torpedobootjager H.M.S. Her-
eward. Nadat ze op zee af
stand heeft gedaan van
haar koningschap - ze wil
niet het gevaar lopen als
koningin krijgsgevangen
te worden gemaakt - laat
ze voor de kust van Wal
cheren een sloep uitzet
ten. Met haar adjudant
overste Phaff en ver
trouweling Van 't Sant
landt ze op het strand
tussen Westkapelle en
Zoutelande. Andere tijden vragen
een ander soort leiderschap, be
denkt ze. En dat is wat ze wil bie
den: 'Als vorst moet je toch juist
het goede voorbeeld geven, door
vechten en niet weglopen!'
Strompelend door het zand mop
pert ze over haar
voeten, haar 'balstu
rige onderdanen'.
Aan de andere kant
van het duin eet ze
gebakken haring met
ajuinsaus bij de boe
renfamilie Demilli-
ano in Boudewijns
kerke.
In Westkapelle
vangt de jonge burge
meester Guus de
Casembroot haar op. Het volk
juicht en krijgt weer moed. In de
burgemeesterlijke bolide wordt
ze naar Middelburg gebracht. Van
daaruit bezoekt ze het front bij
Rilland-Bath. Ook waagt ze zich
tussen de van de Peel-Raamstel-
ling weggevluchte militairen, die
in Grijpskerke worden opgevan
gen. Hup, naar het front jongens,
voor vorstin en vaderland - dat is
de boodschap van de koningin die
geen koningin meer is.
Willem Kurstjens heeft zich
duidelijk verdiept in het verloop
van de oorlog in Zeeland en de
gemoedstoestand van de konin
gin. De dialogen zijn dik voor el
kaar. Het is een leuk spel met de
werkelijkheid geworden.
Zeeuwse schrijvers
De dichter op de markt. Euro-
otje de kilóóóó heet een van
zijn gedichten. Alledaagser
wordt het niet dan in de poëzie
van Peter van Lier, in 1960 geboren
te Eindhoven, opgegroeid in het
naburige Reusel en tegenwoordig
woonachtig in het Friese dorp
Marrum.
Ook in Zeeland voelt hij zich
thuis, zie de in 2011 in de Slibreeks
verschenen bundel Wisseling van
de wacht, een coproductie met
de beeldend kunstenares Machteld
van Buren. 'Ter voorbereiding', zo
vermeldt het colofon, verbleef de
dichter 'enkele weken in het kunste
naarscentrum de Willem3 te Vlissin-
gen'. Een stad als een collage, waar
oude eeu
wen en de
nieuwe
tijd aan el
kaar zijn
geplakt.
Hij be
schrijft
wat hij in
Vlissingen
ziet, ruikt
en hoort:
een/ ronken
dat aan het
stadje voorbijtrekt en met de preten
ties van een/ diva/glijdt een kust
vaarder voorbij. Het gewone leven,
maar desondanks of juist daarom
is dit hoogst ongewone poëzie.
Peter van Lier probeert een oe
uvre lang, vanaf Miniem gebaar uit
1995 tot en met de pas verschenen
bundel Afbreken), op(ruimen),
in(pakken) (72 pag., 20,99
euro, Wereldbibliotheek), onbe
vangen waar te nemen, een list om
het bijzondere van het normale te
kunnen vangen. Vergelijk het met
de zee, zo vanzelfsprekend en
zo ondoorgrondelijk, zo veelzeg
gend en zo onbeschrijflijk tegelijk.
Geen wonder dat de zee Van Liers
favoriete onderwerp is. Zee, zee en
nog eens zee, bijvoorbeeld in
de bundel Gaandeweg rustieker
(2004), waarin hij beweert: De zee
kent geen erbarmen.
Geen plaatsnamen
In Wisseling van de wacht en, al val
len er dan geen plaatsnamen, stel
lig ook in de reeks Een dagje aan zee
uit het nieuwe boek, de zee van
Zeeland. Die reeks biedt precies
wat de titel belooft, een relaas in
zestien gedichten over een dagje
aan zee, met kind, pa, ma, oma en
opa. De auto in, het strandgenot
met duikbril, schepnet en emmer
tje, het 'af(breken), op(ruimen),
in(pakken)' door een dreigend on
weer, het duinpad op, de traptre
den tellen en achteraf constaterin
gen als: Mooi bruin/ is niet verbrand.
Heel alledaags, alleen dwingt Peter
van Lier je steeds tot het besef:
maar niet heus, heus niet.
maandag 23 maart 2020
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Liefde bij de Stierskreek
Jan van Damme
Schrijver Peter Frantz alias Frans Pieters uit Nisse. foto marcelle davidse
Peter Frantz: Roots - Uitgeverij U2pi, 268
pagina's, 19,95 euro.
Jan van Damme
Willem Kurstjens: Wilhelmina
blijft! - Uitgeverij Shinz, 192 pa
gina's, 9,95 euro.
Peter van Lier
Af(breken)
op(ruimen)
in(pakken)
Mario Molegraaf
