ZEELAND 11
Een besmettelijk
virus dat
rondwaart door
een stad die
tijdelijk op slot
gaat. Chinese
en Italiaanse
toestanden,
zeggen we nu.
Maar in 1951 was
het Tilburgse
werkelijkheid,
toen plots een
pokkenepidemie
uitbrak.
POKKENEPIDEMIE
gaat in quarantaine bij de tijdelijke
opvang in het Cenakel.
Alles is gericht op isolatie. Tilburg
gaat 'op slot'. De zaterdagse markt is
alleen toegankelijk voor Tilburgse
kooplieden. Het circus wordt afge
last, evenals veel sportevenementen.
De wedstrijd Willem II-Heerenveen
mag niet doorgaan. 'Het kampioens
programma wordt door de pokken
epidemie in Tilburg lelijk in de war
gestuurd', schrijft de Heerenveensche
koerier op 11 mei 1951 op de voorpa
gina.
De GGD verbiedt de jaarlijkse be
devaart naar Sint Job in Berkel-En-
schot. Wie niet in Tilburg hoeft te
zijn, mijdt de stad. Middenstanders
en hotelhouders doen in de lokale
krant hun beklag over teruglopende
inkomsten.
In twee vluchten van Schiphol
naar Gilze-Rijen worden met spoed
vaccins gebracht. Wat volgt is de
massale (re)vaccinatie. Bijna de ge
hele Tilburgse bevolking - ruim
100.000 mensen - wordt binnen tien
dagen ingeënt. Rijendik staan de Til-
burgers soms uren te wachten tot ze
aan de beurt zijn. Bij hun huisarts, bij
het café, het politiebureau en het
GGD-gebouw, waar de politie een
oogje in het zeil houdt om de massa
te begeleiden.
Na twee weken stagneert het aan
tal besmettingen. In de derde week
van mei wordt het verbod op massa
bijeenkomsten opgeheven. Ook sup
porters van buiten de stad mogen de
wedstrijden van Willem II bezoeken:
mits ze naast hun kaartje een pok
kenbriefje (een geldig vaccinatiebe
wijs) kunnen tonen.
Op 30 mei is Tilburg officieel weer
pokkenvrij. De Volkskrant: 'Er is reden
tot dankbaarheid voor de manier
waarop de schoonste stad van het
land haar nare lot van afzondering
heeft gedragen'. In het artikel roept
de krant vakantievierend Nederland
op om Tilburg als uitvalsbasis te kie
zen voor tochtjes door Brabant 'als
uiting van dank én om de geldelijke
strop te vergoeden'.
Hoe het pokkenvirus in Tilburg te
rechtkwam? Vermoedelijk via be
smette kisten of dieren van een Til-
burgse vogelkooienhandelaar en zijn
broer die zaken doen met het buiten
land, concludeert het ministerie van
Volksgezondheid na onderzoek.
Uiteindelijk overlijden twee inwo
ners aan de pokken: een 27-jarige
man en een 72-jarige vrouw. Ze zijn
in loden kisten begraven op de ge
meentebegraafplaats aan de Gilzer-
baan.
Uit dankbaarheid voor de goede af
loop en het werk van de verplegers
en doktoren zamelde de Tilburgse
bevolking geld in voor een gebrand
schilderd raam. Het werd in januari
1952 onthuld en moet de herinnering
aan de laatste uitbraak van de 'zwarte
pokken' in Nederland levend hou
den.
Of mensen
naar binnen
gluurden? Nee,
ze liepen
helemaal om.
Dat kan ik me
voorstellen,
het was een
verschrikkelijke
ziekte
Dodelijke zwarte pokken.
Gruwelijk jeukende zwe
ren over het hele lijf, tot
in je ogen en mond. Til
burg wordt in 1951 plotse
ling getroffen door een zeer besmet
telijke pokkenepidemie. Als de ge
meentelijke hoofdinspecteur van de
Volksgezondheid op Koninginnedag
bekendmaakt dat er enkele gevallen
van pokken zijn geconstateerd, gaan
de alarmbellen af. In Tilburg én het
hele land.
Mensen van wie wordt vermoed
dat ze zijn besmet, moeten in eerste
instantie binnen blijven. ,,We moch
ten absoluut de deur niet meer uit en
er mocht niemand naar binnen. Op
het raam zat een plaat: besmettelijke
ziekte'', vertelt Jo Maton, een van de
slachtoffers in de VPRO-documen-
taire Het Spoor Terug uit 1995.
Of mensen uit nieuwsgierigheid
door de ramen naar binnen stonden
te gluren? ,,Nee, die liepen helemaal
om. Dat kan ik me goed voorstellen,
het is een verschrikkelijke ziekte.''
Een vergelijking met het coronavi
rus in China en Noord-Italië is snel
gemaakt. De Tilburgse pokkenepide
mie was van een kleinere orde, maar
de stad domineerde wel wekenlang
het (landelijke) nieuws. Dagelijks
verschenen er berichten met statis
tieken over het aantal nieuwe be
smettingen.
Binnen een etmaal na de bekend
making op 30 april wordt de kinder
afdeling van het St. Elisabeth Zieken
huis ingericht voor de opvang en zit
ten de eerste zestien patiënten in
quarantaine. In de loop van mei vol
gen er nog ruim dertig. Wie in con
tact is geweest met pokkenpatiënten
woensdag 4 maart 2020
Hoe Tilburg vorige eeuw op slot
ging vanwege een virusuitbraak
Uit dankbaarheid
voor de goede afloop
en het werk van de
verplegers en dokto
ren zamelde de Til-
burgse bevolking geld
in voor een gebrand
schilderd raam.
FOTO JAN VAN EIJNDHOVEN
- Jo Maton
Hein Eikenaar
Tilburg
Een ambulance van de Tilburgse GGD tijdens de pokkenepidemie
van 1951. foto bhic
