NYNKEDEJONG
Denk niet vervolgd na
kritiek op militairen
PB«swyyi6!
6
Column
^0 @nynke
Niemand had verwacht dat
hij huilend op zijn knieën,
vol van berouw om verge
ving zou vragen. Gökmen Tanis,
die vorig jaar in een Utrechtse
tram vier mensen doodschoot,
had al eerder laten zien dat hij daar
niet de man naar is. En dan is hij
ook nog zwakbegaafd en heeft hij
een persoonlijkheidsstoornis.
Maar dat hij zich zó harteloos
en respectloos zou gedragen, was
bijna niet voor te stellen. Onze
verslaggever Yelle Tieleman zei
maandagavond aan tafel bij Jinek
dat Gökmen Tanis trots leek op
wat hij gedaan had. Toen er werd
verteld hoe hij schietend door de
tram was gelopen, moest hij la
chen. Hij bespuugde zijn eigen ad
vocaat, hij maakte kusgebaren naar
de vrouwelijke officieren van jus
titie, stak zijn middelvinger op
naar de rechter. Vragen wilde hij
niet beantwoorden.
Telegraaf-verslaggever Saskia
Belleman twitterde maandag 'Zel
den een onsympathiekere ver
dachte gezien. En
ik heb er heel wat
gezien. Het to
tale disrespect,
de minachting
van deze man,
is onge
kend'.
vorig jaar op 18 maart. Niets zal
de pijn kunnen verzachten van
wat Tanis jou die dag heeft
aangedaan. Wat hij ook zou zeg
gen, hoeveel berouw hij ook zou
tonen: je krijgt je geliefde er niet
mee terug.
Maar deze man doet alsof je niet
bestaat, alsof hij niks te maken
heeft met jouw wanhoop en ellen
de. Hoe verwerk je een immens
verlies als de dader lacht om jouw
verdriet? Als hij je niet eens in de
ogen wil kijken? Als je geen ant
woord krijgt op de vragen die je
hebt? Als hij doet alsof je niemand
bent, niks?
Wie gisteren de verklaringen
van de nabestaanden hoorde en
las, voelde hun wanhoop en ver
driet, en hun woede over het to
tale gebrek aan besef bij Gökmen
Tanis over wat hij hen had aange
daan. De dader lachte. Het enige
wat hij met dit proces lijkt te wil
len doen, is zijn minachting voor
Nederland en voor onze rechts
staat tonen.
Hij mag dan zwakbegaafd zijn,
hij weet precies hoe hij zijn slacht
offers en de nabestaanden kan ra
ken. Ook zonder wapen in de
hand.
Gökmen Tanis lacht
om jouw verdriet, doet
alsof je niemand bent
De Kamerleden hebben volgens het
Openbaar Ministerie niets straf
baars gedaan. Bij de militaire actie
was er sprake van 'doden met voor
bedachten rade' en dat is in juridi
sche zin 'moord', aldus het OM.
Vooral die uitleg schokt militairen
die aangifte deden.
Denk-Kamerlid Sel^uk Özturk
raakte in november in opspraak tij
dens een debat over een Neder
lands bombardement bij het
Iraakse Hawija, waarbij 74 slachtof
fers vielen, vermoedelijk ook veel
burgers. Dat kon gebeuren omdat
de informatie niet deugde. De vlie
gers viel niets te verwijten.
Toch zei Özturk dat de militairen
'willens en wetens' onschuldige
burgers hebben vermoord. Zijn
partijgenoot Farid Azarkan her
haalde dat diezelfde avond op tv.
Özturk zei later dat hij verkeerd was
begrepen, maar het leed was al ge
schied. Duizenden militairen voel
den zich geschoffeerd, vooral om
dat politici zelf het besluit nemen
om militairen op missie te sturen.
In totaal sloten 3500 militairen
zich aan bij het initiatief van advo
caat Michael Ruperti om aangifte te
doen wegens aanzetten tot haat, ge
weld, discriminatie en belediging.
Het OM schrijft nu in een brief
aan de advocaat dat Özturk niet
vervolgd kan worden, omdat hij
zijn uitspraak deed tijdens een de
bat in de Kamer. Daar geniet hij
parlementaire onschendbaarheid.
Dat zijn partijgenoot Farid Azarkan
de uitspraak op tv herhaalde, is vol
gens het OM in beginsel beledi
gend, maar in dit geval niet onno
dig grievend en dus niet strafbaar.
Moord is juridisch 'doden met
voorbedachten rade'. Bij dit bom
bardement - net als bij veel mili
taire acties - is daarvan sprake, al
dus het OM.
Met die uitleg strooit het OM vol
gens Ruperti extra zout in de wond.
Hij stapt naar het gerechtshof om
het OM te dwingen de zaak voor
een rechter te brengen.
De rebus die ze als
11-jarig meisje
oploste, verdween
door het uitbreken van
de oorlog ergens in een
la. Tachtig jaar later
stuurde Tjits den
Tuinder-Drenth hem
alsnog op naar Jamin.
En won ze de
hoofdprijs.
„Verschrikkelijk!" roept Tjits den
Tuinder-Drenth onthutst uit zo
dra een colonnetje cameraploe
gen en fotografen haar knusse se
niorenappartement in Rotterdam
binnenstapt. Maarten Steinkamp,
de grote baas van snoepfabrikant
Jamin, komt haar vandaag een ra
dio brengen. Een echte
Erres buizenradio uit 1940, opge-
pimpt met de kleuren van Jamin
én met bluetooth.
Ze heeft de hoofdprijs gewon
nen van een prijsvraag waarvan
de winnaar waarschijnlijk nooit
is vastgesteld. Want voordat de
rebussen konden worden inge
stuurd en nagekeken, brak de
oorlog uit. Tjits Drenth vulde
hem in 1940 als 11-jarige in, met
potlood. De oplossing? 'Ik spaar
met waardebons van C. Jamin
want het zijn kleine papiertjes
met een grote waarde'.
Ze vond het papier een paar
weken geleden terug. ,,We waren
oude spullen aan het uitzoeken'',
zegt dochter Marjan den Tuinder.
,,We hebben de rebus opnieuw
ingevuld, omdat het potlood ver
vaagd was. Mijn moeder zei:
schrijf jij het antwoord maar in
het net, dan schrijf ik er een
briefje bij. Ik heb het adres van
Jamin op internet opgezocht en
alles op de bus gedaan. Eerlijk ge
zegd had ik de rebus bijna wegge
gooid.''
Geen archief
Bij de snoepproducent in Ooster
hout waren ze dolblij met de
brief van de familie Den Tuinder.
,,We hebben zelf geen archief
meer uit die tijd'', zegt Stein
kamp. ,,Bijna alles van tussen 1938
en 1950 is weg. We hadden de
prijsvraag ook zelf niet meer; we
weten niet eens of de prijs is uit
gereikt. Waarschijnlijk niet, van
wege de oorlog.'' Zelfs van het be-
staan van Baron Benjamin ('Ben
Jamin, begrijp je?'), het figuurtje
in de rebus, had niemand bij het
bedrijf enig idee.
De eerste prijs destijds was een
Erres radio, de tweede prijs een
naaimachine. ,,Gelukkig heb ik
die niet gewonnen'', zegt Den
Tuinder-Drenth ,,Want ik kan
geeneens naaien, dus daar had ik
niks aan gehad. Met die radio ben
ik hartstikke blij, want ik ben
echt een radiomens.''
Ze luistert het liefst naar NPO1
en NPO5. Haar dochter heeft haar
laatst een DAB+-radio gegeven,
maar dat vindt ze niks. Te inge
wikkeld.
Medewerkers van Jamin heb
ben op Marktplaats gespeurd naar
het juiste type radio. ,,En dit is
hem'', zegt Steinkamp. ,,Ik denk
dat er niet veel meer zijn in Ne
derland, want iedereen moest
natuurlijk zijn radio inleveren in
de oorlog.'' De zuurstokkleuren
van Jamin steken fel af tegen het
ingetogen interieur van het ap
partement van mevrouw Den
Tuinder-Drenth. Als Steinkamp
het apparaat aanzet, klinkt Wil-
leke Alberti door de speakers: 'De
glimlach van een kind doet je
beseffen dat je leeft
Als meisje woonde Tjits op de
Brede Hilledijk, in Rotterdam
Zuid. De winkel van Jamin zat bij
haar om de hoek. ,,Ik herinner me
nog dat ik daar ijs kocht'', vertelt
ze. ,,Een punt met slagroom voor
vijf cent. Dat is nu natuurlijk he
lemaal niks.'' Snoepen deed ze
niet of weinig, vertelt ze. Voor
snoep was destijds geen geld.
Sinds 1960 woont ze in Hoogvliet,
eerst met haar man en nu alweer
een tijd alleen. Ze is nog gezond,
al is lopen lastig. ,,Ik kom eigen
lijk niet meer buiten, omdat ik
bang ben dat ik val.''
De mensen van Jamin hebben
niet alleen een radio meege
bracht. Er is ook een bos bloemen
met chocolaatjes erin voor de
prijswinnares, en paaseitjes voor
alle buren op de gang in de flat.
Mevrouw Den Tuinder-Drenth
blijft een beetje beduusd achter
als al het bezoek weer de deur uit
is. ,,Ik dacht: misschien vinden ze
het wel leuk bij Jamin om die re
bus te hebben'', vertelt ze in haar
stoel bij het raam. ,,Het is natuur
lijk oud spul van vroeger. Ik had
nooit gedacht dat dit zou gebeu
ren, met al die toestand erom
heen. Maar ik vind het fantastisch
hoor, echt waar.''
woensdag 4 maart 2020
GO
arte oos
Hij zal maar jouw geliefde
hebben verwond of gedood,
De Denk-Kamerleden die Neder
landse militairen beschuldigden
van moord na een bombarde
ment in Irak, worden niet ver
volgd. Bij de aanval vielen ver
moedelijk ook burgerdoden.
Raymond Boere
Den Haag
a.-';
Tjits den Tuinder met de hoofdprijs: een Erres radio van zeker tachtig jaar oud. foto frank de roo
Tjits wint prijs
met rebus uit 1940
Nadia Berkelder
Rotterdam
|MMMCtLDïV
IVVViAN PRIJZEN
WAT ZEGT BARON BENJAMIN
j&yr--
trB.
PRIJSVRAAG C. JAMIN PRIJSVRAAÖ C. PRUgVRAAG
