16 ZEELAND
BOEK ZEDENDELINQUENTEN
Zedenmisdrijven roepen doorgaans
heftige emoties op, zeker als kinderen het
slachtoffer zijn. De Bossche psychiater Wim
Canton pleit voor een meer nuchtere kijk op
de daders. „Meestal gaat het om normale
mensen."
René van der Lee
Den Bosch
Wie is de grootste cri
mineel: de tot le
venslang veroor
deelde Willem Hol
leeder of Benno L.,
de Bossche zwemleraar die ontucht
pleegde met tientallen minderjarige
meisjes? Psychiater Wim Canton
vermoedt dat nogal wat mensen het
gedrag van Benno L. verwerpelijker
vinden dan dat van Willem Hollee
der, de man die opdracht gaf voor vijf
liquidaties. „Vreemd toch?"
Canton ziet al zeker 25 jaar dat
grote groepen burgers 'hysterisch
reageren' als een nieuwsbericht op
duikt over een zedendelict, zeker als
kinderen het slachtoffer zijn. ,,Dat
had je vroeger niet, de tijdgeest is he
lemaal omgeslagen. Ik denk dat de
zaak van Marc Dutroux bepalend is
geweest, die heeft de ommekeer ge
bracht."
Voor de goede orde: Canton is er
niet op uit om zedenmisdrijven met
kinderen onder het tapijt te vegen of
te bagatelliseren. Maar de heftige
emoties die op zulke momenten de
kop opsteken, vertroebelen volgens
hem het zicht op de werkelijkheid.
Met als gevolg dat alle zedenplegers
'gedemoniseerd' worden. In een po
ging om wat nuance in het debat te
brengen, schreef hij samen met drie
collega's een boek: Zicht op zedende
linquenten. Vandaag wordt dat gepre
senteerd op een congres in Rosma
len.
Boodschap
De belangrijkste boodschap van het
boek is deze: 'Zedenplegers bestaan
in alle soorten en maten, evenals ze
dendelicten'. ,,Meestal gaat het om
normale mensen die één keer in de
fout zijn gegaan en daarna tot de con
clusie zijn gekomen dat het toch niet
zo'n heel goed idee was. Het gaat zel
den om mensen met een ernstige
psychische stoornis", zegt Canton.
De Bossche psychiater is ook actief
als Pro Justitia-rapporteur, die in op
dracht van de rechtbank onderzoek
doet naar de geestelijke gesteldheid
van een verdachte.
Daders van seksueel geweld krij-
gen behalve een straf vaak ook een
behandeling opgelegd. En jazeker, zo
zegt Canton, zo'n behandeling kan
wel degelijk verschil maken. Althans:
soms. ,,Een goede behandeling ver
mindert de kans op recidive met 30
tot 40 procent. Het is een illusie om
te denken dat je alle recidive kunt
voorkomen. We zijn nog maar enkele
tientallen jaren bezig met het
behandelen van seksuele delinquen
ten, veel zaken zijn nog niet duide
lijk. Maar we krijgen wel beter in de
gaten hoe je mensen moet aanpak
ken. Van pedoseksuele daders weten
we nu dat eenzaamheid een risico
factor is. De eerste reflex die de sa
menleving heeft als het gaat om pe
dofielen is: weg er mee, zet ze ergens
op de hei. Maar we weten nu dat het
juist beter is om zo iemand te bege
leiden, bijvoorbeeld door een kring
van mensen om hem heen te bou
wen."
Anne Faber
In het boek gaat het ook over de
moord op Anne Faber, de Utrechtse
vrouw die in 2017 werd verkracht en
vermoord door Michael P. Die was in
2010 eerder veroordeeld voor de
brute verkrachting van twee tiener
meisjes. Tijdens zijn detentie (gro
tendeels in de PI Vught) werd het ge
vaar dat P. nogmaals in de fout zou
gaan meerdere keren verkeerd inge
schat, zo concludeerde de Onder
zoeksraad voor Veiligheid later.
Canton ziet dat anders: ,,Ik durf te
beweren dat er geen evidente fouten
gemaakt zijn bij zijn behandeling.
Het was geen vreemde gedachte om
Michael P. aan het einde van zijn ge
vangenisstraf nog forensische zorg te
geven in Den Dolder. Ja, het is gru
welijk misgegaan. Bij de overdracht
van een gedetineerde wordt altijd
een risico-analyse gemaakt. Als blijkt
dat er sprake was van een hoog risico,
is het niet onlogisch om te kijken of
je daar met een behandeling iets aan
kunt doen."
Canton verwijst naar Noorwegen,
waar veroordeelde zedenplegers al
tijdens hun detentie geobserveerd en
behandeld worden. ,,Bij ons krijgen
mensen eerst een straf en daarna pas
een behandeling. Dat onderscheid is
te rigide. In Noorwegen word je in de
Dezaak van
Marc Dutroux
brachtde
ommekeer
gevangenis al behandeld en komen
gedetineerden met een hoog risico
pas vrij als de kans op recidive vol
doende is afgenomen. Het is een rati
oneel en wetenschappelijk onder
bouwd systeem, dat ondersteund
wordt door bestuurders en politici
die zich niet laten leiden door emo
ties. Het streven naar een meer nuch
tere kijk op zedendelinquenten was
ook één van de drijfveren om dit
boek te schrijven."
MeToo
Ondertussen hoopt Canton dat de
wereldwijde MeToo-beweging een
vermindering van seksueel misbruik
kan bewerkstelligen. ,,De MeToo-dis-
cussie heeft voor mannen en vrou
wen duidelijker gemaakt dat er gren
zen zijn. Vrouwen durven nu eerder
nee te zeggen tegen onvrijwillige
seks. En nu filmproducent Harvey
Weinstein veroordeeld is, gaan vrou
wen misschien ook sneller aangifte te
doen van seksueel geweld."
In de Nederlandse praktijk gebeurt
dat nog maar weinig, schrijft Canton.
,,De politie adviseert soms om dat
niet te doen, meestal omdat ze in
schat dat er te weinig bewijs is om tot
een veroordeling te komen. Dat snap
ik. Er is sprake van een grijs gebied.
Het kabinet werkt aan een wet die
alle onvrijwillige seks strafbaar stelt,
maar vaak is er alcohol of drugs in het
spel, dan wordt het al snel ingewik
keld."
Het aantal zedendelicten in Neder
land neemt overigens gestaag af, be
nadrukt Canton. ,,Dat zie je ook in
andere westerse landen, het is een
kwestie van evolutie, van beschaving.
Verkrachting binnen het huwelijk
bijvoorbeeld was ook in Nederland
tot 1991 niet strafbaar. En een direc
teur die een vrouwelijke onderge
schikte tot seks dwong, hoefde zich
vroeger ook niet te verantwoorden.
In landen als India zijn vrouwen en
kinderen nauwelijks beschermd te
gen seksueel geweld."
vrijdag 6 maart 2020
GO
'Pedo's op de
hei zetten?
Juist niet'
Psychiater Wim
Canton: „Zedenple
gers zijn meestal nor
male mensen die één
keer in de fout zijn ge
gaan." FOTO MARC BOLSIUS
-Wim Canton
