Honden kunnen ook kanker ruiken
10 NIEUWS
Na de blindengeleidehond en de
politiehond is er nu een epilepsiehond.
Die slaat alarm wanneer zijn baasje
op de grond ligt. Maar wie weet kan hij
nog veel meer.
ONDERZOEK EPILEPSIE
in de woonkamer van Marlies
Akemann (40) in Nieuw-
Vennep zit sinds kort een
noodknop aan de muur. Een
metertje boven de plint, op
neushoogte van haar nieuwe
maatje, golden retriever Cilly. Zij
drukte met haar snuit al een paar
keer de knop in toen Akemann een
epilepsieaanval kreeg en tegen de
vlakte ging. De huistelefoon piepte
automatisch haar man, ouders en
vriendin op. Wie het dichtstbij was,
schoot te hulp. ,,Mijn grootste angst
is dat ik tijdens een aanval zo hard
val, dat ik mijn nek of rug breek en
mijn omgeving dit niet gelijk op
merkt'', zegt Akemann.
Ze traint nog maar drie maanden
met Cilly en merkt de voordelen al.
De epilepsiepatiënt die wekelijks
aanvallen heeft, doet mee aan het
EPISODE-onderzoek van de Erasmus
Universiteit in Rotterdam, waarbij
25 patiënten een hulphond krijgen.
De epilepsiehond wordt net als
blindengeleide- of politiehonden
getraind om speciale taken uit te
voeren, zoals het brengen van medi
catie of alarm slaan bij een aanval.
120.000 Nederlanders hebben
epilepsie, een neurologische ziekte
waarbij kortsluiting ontstaat in de
hersenen. Het type aanval kan ver
schillen: van vallen en schokkende
bewegingen maken tot iets vreemds
ruiken, even afwezig zijn of buiten
bewustzijn raken. Ongeveer 70 pro
cent van de patiënten kan de aanval
len onderdrukken met medicatie.
Bij Akemann werken de medicijnen
onvoldoende, waardoor ze bij val
partijen meer dan eens een hersen
schudding, gekneusde ribben of een
schouder uit de kom opliep. ,,Soms
kan ik nog 'help' appen naar mijn
familie. Via de gps-tracker op mijn
mobiel kunnen ze achterhalen waar
ik ben. Andere keren word ik door
een aanval verrast en word ik wakker
op de eerste hulp.''
Bijna deed Akemann niet mee aan
het onderzoek; ze is in haar jeugd
drie keer gebeten en daardoor bang
voor honden. Maar tijdens een voor
gesprek met een trainer van Hulp
hond Nederland gebeurde er iets
wonderlijks. De zwarte labrador die
tot dan toe slaperig in de kamer lag,
liep naar Akemann en legde zijn poot
op haar been. Nerveus liep de hond
heen en weer. Toen Akemann hem
weinig aandacht schonk, ging hij
weer liggen. ,,Tot ik een tijdje later
moeilijk uit mijn woorden kwam.
Mijn gezicht werd grauw. De hond
kwam opnieuw naar me toe en gaf
met zijn voorpoot drie ferme tikken
tegen mijn arm. Zo van: heb je het
wel in de gaten?'' De hond leek de
aanval te hebben aangevoeld.
Hoe dit komt, is nog onduidelijk.
Wetenschappers uit Gent doen er
momenteel onderzoek naar. Mogelijk
scheiden epilepsiepatiënten vlak
voor een aanval een speciale geur af,
die het dier oppikt en alarm doet
slaan. De honden waarschuwen hun
baasje door hem te likken, nerveus
gedrag te vertonen of afwijkend te
blaffen. Het baasje kan dan even gaan
zitten of noodmedicatie innemen.
De hond tikte
met zijn poot
drie keer tegen
mijn arm. Zo
van: heb je het
in de gaten?
In Rotterdam gaat het onderzoek niet
over de voorspellende gaven. Het
moet vooral antwoord geven op de
vraag welke gezondheidsvoordelen
epilepsiepatiënten hebben van hun
nieuwe maatje. Uit eerdere kleine
studies leek het gezelschap van de
hond tot minder (hevige) aanvallen
te leiden, maar een verklaring of
keihard bewijs is er nog niet.
,,Mogelijk zorgt de aanwezigheid
van de hond voor een vermindering
SUPERIEURE REUKZIN
van stress, wat een trigger kan zijn
voor epileptische aanvallen'', zegt
gezondheidseconoom en onderzoe
ker Valérie Wester. Ze is daarnaast
benieuwd of de patiënten, die drie
jaar lang een dagboek bijhouden,
straks zelfstandiger over straat dur
ven. Schakelen ze minder mantelzorg
in? Kunnen ze vaker naar hun werk?
En maken ze minder ongelukken?
,,Er zijn epilepsiepatiënten die tij
dens hun aanval eventjes afwezig
zijn, maar niet neervallen. Dat kan
gevaarlijke situaties in het verkeer
opleveren, wanneer zij bijvoorbeeld
precies dan de straat willen overste
ken. De hulphond leert om op die
momenten het pad te blokkeren.''
Het onderzoek, dat wordt uitge
voerd in opdracht van het ministerie
van Volksgezondheid, moet uitwij
zen of de voordelen opwegen tegen
de kosten. De tweejarige opleiding
van de hond en nazorg kosten onge
veer 43.000 euro. Hulphond Neder
land leidt al sinds 1996 epilepsie-
honden op, maar tot nu toe is dit
geen vergoede zorg.
Akemann is in elk geval enthou
siast. De komst van haar golden
retriever doet ook haar man en
ouders goed. ,,Na elke busrit stuurde
ik altijd een berichtje, maar dat geeft
soms spanning. Dat voelt op je 40ste
toch een beetje als controle.''
vrijdag 28 februari 2020
Hond kan
misschien
zelfs aanval
voorspellen
Hanneke van Houwelingen
Nieuw-Vennep
Marlies Akemann met hulphond Cilly. De golden retriever drukt
op de knop als Akemann een aanval heeft, fotosmarcookhuizen
-Marlies Akemann
Honden hebben zo'n
superieur reukorgaan
dat ze ziektes kunnen
ruiken in iemands
adem, ontlasting,
spuug, zweet of urine.
Dat bewees hoogle
raar interne genees
kunde Yvo Smulders
van het Amsterdam
UMC meerdere keren.
Zijn eerste experiment
was in 2010 met beagle
Cliff, die de ziekenhuis
bacterie clostridium
difficile kon opsporen.
,,Zodra de liftdeuren
opengingen, trok hij
een sprintje naar de
patiënt die de bacterie
had. Vijf bochten en
drie klapdeuren verder!''
Later ontdekte hij dat
honden ook kanker
ruiken. Met hulp van
KNGF Geleidehonden
werden vijf honden ge
traind om de ziekte
te ontdekken in poep-
monsters. In ruim
80 procent van de
gevallen hadden de
honden gelijk. ,,Maar
ze waren niet beter
dan het huidige darm
kankeronderzoek, dat
ontlasting in het lab
controleert.''
Ook andere onderzoe
ken, waarbij honden
borst-, prostaat- of
huidkanker detecteer
den, bleven kleine ini
tiatieven. ,,De geurmo-
leculen die de honden
oppikken kan onze
meetapparatuur in
het lab niet vaststellen.
Dat vinden we moeilijk
te geloven. Daarom
komt diagnosestelling
door dieren er nooit.''
Voor de epilepsiehond
ziet Smulders wel een
toekomst. ,,Omdat epi
lepsie op geen enkele
andere manier te voor
spellen is. Daar zijn
geen slimme apparaat
jes voor.''
