Indië-veteraan
voelt excuses
als een trap na
NIEUWS 13
STAATSBEZOEK INDONESIË
ninklijk Instituut voor Taal, Land en Vol
kenkunde (KITLV), stelt: Excuses zijn
heel belangrijk voor zowel de diploma
tieke betrekkingen als voor de nabestaan
den van de Indonesische slachtoffers. Het
is van belang dat de koning het zegt, in
dit herdenkingsjaar.''
Oostindie is een van de leiders van het
grote onderzoek naar de periode van de
dekolonisatie. Hij voelt zich de kaas niet
van het brood gegeten door de koning.
,,De woorden van de koning hebben een
hoog symbolische waarde. Hij spreekt
over wat we al weten, hij loopt niet voor
uit op ons onderzoek. De term 'ontspo
ringen van geweld' is in 1969 al gebruikt
door de regering bij de zogeheten Exces-
sennota. De koning zegt niet, wat de re
gering destijds wel zei: 'Maar de Neder
landse krijgsmacht heeft zich als geheel
correct gedragen.' Daarover gaan wij wel
materiaal publiceren. De koning heeft
het niet over de oorlog op zich, of over
kolonialisme.''
Claims
Claims van nabestaanden omdat de ko
ning het woord 'excuses' in de mond
heeft genomen, worden niet verwacht.
,,Ik verwacht niet dat de uitspraken van
de koning effect hebben op lopende
rechtszaken'', zegt advocaat Liesbeth
Zegveld, die eerder namens nabestaan
den succesvol procedeerde tegen de Ne
derlandse staat.
Politiek Den Haag reageerde gisteren
opgetogen over de toespraak van de ko
ning. „Klasse van de koning!'' zei oud-di
plomaat en GroenLinks-Kamerlid Bram
van Ojik. Tobias van Gent van de grootste
regeringspartij VVD valt de koning bij en
rept van 'onnodig leed onder de Indone
sische bevolking'. „Gepast", meent D66-
Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma over het ne
men van verantwoordelijkheid voor een
donkere periode in de Nederlandse ge
schiedenis. „Nederland kan moeilijk an
dere landen aanspreken op misstanden
als we onze eigen wandaden niet onder
ogen durven te komen.''
,,Ik heb nog een Bron
zen Kruis van de
grootmoeder van Wil
lem-Alexander. Die
kan ik nu wel achter
het behang plakken'',
zegt veteraan Pieter
den Engelsman, die
vocht in Nederlands-
Indië. Met zijn 94 jaar
is hij inmiddels aan
zijn bed gekluisterd,
maar geestelijk man
keert hij niets. Hij
weet precies hoe hij
zijn woede onder
woorden moet bren
gen.
Gistermorgen
hoorde hij op het
nieuws over de excu
ses van koning Wil-
lem-Alexander aan In
donesië voor het ge
weld tijdens het kolo
niale verleden vlak na
de Tweede Wereldoor
log. ,,Ik zat tegen het
plafond. De gruwelda
den die de lokale be
volking heeft ge
pleegd, zijn onbe
schrijflijk: uitgestoken
ogen, afgehakte geni
taliën. In Soerabaja ligt
een heel regiment Ne
derlandse burgers be
graven die op brute
wijze zijn vermoord.
Waarom dan die excu
ses? Het is schandalig."
Vrijwillig
Den Engelsman
meldde zich in 1947
vrijwillig aan bij het
leger en bleef tot 1951
in Nederlands-Indië,
het huidige Indonesië.
Nooit heeft hij waar
dering gevoeld voor de
omstreden missie,
waarnaar nog altijd
onderzoek plaatsvindt.
,,Dat de koning er nu
ook nog excuses voor
maakt, voelt als een
trap na.''
De veteraan is zeker
niet de enige die woe
dend is door het vol
komen onverwachte
gebaar van het ko
ningshuis. Ook bij de
stichting Maluku4Ma-
luku is de verbijste
ring groot. De stich
ting vertegenwoordigt
de Molukse samenle
ving in Nederland,
waartoe ook zo'n 3800
militairen die vochten
in toenmalig Neder-
lands-Indië behoren.
Voorzitter Leo Reawa-
ruw van de stichting
noemt de excuses een
'zware belediging'. ,,Je
bestempelt elke mili
tair die daar is geweest
eigenlijk als een oor
logsmisdadiger. Hoe
moet de koning nu
nog een krans leggen
op 15 augustus tijdens
de Nationale Indië
Herdenking.''
De excuses zijn vol
gens Reawaruw zo
pijnlijk omdat de Ber-
siap-tijd nu totaal
wordt vergeten. Dat is
de periode na de Ja
panse capitulatie
waarin Indische Ne
derlanders, Europea
nen, Molukkers en
Chinezen slachtoffer
werden van martelin
gen, verkrachtingen
en moordpartijen door
Indonesiërs. Naar
schatting 15.000 tot
30.000 Nederlanders
werden toen gedood.
Juist vanwege dit ge
weld komen de excu
ses ook voor de Fede
ratie Indische Neder
landers (FIN) 'als een
totale verrassing'. ,,De
speech die de koning
gaf, is ook nog eens
vreselijk ongepast en
schofferend'', zegt
woordvoerder Michael
Lentze. ,,Er wordt nu
schaamteloos voorbij
gegaan aan het leed en
verdriet van Indisch
Nederland, een groep
die zwaar heeft gele
den onder de Indone
sische terreur.''
Koning Willem-Alexander verraste po
litiek Den Haag met excuses aan Indone
sië voor de Nederlandse 'geweldsont-
sporing'. De verrassing was groot, omdat
de algemene verwachting was dat excu
ses pas zouden volgen na publicatie van
het grootschalige wetenschappelijke on
derzoek van drie gerenommeerde insti
tuten naar 'Onafhankelijkheid, dekolo
nisatie en geweld in Indonesië 1945
1950'.
Op hoog diplomatiek niveau was er
lang twijfel over wat de koning moest
zeggen in Indonesië. Hoewel de Indone
siërs vooral wilden vooruitblikken, was
niets doen voor Nederland geen optie,
zegt een betrokkene.
Daarop heeft minister van Buiten
landse Zaken Stef Blok aan zijn Indone
sische tegenhanger gevraagd of het ge
past zou zijn als koning Willem-Alexan
der excuses zou maken voor militaire ex
cessen. Het zou in lijn zijn met eerdere
uitspraken van de ministers Ben Bot
(1995) en Bert Koenders (2016) van Bui
tenlandse Zaken en de Nederlandse am
bassadeur in Jakarta (2013).
Ook koning Willem-Alexander wist
dat zijn moeder graag excuses had ge
maakt tijdens haar mislukte staatsbezoek
aan Indonesië in 1995, waarbij hij als
kroonprins aanwezig was. Zij mocht dat
echter niet van premier Wim Kok, die
bang was dat de veteranen kwaad zouden
worden. Daarom hechtte de koning er
zeer aan dat deze kwestie goed zou wor
den afgestemd, zo stelt een ingewijde.
Daarop volgde groen licht van de Indo
nesiërs. De Nederlandse ambassadeur
Excuses zijn belangrijk
voor de diplomatieke
betrekkingen en voor de
nabestaanden
Lambert Grijns werkte vervolgens de
Nederlandse tekst uit, samen met minis
ter Blok en de koning. Een betrokkene
zegt dat er geen bezwaren rezen tegen de
Nederlandse teksten.
Fridus Steijlen, hoogleraar Molukse
migratie en cultuur, zegt over de reactie
van de Indonesische president: ,,Widodo
reageerde met 'geschiedenis kunnen we
niet uitwissen, we kunnen er wel van le
ren'. Dat is een beleefde vorm van accep
tatie van die excuses."
Gert Oostindie, directeur van het Ko-
3 dagen nabij de kust in Den
Helder incl. ontbijt en diner
woensdag 11 maart 2020
Koning Willem-Alexander bood de excuses aan in een toespraak bij de ontvangst in het presidentieel paleis door
president Joko Widodo. foto anp
'Operatie Excuses'
bleef lang topgeheim
Indië-veteranen zijn
woedend over de ex
cuses die de koning
heeft gemaakt aan
Indonesië. Ze vinden
dat militairen nu als
oorlogsmisdadigers
worden weggezet.
Ook worden de mar
telingen die Indone
siërs zelf pleegden,
nu totaal vergeten.
Raymond Boere
Den Haag
Pieter den Engelsman (links) en Leo Rea
waruw. FOTO MALUKU4MALUKU
De excuses van de koning aan Indo
nesië zijn in het diepste geheim met
zo min mogelijk mensen voorbereid
in de maanden voor het staatsbe
zoek.
Jan Hoedeman
Den Haag
-Gert Oostindie, directeur KITLV
Hotel Den Helder
V 2 overnachtingen in een 2-persoonskamer
2 x uitgebreid ontbijtbuffet
1 x plate menu op aankomstdag
V Gratis Wi-Fi en parkeren bij hotel
V Tip! Maak een dagtocht naar Texel
Q) hoteldeal I dagelijks tot 23:00 uur 088-0331506
