m
CORONAVIRUS
Geen condoleances
8
WBÊtm
donderdag 19 maart 2020
Niet alleen het leven staat onder zware druk
door het coronavirus. Ook de dood. Julie Bruijnincx
ziet dat de begrafenis van haar peettante Ria, die
altijd voor iedereen klaarstond, verandert in een
sober en minimalistisch afscheid.
Honderden keren zong
Ria met haar koor in de
rooms-katholieke kerk
in haar dorp. Voor ie
dereen, zonder aanzien
des persoons. Bij trouwerijen en be
grafenissen. En juist nu Ria zelf ten
grave daalt, gaat dat gepaard met
een stilte die niet bij haar past.
Door de dreiging van corona ziet
Julie Bruijnincx dat de begrafenis
van haar peettante, morgenochtend,
is verworden tot een laatste, mini
malistisch samenzijn. ,,Het is zo
treurig. Mijn peettante heeft zelf al
tijd alles voor anderen gegeven. Ze
was veertig jaar vrijwilliger in de
zorg voor ouderen en gehandicap
ten, heeft voor iedereen gezongen
en nu het voor haar zover is, krijgt
ze een kleine, sobere afscheids-
dienst. En zo zijn er nu heel veel
tante Ria's die begraven worden.''
Bruijnincx vertelt dat haar peet
tante Ria (83) is overleden aan de
gevolgen van een longontsteking.
,,En haar dood had niets met corona
te maken. Er gaan ook oude mensen
gewoon dood.'' Op verzoek van de
nabestaanden blijft de achternaam
van Ria achterwege, net als het
Noord-Hollandse dorpje en de kerk
waar morgenochtend de dienst is.
Alsof het een geheim afscheid is.
,,Want we willen simpelweg niet
dat mensen naar de kerk komen en
we aan de deur moeten weigeren.
Normaal gesproken zouden we van
uit huis naar de kerk lopen in een
soort rouwstoet. Ook dat kan niet.''
Van de zo kenmerkende katho
lieke aankleding kan morgen bij de
begrafenis geen sprake zijn. Terwijl
het geloof en de kerk Ria altijd
troost en houvast hebben geboden,
vertelt Bruijnincx over de telefoon.
Ze is op weg van Leeuwarden naar
Noord-Holland voor een laatste
bespreking met familie over de be
grafenis. „Concreet betekent het:
geen avondwake en geen rouwkaar
ten, omdat we mensen dus niet wil
len wegsturen als ze komen. We
doen geen aankondiging wanneer
de uitvaart is. En er worden geen
klokken geluid tijdens de begrafe
nis. Dat is toch een groot ding in de
katholieke kerk. Maar ook geen kof
fietafel achteraf of een condoleance.
Het is een begrafenis, maar niet met
de mogelijkheden en de troost die
de kerk doorgaans kan bieden.''
Over de vloer
Ria en haar man Martien hebben
zelf geen kinderen, maar zijn de
peetouders van Bruijnincx en haar
twee oudere zussen. Als kinderen
kwamen de drie meer dan geregeld,
soms hele dagen, bij hen over de
vloer. De onderlinge banden tussen
de twee families zijn nog altijd
nauw. De familie van Ria zelf komt
uit Noord-Brabant en kan gezien de
strenge sociale restricties niet bij de
begrafenis zijn. ,,Het zijn veelal
80-plussers, onder wie haar zus en
zwagers en een aantal neven. Die
kunnen niet komen, want ze zitten
in thuisisolatie en zijn ook nog eens
een risicogroep.''
Vorige week al, tijdens het ziek
bed van Ria ('kort en hevig') zag
Bruijnincx hoe het coronavirus
steeds bepalender werd. Maat
schappelijke bewegingsvrijheid
werd steeds beperkter. Zoals was
send water een weg vindt over het
strand. Zondag, de dag van het
overlijden van peettante Ria, werd
bijvoorbeeld ook besloten dat scho
len gesloten zouden blijven. ,,Waar
we vorige week nog in het zieken-
BEPERKINGEN
Ze heeft voor
iedereen
gezongen en
nu het voor haar
zover is, krijgt
ze een kleine,
sobere dienst
huis zijn geweest en op bezoek
konden, ging afgelopen zondag het
restaurant dicht en werd bezoek af
gehouden.''
Twintig mensen
Iedereen die niet naar de begrafenis
kan komen, heeft de afgelopen da
gen nog een laatste groet kunnen
brengen in het huis waar ze lag op
gebaard. Morgenochtend is dan de
kleine en sobere eucharistieviering
in de kerk van het dorp waar Ria
woonde. Om de afstandvoorschrif
ten van anderhalve meter in acht te
nemen en om de kans op besmet
tingsgevaar te minimaliseren is
slechts plek voor twintig mensen.
Bruijnincx: ,,In de kerk, want die is
dusdanig groot dat je afstand kunt
houden. We hebben echt koppen
moeten tellen. Oom Martien, zijn
broers en zussen, drie neven en
hun vrouwen. Onze familie, dus
mijn moeder, mijn zussen, ik en
onze partners. En dan de pastoor.
Maar mijn kinderen en die van
mijn zussen kunnen niet komen
om ruimte te maken voor naaste fa
milie. Iedereen accepteert de situa
tie, er is berusting en we gaan er
een waardig afscheid van maken.''
Het enige dat de nabestaanden
van 'tante Ria' verder kunnen doen,
is hopen dat het coronavirus zich
laat beteugelen. Al weet niemand
hoe dat zal gaan en hoe lang dat
gaat duren. Maar als dat moment er
is - over één maand, over twee of
misschien pas in de zomer - dan zal
Ria haar afscheid met alle egards
alsnog krijgen. Bruijnincx: ,,In ieder
geval met een uitgebreide herden
kingsdienst met het koor en de
mensen uit het dorp. Met een bid
prentje en een rouwkaart.''
GO
Bij een uitvaart in Dronten
konden deze week vanwege de
coronarestricties maar weinig
mensen aanwezig zijn.
FOTO ALEX MULDER
Begraven zonder klokgelui
Daan Hakkenberg
Rotterdam
—Julie Bruijnincx over
haar peettante
Rob Mewe, locatiemanager
van het Leidse Dela-crema-
torium Rhijnhof, en zijn me
dewerkers doen er alles aan
om aan uitvaartwensen te
voldoen. ,,Een vliegende uil
voor een valkenier of een
motor naast de kist.'' Maar
sinds de corona-uitbraak zien
uitvaartondernemers zich
vooral geconfronteerd met
beperkingen. De gevoeligste
is wel het maximum van der
tig aanwezigen. ,,Wij proberen
mensen een goed gevoel te
geven bij een intens verdrie-
tig moment. Dat wordt nu
doorkruist door richtlijnen.
Rationele keuzes, maar voor
nabestaanden is een uitvaart
vooral een emotioneel pro
ces.'' Corona noopt tot stren
ge voorzorgsmaatregelen.
Geen hapjes of drankjes voor
en na begrafenissen en cre
maties. Geen condoleances.
Mensen mogen enkel in grote
ruimten samenkomen. ,,Men-
sen kunnen ook niet meer bij
de start van de crematie zijn
in de ovenruimte. Te veel
mensen in een kleine ruimte.''
