NIEUWS 13
INTERVIEW SANDER DEKKER
Politici nemen rechters sinds vonnissen in de
stikstofzaak en het Urgenda-dossier onder vuur.
Onterecht, vindt minister Sander Dekker (Rechtsbescherming)
Maar het kabinet moet wel 'minder naïef' zijn over welke
internationale verdragen het aangaat.
Rechter kan
niet in een
talkshow
gaan zitten
om zich te
verdedigen
raat bij Sander Dekker
niet van de term 'di-
kastocratie', het woord
dat Thierry Baudet
hanteert om te claimen
dat rechters te veel
macht hebben door vergaande von
nissen te doen.
,,Een Griekse nonsens-term'',
vindt de minister. Waar hij wel voor
voelt: een serieuze discussie over hoe
ver rechterlijke uitspraken soms gaan
en hoe dat komt. ,,Die discussie moe
ten we niet taboe verklaren, omdat
de critici anders ongestraft met onzin
strooien, die daarna sluimerend
wordt overgenomen.''
Tegelijkertijd worstelt de politiek
met gerechtelijke uitspraken waarin
rechters de regering vooral aan inter
nationale afspraken lijken te houden.
Daardoor moet er ogenschijnlijk
plotseling drastisch ingegrepen wor
den om de stikstofuitstoot in te dam
men, gaan rookruimtes in de horeca
dicht en neemt het kabinet CO2-be-
sparende maatregelen, daartoe ge
dwongen door het Urgenda-vonnis.
Vooral die laatste uitspraak leidt tot
discussie over wie nu eigenlijk het
regeringsbeleid bepaalt. Ook omdat
de rechter in het vonnis verwees naar
het Europees Verdrag voor de Rech
ten van de Mens, dat Nederland heeft
ondertekend. De begrippen 'klimaat'
of 'CO2' komen daar niet in voor,
maar wel het 'recht op leven'. Naar
die term verwees de rechter uitdruk
kelijk.
,,In die redenering zaten nog wel wat
tussenstappen. De rechter past bo
vendien gewoon de wetten toe die
wij hebben gemaakt. En ik moet de
eerste nog tegenkomen die tégen het
recht op leven is. Ik vind dat we
vooral naar onszelf moeten kijken.
Dat wanneer we internationale ver
dragen aangaan, we dat niet doen
voor een foto in de krant. We moeten
kritischer kijken, minder naïef zijn.
Het is niet vrijblijvend.''
,,Ik denk dat we ons nu meer dan
voorheen realiseren dat we niet al
leen een inspanningsverplichting
aangaan, maar ook een resultaatver
plichting. Dan kun je nog steeds wel
achter een internationaal verdrag
staan en dat ondertekenen, maar je
moet nog meer beseffen dat dit voor
binnenlands beleid gevolgen kan
hebben. Het is niet alleen voor het
plaatje, maar voor het echie."
,,Wij hebben ons destijds bijvoor
beeld met het Klimaatakkoord denk
ik onvoldoende gerealiseerd dat dit
het resultaat kon zijn. Het idee was:
dit zijn goede intenties. De uitspraak
in de Urgenda-zaak was ook uniek,
maar we moeten naar de toekomst
beter weten waar je je aan commit
teert."
,,Dat denk ik niet. Kijk, een rechter is
geen robot. Een uitspraak is geen
wiskundige formule, er zit altijd in
terpretatie van wetten en verdragen
in. De rechter houdt ons een spiegel
voor. En ik zeg ook: als je echt niet ge
looft in beleid dat je moet uitvoeren,
maar waar je jezelf via een verdrag
toch aan hebt verbonden, dan kun je
verdragen in ultimo ook opzeggen.
We voeren natuurlijk het Urgenda-
vonnis wel uit, dat doen we in een
rechtsstaat. Ik zeg vooral: we moeten
kritischer zijn op welke verplichtin
gen we aangaan. En of wetten niet te
veel ruimte laten voor interpretatie.''
,,Daar kunnen we ook naar kijken. Ik
zeg nu niet uit de losse pols dat we
dit moeten veranderen, maar we
kunnen er wél discussie over voeren.
De grondwet is immers niet in steen
gebeiteld. Ik vind het hoe dan ook ge
zond dat het parlement eens in de
zoveel tijd kijkt naar hoe de rechter-
lijke macht zich verhoudt met de
wetgevende en uitvoerende macht.''
Thierry Baudet doet daar vast een
poging toe. De leider van Forum voor
Democratie heeft voor maandag een
hoorzitting in de Tweede Kamer op
poten gezet om over de macht van
rechters te spreken. ,,Dat juich ik echt
toe'', zegt Dekker. Hij is zelfs 'teleur
gesteld' dat Herman Tjeenk Willink,
voormalig vicepresident van de Raad
van State, weigerde om aan te schui
ven. Daarmee 'ontloop' je het debat,
vindt Dekker. ,,Dan is het meteen
dood.''
De minister roemt Henk Naves, de
voorzitter van de Raad voor de
Rechtspraak, die wel zal aanschui
ven. ,,Dat is goed, want anders laat je
het speelveld alleen maar aan de cri
ticasters die de discussie voeren op
een onheuse manier. Die met giftige
beschuldigingen spreken van 'acti
vistische rechters'. Volstrekt idioot.''
Wat Dekker 'kwalijk' vindt, is dat
Baudet 'de suggestie wekt' dat rech
ters met hun vonnissen een 'stille
machtsgreep' zouden doen. ,,Die
term dikastocratie wordt bewust ge
bruikt om het gezag van rechters aan
te vallen en hun onafhankelijkheid in
twijfel te trekken."
Het steekt Dekker evenzeer dat bij
voorbeeld Geert Wilders sprak van
'knettergekke' rechters die zich
'PVV-haters' zouden hebben ge
toond in zijn minder-Marokkanen-
zaak. ,,Dat vind ik weinig verheffend.
Dat zijn gewoon stoten onder de gor
del. Want rechters kunnen niet in
een talkshow gaan zitten om zich te
verdedigen. Die hebben alleen hun
vonnis om te oordelen. En dat doen
zij professioneel en onpartijdig. En
daar kun je het niet mee eens zijn,
maar val dan niet de rechter aan. Ook
wij als kabinet zijn, in bijvoorbeeld
het stikstofdossier, teruggefloten.
Dat is niet al te fijn, maar ik denk ook:
ik wil geen rechterlijke macht die een
verlengstuk is van de overheid.''
,,Ik vind die timing heel ongelukkig.
Het is niet aan de rechter om op de
stoel van de politiek te gaan zitten.
Maar ook niet andersom. Het vraagt
terughoudendheid van de Kamer,
want je kunt niet door zo'n proces
heen gaan zitten banjeren. Achteraf
is zo'n debat heel nuttig, tot je dienst.
Maar geef de rechter nu even de
ruimte.''
,,Nee, zolang we discussie voeren
over de balans tussen wat rechters
doen en wat de rol van de politiek is
niet. Dat is niet nieuw en hoort bij
een volwassen democratie. Je speelt
niet op de man, maar op de bal. Daar
moeten we niet spastisch over doen.''
zaterdag 7 maart 2020
GO
'Rechters activistisch
noemen is volstrekt idioot'
Tobias den Hartog
Den Haag
Is het niet raar dat een zo alge
mene afspraak wordt gebruikt om
te beredeneren dat Nederland
meer moet doen tegen broeikas
gassen?
Want is het kabinet naïef geweest?
Dat wist u toch al lang?
Hebben we ons met het Marra-
kesh-pact over migratie dan ook
niet kwetsbaar gemaakt, zodat mi
granten straks vaker aanspraak
kunnen maken op verblijf?
,,Nee, dat hebben we van voor tot
achter geanalyseerd. Daar verbinden
we ons expliciet niet aan verplichtin
gen."
U vreest niet dat de rechter straks
toch beleid dicteert?
Onze grondwet stelt niettemin dat
internationale verdragen boven de
eigen wetten gaan?
Minister Sander
Dekker van Rechtsbe
scherming vindt een
debat over de rechts
gang nuttig.
FOTO GUUS SCHOONEWILLE
Hoewel de zaak tegen Wilders nog
gaande is, gaat de Tweede Kamer
hier wel over debatteren, terwijl dit
ongebruikelijk is. Wat vindt u daar
van?
Toch komt dat er nu, tegen de ach
tergrond van aanzwellende kritiek
op de positie van rechters. Baart
dat u zorgen?
