'Sfinx' leidt
MH17-proces
'Hij geeft de
verdachte ook
de ruimte zijn
verhaal te doen'
8
JEROEN VAN DE MORTEL - MILIA VAN DE MORTEL - ADINDA LARASATI PUTRI VAN MUIJLWIJK - EMILE VAN MUIJLWIJK - MELING ANAK MULA -
JOHANNA NELISSEN - LYETI ELISABETH NG - QING ZHENG NG - SHIING NG - NGOC MINH NGUYEN - TIM NIEBURG - STEFAN VAN NIELEN -
DAFNE NIEVEEN - TALLANDER FRANCISCUS NIEWOLD - RAHIMMAH NOOR - JAN NOREILDE - STEVEN NOREILDE - NICOLL CHARLES ANDERSON NORRIS -
JOLETTE NUESINK - JACK SAMUEL O'BRIEN - DAISY OEHLERS - VICTOR ORESHKIN - JULIAN OTTOCHIAN - SERGIO OTTOCHIAN - LUBBERTA PALM -
MIGUEL PANDUWINATA - SHAKA PANDUWINATA - HASNI HARDI BIN PARLAN - JOHNNY PAULISSEN - MARTIN PAULISSEN - SRI PAULISSEN -
De belangrijkste van de drie rechters in
het MH17-proces werd zorgvuldig
geselecteerd. Hendrik Steenhuis is
bloedserieus, stoïcijns, terughoudend en
daardoor een vleugje mysterieus.
TOBIAS DEN HARTOG
Als iemand
weet hoe on
verstoorbaar
Hendrik
Steenhuis is, is
het Geert
Wilders. In
zijn minder-Marokkanenproces
trok de PVV-leider 26 minuten
lang van leer tegen de rechters, in
zijn laatste woord, eind 2018.
Over hoe deze rechters waren
'misbruikt' voor 'een politieke af
rekening'. En waarvan Wilders
had gezegd dat de uitkomst al vast
stond. ,,Dat u het vonnis allang
geschreven heeft.''
Een verwijt van vooringeno
menheid raakt rechters hard.
Maar Steenhuis bleef stoïcijns.
,,Dank u wel, meneer Wilders'',
reageerde hij slechts neutraal.
,,Heeft u die tekst ook op schrift
voor de griffier, zodat deze aan het
dossier kan worden toegevoegd?"
Steenhuis gaf geen krimp.
,,Hij valt nooit uit zijn rol'', zegt
een bekende van hem. ,,Want hij
speelt geen rol.''
Het MHi7-proces doemt voor
Steenhuis op als een proces zon
der weerga. Met afwezige ver
dachten. Honderden nabestaan
den. Politieke druk omdat Rus
land het gerecht niet erkent. En,
uiteraard, een dossier van 30.000
pagina's.
Anti-macho
Hendrik Steenhuis moet dat alle
maal in goede banen leiden. Hij
zal menig journaal halen, deze
onbekende voor het grote publiek.
Dat ligt deels aan zijn 'sfinx-ach-
tige' voorkomen, zegt raadsman
Willem Korteling. ,,Hij is moeilijk
te doorgronden.''
Typeringen voor Steenhuis zit
ten allemaal in die hoek. Steen
huis is streng, maar vriendelijk.
Een anti-macho, eerder een we
tenschappelijk type. Hij is afstan
delijker in de omgang dan de ge
middelde rechter, maar niet hau
tain. Wel: eerder formeel dan los
jes. En nooit, nooit op een rariteit
te betrappen. Onkreukbaarheid,
verpakt in een toch al verhullende
toga. ,,Als er eens een borrel is, zul
je je bij thuiskomst niet kunnen
herinneren of Hendrik er ook
was'', weet advocaat Michael
Mantz. ,,Hij pakt niet het po
dium.''
Zijn curriculum vitae is er het
papieren bewijs van. Vanaf 1978
werkte hij bij de Belastingdienst,
in 2006 werd hij rechter. Een
werkzaam leven dat toegewijd
was aan grote organisaties waar
hij anoniem, onder de radar kon
opereren. Pas in de zaak tegen
Geert Wilders kreeg hij een groot,
landelijk podium. Interviews gaf
hij zelden.
Zijn kring van intimi heet sum
mier te zijn. Steenhuis houdt
mensen op zekere afstand. Hij is
geen lid van een politieke partij.
En terwijl dat onder rechters
steeds gangbaarder wordt, heeft
hij online geen profielen; geen Fa-
cebook, geen Twitter. Er zijn nau
welijks digitale sporen te vinden
eigenlijk.
Eenmaal gaf hij NRC Next toe
gang tot zijn werkkamer, waar
(uiteraard weer) geen vleugje bui
tenissigheid te ontdekken was.
Het enig persoonlijke in de mêlee
aan papieren was een rechtbank
tekening die gemaakt was bij zijn
eerste grote zaak. Een cadeau van
zijn zoon. Hij merkte het zonder
pathos op, blijkbaar.
Steenhuis komt uit het oosten
des lands, maar gaf over zijn ach
tergronden nooit iets aan proces
deelnemers prijs. ,,Bij een praatje
in de pauze blijft er altijd distan
tie'', zegt Michel van Stratum.
Advocaat Hendrik Sytema snapt
wel dat de Haagse rechtbank
Steenhuis verkoos tot voorzitter
in de zaak MH17. De duimendikke
dossiers hopen zich geregeld op in
de werkkamer van Steenhuis, bij
voorbeeld doordat hij zaken rond
financiële fraude behandelt. ,,Hij
is daaraan gewend. Zaken met
veel verdachten, langlopende dos
siers met veel 'papier', zoals dat
heet.''
Maar ook zaken rond mishan
delingen, afpersingen en moord
zaken vonden een weg naar zijn
rechtszalen. In die toch emotio
nele zaken kan Steenhuis 'moei
lijk te lezen' zijn, zegt advocate
Lotte Versteeg. ,,Soms denk ik na
een zitting: ik heb je overtuigd,
maar dan lees ik het vonnis en
weet: oh nee, toch niet.''
Eenmaal verraste hij ook het
Openbaar Ministerie. In de hef
tige zaak van de 13-jarige Donnie
Rog, een jongen uit Den Haag die
overleed na te zijn aangereden
door een Bulgaar, die vervolgens
doorreed. Justitie eiste een werk-
straf, waarop de vader van Donnie
de verdachte te lijf ging. Een grote
vechtpartij in de rechtszaal
volgde. Tegen alle verwachting in,
vonniste Steenhuis twee weken
later zwaarder dan de eis van het
OM. Hij legde zeven maanden cel
op. Zijn toelichting bleef weer
zonder enige emotie. ,,We vonden
dat er een grotere mate van schuld
was dan waarvan de officier van
justitie was uitgegaan'', merkte
Steenhuis later slechts op.
Steenhard
Zijn collega's roemen zijn profes
sionaliteit en herinneren een ze
kere zachtheid. ,,Gewoon een hele
aardige man'', aldus oud-collega
Jan Vasen, die bij de Belasting
dienst werkte. Steenhuis klom er
rap op. Vanuit 'ontvangkantoren'
in Alkmaar en Purmerend moest
hij er op toezien of belastingaan
slagen werden betaald. Desnoods
met de inzet van deurwaarders.
,,Dat zijn pittige beslissingen
hoor, maar hij zat daar netjes in.
Hij volgde de regels, maar er viel
met hem te praten.''
Weer later vond Steenhuis een
plek bij de Fiod, de fiscale opspo
ringsdienst. Hij faciliteerde er de
onderzoekers. Deed het 'techni
sche deel', de fiscale wetgeving.
Vasen: ,,Hij was deskundig. Geen
heel nadrukkelijk aanwezige per
soon, maar hij had wel genoeg
uitstraling om een team van 20, 25
man bij te sturen.''
Diezelfde 'natuurlijke autori
teit' ziet Sytema in de rechtbank.
,,Hij hoeft geen vuist op tafel te
slaan om de aandacht van mensen
op zich te vestigen.''
Steenhuis kan tegelijk 'steen
hard' vonnissen, zegt advocaat
Pieter Hoogendam. ,,Maar hij
geeft de verdachte ook de ruimte
zijn verhaal te doen. Dan luistert
hij echt, stelt vragen. Het is niet
van: kom maar op met je onzin
verhaal en ik geloof het toch niet.''
Daarin schuilt direct zijn enige
belangrijke valkuil, denkt advo
cate Versteeg. Zeker bij het MH17-
proces. De verdachten zelf ontbre
ken en zeggen het tribunaal niet
te erkennen. Hun advocaten zul
len boven alles twijfel willen
zaaien. Wellicht zullen ze vertra
gingstactieken toepassen of het
proces van de rails proberen te
duwen. Bijvoorbeeld door het
Openbaar Ministerie niet bevoegd
te achten om tot vervolging over
te gaan. ,,Het kan een showproces
worden,'' zegt Versteeg. ,,De vraag
is dan of hij dat kan voorkomen,
als je het niet kort genoeg houdt.
Hij geeft de verdachten veel
ruimte, dus daar ben ik wel be
nieuwd naar.''
ZATERDAG 7 MAART 2020 GO
