Waarom je je handen moet wassen met gewone zeep
t
'Desinfecterende gels
redden ons niet van
corona. Dankzij ons
afweersysteem
zijn ze onnodig'
Een flesje desinfecterende handgel scoren was niet
eerder zo'n uitdaging. Sinds het coronavirus vorige
week zijn intrede deed in Nederland, zijn de flesjes
vrijwel overal uitverkocht. Maar dat doorzichtige
goedje werkt niet tegen het virus, zegt microbioloog
Jasper Buikx. ,,Was liever je handen met zeep.''
5
Een krioelende massa van
micro-organismen kruipt
op dit moment over je lijf.
Over je handen, bijvoor
beeld. Daar bevinden zich
150 soorten bacteriën en dertig soor
ten schimmels. Sommige microben
zijn zo klein dat ze een miljoen keer
op de punt van een naald passen,
maar ze zijn onmisbaar voor je im
muunsysteem. ,,Onder microben
vallen naast bacteriën en schimmels
ook gisten, virussen, microdiertjes en
algen'', zegt Jasper Buikx, microbio
loog bij Artis-Micropia, het Amster
damse museum waar de onzichtbare
wereld van micro-organismen wordt
onderzocht en tentoongesteld. ,,Zij
zorgen dat onze huid soepel blijft,
houden de vochtigheidsgraad op peil
en - het belangrijkste - zorgen voor
de eerste afweer tegen bacteriën en
virussen van buitenaf.''
i Sla niet door in hygiëne
Iedereen heeft een unieke samenstel
ling van microben. Die is nog per
soonlijker dan een vingerdruk. ,,Zelfs
de organismen op je linkerhand zijn
anders dan die op je rechterhand'',
zegt de onderzoeker. Wat gebeurt er
wanneer je iemand een hand geeft?
Buikx: ,,Dan wissel je microben uit.
Dat is niet erg, het is een verrijking.
Daarbij herkennen de micro-organis
men gevaarlijke virussen en bacte
riën die niet thuishoren bij jouw
microben. Die worden direct afgesto
ten door het afweersysteem.''
In de eerste drie levensjaren bouwt
het microbioom, het geheel aan mi
croben dat je op en in je lichaam bij je
draagt, zich op. Je verzamelt micro
ben uit je omgeving, van je ouders,
familieleden en andere kinderen, bij
voorbeeld op de crèche. Een belang
rijke functie van ons microbioom is
de bescherming tegen ziekteverwek
kers. ,,Het is dan ook belangrijk om
niet door te slaan in het schoonma
ken. Hygiëne is belangrijk, maar niet
ieder stofje hoeft weggepoetst te
worden. Juist daardoor kan een kind
sneller vatbaar worden voor een
virus of last krijgen van hooikoorts of
een allergie voor huisstofmijt.''
Volgens Buikx is het dan ook 'abso
luut onnodig' om desinfecterende gel
of zeep te gebruiken. Ook nu het
coronavirus Nederland heeft bereikt.
EVA DE GRAAFF
,,Zo'n middel 'redt' ons niet van een
virus als corona. Deze ontsmettende
goedjes bevatten bacteriedodende
stoffen, maar dankzij ons eigen
afweersysteem hebben we een
dergelijk stofje helemaal niet nodig.
Het kan zelfs schadelijk zijn. Als onze
lichaamseigen microben worden
aangetast, kunnen infectieziekten
sneller binnendringen.''
Als je langere tijd intensief ge
bruikmaakt van desinfecterende gel
en zeep, kun je zelfs resistent worden
tegen bacteriedodende middelen
zoals antibiotica. ,,We moeten meer
op ons eigen microbioom vertrou
wen en volwassener omgaan met mi
croben. Het is niet nodig om ons
lichaam en de omgeving - zoals de
woning - constant te ontsmetten.''
Gebruik alleen gel als er
geen water in de buurt is
Een desinfecterende gel hoef je enkel
te gebruiken wanneer je geen water
tot je beschikking hebt, zoals in de
auto. „Gebruik het dan met mate en
lees het etiket goed. Vrijwel alle gels
hebben een andere samenstelling,
waardoor je ze op een andere manier
moet gebruiken. Weet wat je op je
handen smeert.''
Volgens hem is enkel bewezen dat
artsen en verpleegkundigen in het
ziekenhuis baat hebben bij een des
infecterende gel, omdat zij direct in
contact staan met patiënten met een
(ernstig) verslechterde gezondheid.
Zij kunnen vervelende virussen snel
ler doorgeven van patiënt op patiënt.
Dat zorgt dan weer voor een ver
traagd herstel. Buikx: ,,Ben je geen
arts of verpleegkundige? Dan heb je
het goedje niet nodig.''
Water en zeep
blijft het devies
Buikx' advies: was je handen met
water en zeep. De microbioloog ver
gelijkt onze handen met de Rocky
Mountains. ,,De micro-organismen
vormen een hooggebergte met top
pen en dalen. Als jij iets of iemand
aanraakt, komen de nieuwe micro
ben terecht op de top van zo'n 'berg'.
Jouw lichaamseigen microben zitten
veilig verstopt in het dal. Tijdens het
reinigen van de handen verdwijnen
de 'hooggelegen microben' het eerst.
Dat zijn meteen de microben die je
weg wil hebben. Om deze te verwij
deren is geen desinfecterende gel of
zeep nodig. Dat lukt met water en
desnoods een beetje gewone zeep. In
een simpele zeep zitten oliën en
vetten, waardoor de microben van
buitenaf iets sneller losweken en
verdwijnen.''
Was je handen na het toiletteren
en voor het eten,. ,,Vaker is echt niet
nodig.''
GO ZATERDAG 7 MAART 2020
'Handgel is onzin, het
kan zelfs schaden'
Microbioloog Jasper Buikx: „Gebruik je te veel desinfecterende gel, dan kun je
resistent worden tegen antibiotica." foto marco okhuizen
