10 NIEUWS
STAATSBEZOEK INDONESIË
Het staatsbezoek aan Indonesië is na de eerste dag al
historisch. Koning Willem-Alexander maakte excuses voor het
Nederlandse geweld tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van het
gastland. Daarmee zette hij een stap naar het verder aanhalen van
de banden tussen de twee landen.
woensdag 11 maart 2020
Het moment kan niet symbolischer
zijn geweest: precies tussen de krans-
legging op het Indonesische ereveld
Kalibata en de kranslegging op het
Nederlandse ereveld Menteng Pulo
in. In het presidentieel paleis in Bo-
gor spreekt koning Willem-Alexan-
der in een persverklaring over de In
donesische onafhankelijkheidsoor
log (1945-1949).
Die strijd tussen Indonesische na
tionalisten en het Nederlandse leger
kostte aan beide kanten vele duizen
den mensen het leven. De slachtof
fers liggen op die twee erevelden,
strikt van elkaar gescheiden door de
datum 17 augustus 1945. Op die dag
proclameerden de nationalisten de
onafhankelijkheid van Indonesië en
stuurde Nederland 120.000 militai
ren om de orde te herstellen, met een
geweldsspiraal als gevolg.
De koning spreekt over 'een pijn
lijke scheiding die aan velen het le
ven heeft gekost'. Toch gaat het bij dit
staatsbezoek over de Indonesische
slachtoffers. ,,Voor de geweldsont-
sporing aan Nederlandse zijde in die
jaren wil ik hier nu, in navolging van
eerdere uitspraken van mijn rege
ring, mijn spijt uitspreken en excuses
overbrengen'', zegt de koning. ,,Dit
doe ik in het volle besef dat de pijn en
het verdriet van de getroffen families
generaties lang voelbaar blijven.''
Het zijn historische woorden. Het
zijn de eerste woorden van een Ne
derlands staatshoofd over het koloni
ale verleden, na een decennialange,
pijnlijke en emotionele discussie.
Terwijl de koning die woorden uit
spreekt, kunnen ze rekenen op een
instemmende knik van de Indonesi
sche president Joko Widodo aan zijn
linkerzijde.
Daarmee is, op de eerste dag van
het staatsbezoek van koning Willem-
Alexander en koningin Maxima, de
kou over dit onderwerp uit de lucht
gehaald. Voorafgaand aan de reis
klonken vooral twee vragen: gaan ze
gezien het coronavirus handen
schudden, en gaat de koning excuses
aanbieden of niet? Nee, ze schudden
Voorde
geweldsontsporing
aan Nederlandse
zijde in die jaren wil ik
hier nu, in navolging
van eerdere
uitspraken van mijn
regering, mijn spijt
uitspreken en
excuses overbrengen
geen handen, en ja, hij maakt dus ex
cuses.
Dat eerste voelt een beetje onge
makkelijk. De koning, nooit wars van
een krachtige handshake, moet nu
opeens een Soendanese groet doen:
de handen naar boven tegen elkaar
drukken en een lichte buiging ma
ken.
Voor de vierhonderd genodigden
uit de Nederlandse gemeenschap in
Jakarta bij de traditionele 'ontvangst'
door het paar in het Erasmushuis -
het culturele centrum van Nederland
in Jakarta - is dat een hard gelag. Die
ene kans in het leven op een hand
van de koning en koningin is voor
hen verkeken.
Geen risico's
Hoewel het aantal besmettingen in
Jakarta opmerkelijk laag is - rond de
twintig in een stad met ruim 20 mil
joen inwoners -, worden geen risico's
genomen. Er is één uitzondering: als
het koninklijk paar in het paleis van
president 'Jokowi' welkom wordt ge
heten, worden wél de handen ge
schud.
Zo koel als de ontvangst van
Beatrix bij het laatste staatsbezoek
aan Indonesië (1995) was, besmeurd
met allerlei politieke gevoeligheden,
zo warm en hartelijk is die van Wil-
lem-Alexander nu. De ontvangst gaat
gepaard met traditionele dans, en
tientallen juichende kinderen
zwaaien met vlaggetjes bij het paleis.
Het is niet dat de komst van de
Oranjes nou een grote gebeurtenis is
in de stad. Soms prijken de gezichten
van Willem-Alexander en Maxima
op een groot billboard en wappert er
her en der een Nederlandse vlag
naast de Indonesische. Maar op de
keren na dat de overvolle wegen in
Jakarta worden schoongeveegd voor
de koninklijke stoet, gaat het bezoek
aan een groot deel van de bevolking
voorbij.
Het begin van het staatsbezoek
wordt overschaduwd door een drama
bij de voorbereiding van een van de
programma-onderdelen. Bij een boot
ongeluk op de rivier bij het Sebangau
National Park, waar het paar morgen
op bezoek zou gaan, vielen zeven do
den. De reis naar Kalimantan (Bor
neo) is daardoor geschrapt en het
staatsbezoek is met een dag ingekort.
Het koningspaar sprak twee mede
werkers van de Nederlandse ambas
sade die het bootongeluk overleef
den. ,,Het is verschrikkelijk geweest'',
aldus de koning in zijn toespraak
voor de Nederlandse gemeenschap.
,,Om hen te zien met hun gezinnen
was al heel emotioneel.''
Samenwerking
Het is het eind van een beladen dag,
waarin het draait om de excuses voor
het gewelddadige verleden. Nu het
Nederlandse geweten op dit punt
enigszins is gezuiverd, is de weg vrij
voor verdere samenwerking tussen
de twee landen. Het staatsbezoek
staat namelijk vooral in het teken van
de toekomst.
,,Het is hoopvol en bemoedigend
dat twee landen die ooit tegenover
elkaar stonden, naar elkaar toe kon
den groeien en een nieuwe relatie
konden ontwikkelen, gebaseerd op
respect, vertrouwen en vriend
schap'', zegt de koning eerder op de
GO
Met excuses slaat
koning brug
tussen verleden
en toekomst
Tonny van der Mee
Jakarta
-Koning Willem-Alexander
Een menigte wuift
met Nederlandse
vlaggen bij de aan
komst van koning en
koningin bij het presi
dentieel paleis in
Bogor. foto robin utrecht
