oprakelen van ons pijnlijke verleden met de ex-kolonie
19
'Historici die nu
weer rapporten
maken, schrijven
heus niet dat het
wel meeviel'
,,Ik zou echt hopen dat we er
dan een punt achter zetten. Wat
ik vrees is dat wij met die rappor
ten van alles oprakelen. Ik ken een
paar van die historici die eraan
werken. Die mensen moeten ook
hun brood verdienen. Maar die
gaan niet schrijven dat het alle
maal wel meeviel. Zij moeten
toch een vervelend verhaal uit
brengen, dat betekent toch dat we
een heel gekrakeel krijgen in
praatprogramma's en dat is nou
juist wat de Indonesiërs niet wil
len. En dat is nou juist wat dit
staatsbezoek niet wil.''
,,Dat ging niet zonder slag of
stoot. D66-minister Brinkhorst
was voorstander, maar waar-
schuwde me: 'Pas op, want het is
Beatrix in 1995 ook niet gelukt tij
dens haar staatsbezoek.' Er is in de
ministerraad een aantal stevige
discussies over geweest. Aanvan
kelijk zeiden collega's tegen me: je
moet wel oppassen, is dat nou
echt nodig? Wat brengt dit hier in
Nederland teweeg? En heeft dat
verder consequenties? Daar is in
de ministerraad stevig over ge
praat in een aantal sessies. Verras
senderwijs was het niet moeilijk
om het eens te worden. Uiteinde
lijk vond men ook: het moment is
gekomen, je moet het gewoon
doorzetten.''
,,Dat was deel van het voorberei
dende gesprek met de veteranen,
dat ik eigenlijk hetzelfde zou zeg
gen, dat ik excuses zou aanbieden,
zónder dat woord te gebruiken. Ik
ben tot aan de rand van dat woord
gegaan. De veteranen kwamen
mij voor 95 procent tegemoet, en
ik wilde hun ook het gevoel geven
dat zij na al die gesprekken hun
eigenwaarde zouden behouden.
Dat ik niet alles wat zij in Indone
sië hadden gedaan terzijde wilde
schuiven. Ik begrijp wat er in hen
omgaat, ik begrijp dat ze bereid
zijn met mij deze stap te nemen.
Voor wat hoort wat. De Indone
siërs zeiden toen tegen mij: hier
mee is een heel vervelende pagina
omgeslagen. Wij willen nu ge
woon opnieuw beginnen.''
,,Ik moet zeggen dat, als je tekst en
uitleg geeft, mensen in Nederland
heel redelijk zijn. Dat valt me ie
dere keer weer op. Maar je moet
wel met ze praten en het elke keer
weer uitleggen. Je moet ook even
de context schetsen, het
waarom.''
,,Zij was toen zeer teleurgesteld
dat het toen niet mogelijk was ex
cuses aan te bieden. Ik denk dat
het van haar kant moeilijker ge
weest zou zijn dan van mijn kant
tien jaar later. Beatrix stuurde mij
hierover later een brief. Ze
schreef: 'Ik wil er toch nog eens
even op wijzen dat ik inderdaad
in 1995 al geprobeerd heb dat
recht te trekken, maar dat kon
toen niet'.''
,,Wim Kok wilde de Nederlandse
militairen ontzien, die overzee
waren gegaan om de orde te her
stellen. Dat leefde ook nog heel
sterk toen ik de poging ging on
dernemen. Ik heb heel wat moe
ten overwinnen voor het zover
was. Ik ben in 2005 daarom zeer
uitvoerig te rade gegaan bij aller
lei groeperingen om uit te leggen
waarom dat moment gekomen
was om hen ook aan onze kant te
krijgen.''
,,Mijn vader was zeer betrokken
bij deze hele overgang, omdat hij
bestuursambtenaar was geweest.
Na de oorlog werd hij onmiddel
lijk betrokken bij de besprekingen
over de onafhankelijkheid van In
donesië. Als je in de Ridderzaal
bent, dan zie je hem op die foto
uit 1949 zitten. Mijn vader was
progressief: hij vond eigenlijk ook
dat we rekening moesten houden
met de trots en de eigenwaarde
van de Indonesiërs. Dat het toch
helemaal niet zo moeilijk uit te
leggen was. Dat ook in gedachte
hebbend was ik van mening dat
wij daar een punt achter moesten
zetten. Erkennen dat de onafhan
kelijkheid in 1945 was begonnen,
toen men zich losmaakte, en niet
in 1949, toen die een feit was. De
veteranen begrepen dat.''
,,Geen excuses! de Indonesiërs
voelen dat niet als zodanig, dat
Nederland dat moet doen. Die
vragen daar niet om. Die zeggen:
jullie zoeken naar iets wat wij niet
van jullie vragen. Wij hoeven
geen excuses, wij zijn gelukkig
met wat er al is gebeurd.''
,,Dat rapport komt er, daar volgen
misschien claims op. Nederland is
een rijk land, dus je moet het
maar ophoesten. Ik denk dat het
die kant zal uitgaan. En misschien
komt het geluid hierop: willen In
donesiërs ook eens onderzoeken
wat zij gedaan hebben in die peri
ode? Ook de wreedheden en de
misstanden van hun kant, voordat
we nou de volgende stappen gaan
nemen. Ik zou nu zeggen: nodig
ze uit voor een tegenbezoek, maar
doe geen excuses, dat willen ze
niet. Je kunt zeggen, dat is vrese
lijk, maar van twee kanten zijn er
wandaden begaan. Ik zou het niet
doen als ik nu minister was. Ik
weet niet wat de stemming dan is
en ik ken de inhoud van de rap
porten niet. Als die overweldi
gend negatief zijnMaar ik dacht
dat we onderhand alles wel wis
ten, dat het wel genoeg is geëta
leerd.''
GO ZATERDAG 22 FEBRUARI 2020
Ben Bot: ,,De
Indonesiërs
begrijpen onze
zucht niet om
over de schou
der te blijven
kijken.''
FOTO PIM RAS
U hebt in 2005 in een toespraak
al een groot gebaar namens de
regering gemaakt jegens Indone
sië.
U zei in 2005 in een toespraak
dat Nederland 'aan de verkeerde
kant van de geschiedenis was
beland'. Wel spijt, geen excuses.
Waarom?
Hoe kreeg u de veteranen zover?
Bij het staatsbezoek van konin
gin Beatrix aan Indonesië in 1995
speelde ook al de vraag of er ex
cuses moesten worden aangebo
den.
Waarom kon het niet?
Wat was de rol van uw vader in
uw houding naar Indonesië?
Als dat rapport er in september
2021 is, vindt u het dan voor de
hand liggen dat Indonesië voor
een staatsbezoek wordt uitgeno
digd en dat er dan excuses wor
den aangeboden?
Wat voorziet u als het rapport er
is?