9
Ik vind het een vorm van
beschaving dat we durven
terug te kijken op onze eigen rol
Rutte moet het staatsbezoek aangrij
pen om van Indonesië excuses te ei
sen en erkenning te vragen van het
Indisch-Nederlandse leed tijdens de
bersiaptijd.
„Nederland heeft op enkele mo
menten al spijt betuigd, maar door
Indonesië is nooit iets in die trant ge
zegd over de bersiapperiode'', zegt
Micha'el Lentze, bestuurslid van de
federatie. ,,Nederlandse militairen
worden beschuldigd van oorlogsmis
daden, maar zij werden ingezet om
ons te beschermen.''
Bot stelde twee weken geleden in
deze krant dat de Indonesiërs hele
maal niet wachten op Nederlandse
excuses. Hij vreest dat het onderzoek
van het Niod, het Nederlands Insti
tuut voor Militaire Historie en het
KITLV wonden openrijt. Volgens Bot
vinden de Indonesiërs dat we eens
moet ophouden het oprakelen van
die verhalen.
Geen hoge verwachtingen
FIN-bestuurslid Lentze begrijpt wel
waarom. Als Nederland excuses moet
maken, dan moet Indonesië ook met
de billen bloot over het geweld tegen
Indische Nederlanders. ,,De bersiap-
tijd wordt door Indonesië genegeerd
en is in Nederland onbekend. Het is
een periode die Indische Nederlan
ders nog steeds veel pijn doet. Er
wordt gedaan alsof het nooit gebeurd
is.''
De federatie heeft geen hoge ver
wachtingen van het staatsbezoek. Er
kenning en excuses, dat ziet Lentze
niet snel gebeuren. ,,Als het alleen al
ter sprake komt, zou dat al een stap
zijn. Maar het is Indonesië de afgelo
pen zeventig jaar nog nooit voor de
voeten geworpen.''
Aan de vooravond van het staats
bezoek trekt Amnesty International
ook aan de bel over mensenrechten
schendingen in Indonesië. Uit onder
zoek van de organisatie blijkt dat
sinds 2010 ruim honderd burgers het
slachtoffer zijn geworden van bui
tensporig geweld door veiligheid
stroepen bij demonstraties in de pro
vincies Papoea en West-Papoea. Da
ders zijn nooit vervolgd.
Afgelopen zomer werden daar zes
activisten opgepakt. ,,Zij kwamen op
vreedzame wijze op voor hun me
ning. Zij moeten onmiddellijk wor
den vrijgelaten. Ik reken erop dat mi
nister Blok hun zaak onder de aan
dacht zal brengen van zijn Indonesi
sche collega'', zegt Amnesty-direc-
teur Dagmar Oudshoorn.
Ook PvdA-Kamerlid Lilianne Plou-
men, oud-minister van Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwer
king, vindt dat Blok dit komende
week moet aansnijden. Wat vindt zij
zwaarder wegen, de toekomst of de
politics of regrets? ,,Je moet altijd be
reid zijn je eigen geschiedenis onder
ogen te zien. Dat doe je het liefst sa
men met Indonesië. Het ontslaat ons
niet van onze plicht de eigen geschie
denis onder ogen te zien, ook als In
donesië er aarzelingen bij heeft of dat
kan'', zegt Ploumen.
,,Ik denk dat het belangrijk is dat er
in Nederland de behoefte er zeer wel
is. In 2021 ga ik daar met belangstel
ling kennis van nemen. Dan volgt er
een gesprek met onszelf en daarna
met Indonesië. Ik vind het een vorm
van beschaving dat we durven terug
te kijken op onze eigen rol in de ge
schiedenis en daar geen bladzijde
overslaan.''
ste doen om de economische relatie
met Indonesië te herstellen. Naast de
positie van de veteranen was dat een
tweede reden dat men geen dispuut
over die erkenning wilde.''
Vier dagen na beladen datum van
17 augustus 1995 begint het staatsbe
zoek aan Indonesië. Koningin Beatrix
wil excuses aanbieden in haar tafel
rede, maar mag dat niet van minister
president Kok. Hij vindt dat dan de
positie van de veteranen en nabe
staanden wordt beschadigd: dan
zijn ze voor niets gegaan.
Het staatsbezoek loopt
uit op een diploma
tieke ramp, de Indo
nesiërs nemen op
verschillende ni
veaus subtiel
wraak. Het zit hen
dwars dat Neder
land de onafhanke
lijkheidsdatum niet
erkent, maar ze zijn
ook moe van de voort
durende kritiek op het bin
nenlandse mensenrechtenbeleid.
Een kleine greep: op de eerste dag
heeft president Soeharto geen tijd
voor een kenninsmakingsgesprek op
het Merdeka-paleis. Hij laat boven
dien de lunch met koningin Beatrix,
prins Claus en kroonprins Willem-
Alexander schieten om een cultureel
jongerenfestival bij te wonen. Later
op de dag ontvang hij wel de Duitse
president Richard von Weizsacker.
Ook krijgt de meereizende minis
ter van Buitenlandse Zaken Hans van
Mierlo in Jakarta een motorescorte
van één motor zonder sirene, die bo
vendien een lekke band krijgt. Daar
door kan hij niet aanwezig zijn bij de
kranslegging van Indonesische oor
logsslachtoffers.
Dergelijke plaagstoten worden vol
gende week niet voorzien. Nederland
heeft intussen wel stappen gezet.
Zo houdt minister Ben Bot
van Buitenlandse Zaken
in 2005 een indruk
wekkende toe
spraak. Pronk daar
over: ,,Bot zei: we
stonden aan de
verkeerde kant van
de geschiedenis.
Dat is een heel
mooie formule. Dat
is nog zwaarder dan
een excuus.''
Het is goed dat Bot dat
heeft gezegd'', stelt Fridus Steijlen,
die ook een van de onderzoekers is
namens het Koninklijk Instituut
voor Taal- Land- en Volkenkunde
(KITLV). ,,Maar waarom we aan de
verkeerde kant van de geschiedenis
staan, dat is het debat wat komt. Er is
een zeker wantrouwen in Indonesië:
daar denken sommigen dat we met
die blik in de spiegel alsnog ons gelijk
proberen te halen. Mijn Indonesische
collega's zeggen: het was geen revo
lutie, want er was geen autoriteit die
moest verdwijnen. We waren bezet
door Japan en waren vrij na diens ca
pitulatie. Vervolgens wilde Neder
land ons weer komen bezetten, daar
waren we tegen. De Indonesiërs wa
ren tegen de rekolonisatie.''
Bersiaptijd
De discussie over excuses roept veel
woede op bij de Indische en Molukse
gemeenschap in Nederland. Zij me
moreren aan de bersiaptijd, een peri
ode na de Japanse capitulatie waarin
Indische Nederlanders, Europeanen,
Molukkers en Chinezen slachtoffer
werden van martelingen, verkrach
tingen en moordpartijen door Indo
nesiërs. Naar schatting 15.000 tot
30.000 Nederlanders werden gedood.
De Federatie Indische Nederlan
ders (FIN) vindt de huidige discussie
dan ook 'ongepast'. Premier Mark
zaterdag 7 maart 2020
GO
eiland
Jogjakarta
In 1995, vijftig jaar
nadat Indonesië een
zijdig de onafhanke
lijkheid uitriep, brach
ten koningin Beatrix,
prins Claus en kroon
prins Willem-Alexan-
der een bezoek aan
de voormalige kolonie.
President Soeharto
(foto linksonder) had
geen tijd om met hen
te lunchen. foto's anp
—Lilianne Ploumen, PvdA-Kamerlid
