II
Verdachte vrijgelaten wegens tekort aan psychiaters
EUWS 11
We veroorzaken
minder overlast
dan boeren op
de snelweg
ten bij XR niet schaden." Hij gaat
door met actievoeren en wordt
niet veel later bij zijn leidingge
venden van de Nationale Reserve
op het matje geroepen.
Of daarbij een verband is met
zijn weigering informant te wor
den, is niet duidelijk. ,,Mijn lei
dinggevenden zeiden dat ze actie
voeren niet verenigbaar vinden
met werken bij Defensie. Een ser
geant maakte de vergelijking met
militairen die ook niet bij motor
clubs mogen zitten. Maar Extinc
tion Rebellion is geen criminele
organisatie. En een militair mag
demonstreren, als het maar zon
der geweld en buiten werktijd is.
Ik deed niets tegen de wet. Ben
nooit gearresteerd."
Boomknuffelaars
Hij wijst ook op opmerkingen van
voormalig Commandant der
Strijdkrachten Tom Middendorp
die in 2016 stelde dat 'de tijd voor
bij is dat klimaatverandering een
hobby is voor natuurliefhebbers of
boomknuffelaars'. ,,Ook Midden
dorp ziet klimaatverandering als
een gevaar voor onze veiligheid."
De waarschuwing van zijn
meerderen past echter wel in een
patroon. Afgelopen zomer bleek al
dat inlichtingendiensten infor
manten werven onder klimaatac
tivisten. NRC schreef toen over ten
minste vier andere activisten die
op een vergelijkbare manier waren
benaderd. Milieuorganisaties
Greenpeace, Milieudefensie en
Fossielvrij NL uitten daarover hun
zorgen in een brief aan de minis
ters Grapperhaus (Justitie) en
Ollongren (Binnenlandse Zaken).
,,Staken, demonstreren en actie
voeren zijn de zuurstof van een
sterke democratische rechtsstaat'',
verklaren ze. ,,Burgerlijke onge
hoorzaamheid dient niet te wor
den gecriminaliseerd.''
Inlichtingendiensten en politie
gaan nooit in op vragen wie ze als
informant hebben willen werven.
Wel stelde de politie eerder in een
reactie aan NRC 'dat mensen be
naderd kunnen worden om een
goede informatiepositie te verkrij
gen'.
De acties van XR (dat geweld
loosheid propagandeert, maar wel
voor burgerlijke ongehoorzaam
heid is) worden steeds opvallen
der: ze blokkeren straten in Am
sterdam, demonstreren op Schip
hol en houden acties waarbij ze
voor dood op straat gaan liggen. In
februari bestormen ze in Den
Haag het hoofdkantoor van Shell,
maar de politie grijpt in voordat de
activisten zichzelf aan de glazen
ingang kunnen vastlijmen. Er
worden zo'n dertig mensen gear
resteerd. De politie was getipt over
de actie.
De Nationaal Coördinator Ter
rorismebestrijding en Veiligheid
schreef over XR dat dergelijke be
wegingen 'actief bereid zijn de
openbare orde te verstoren, de wet
vijf jaar erg naar mijn zin gehad.
Maar ik verbaas me erover dat XR
als extremistisch wordt gezien,
terwijl we minder overlast veroor
zaken dan de boeren die gaan bar-
becueën op de snelweg. Daar is
binnen Defensie juist veel sympa
thie voor.''
Loyaliteit
Het ministerie van Defensie wil
niet ingaan op 'individuele zaken'
en geeft daarom geen antwoord op
de vraag of Mulder inderdaad is
gevraagd te stoppen met demon
streren.
Op de vraag of een militair zich
sowieso mag inzetten voor een ac
tiegroep, verwijst de woordvoer
der naar de Leidraad Persoonlijke
Gedragingen van het ministerie.
Die leidraad gaat onder meer over
'loyaliteit aan de Nederlandse de
mocratische rechtsorde'. Het deel
nemen aan demonstraties en ac
ties wordt er niet specifiek in be
noemd.
Er zijn volgens het ministerie de
laatste twee jaar geen vgb's (Ver
klaringen van Geen Bezwaar), ver
plicht voor elke militair, ingetrok
ken vanwege klimaatactivisme.
Een woordvoerder van de mili
taire vakbond VBM zegt geen
soortgelijke zaken te kennen. Wel
vindt hij het 'jammer' dat Mulder
het niet op een ontslagzaak heeft
laten aankomen. ,,Ik was be
nieuwd geweest hoe dit was afge
lopen voor de rechter."
der werd gesteld dat er hard men
sen voor nodig waren. In oktober
krijgt Mulder een appje van zijn
sergeant ,,Wat heb je gedaan,
pannenkoek?'' Met daarbij een
screenshot van zijn facebookpro-
fiel waarop het logo van XR prijkt.
,,J e hebt j ezelf te veel in de picture
gezet."
Mulder besluit uiteindelijk zijn
uniform aan de wilgen te hangen.
Hij wil blijven demonstreren.
Omdat hij er geen ontslagzaak van
wil maken, stopt hij uit eigen be
weging bij Defensie. ,,Ik heb het er
te overtreden en gearresteerd te
worden'. In Groot-Brittannië, de
bakermat van XR, riep de terreur-
politie onlangs docenten op signa
len door te geven van jongeren die
meedoen aan die-in-protesten en
bijvoorbeeld het logo van Extinc
tion Rebellion op tassen plakken.
De combinatie van Mulders
acties voor XR en zijn werk bij
Defensie wordt in de loop van het
jaar steeds moeilijker. De Purme-
render wordt niet meer opgeroe
pen voor opdrachten waarvan eer-
De man werd vervolgd voor het
mishandelen en bedreigen van fa
milie. Zo zou hij zijn moeder met
haar hoofd tegen een muur hebben
geslagen.
De man erkent dat hij psychische
problemen heeft en wilde daarom
ook hulp. Maar omdat er een schrij
nend tekort is aan psychiaters en
psychologen bij het Nederlands In
stituut voor Forensische Psychia
trie en Psychologie (NIFP), liet na
der onderzoek op zich wachten.
De rechtbank in Den Haag heeft
daarom nu een rechterlijk pardon
uitgesproken: hij krijgt geen straf of
maatregel. Zij vinden dat ze hem
geen straf kunnen geven, omdat
zonder rapportage niet is in te
schatten in welke mate zijn misda
den hem kunnen worden aangere
kend. De rechters noemen dit even
wel 'onacceptabel'. Normaal wor
den verdachten tijdens hun straf
zaak onderzocht, zodat daarmee re
kening wordt gehouden bij de straf.
Of omdat ze dan zorg kunnen krij
gen. De rechtbank had nu geen
houvast. Het NIFP klaagt al langer
over tekorten. Er zijn simpelweg te
weinig medewerkers om tijdig met
rapportages over verdachten te ko
men. Soms is sprake van maanden
wachttijd. Maar nu loopt het zo uit
de hand, dat een rechtbank tot een
vorm van vrijspraak is overgegaan.
Opgenomen
Zeker in deze zaak is dat extra
wrang: de verdachte was vanwege
ernstige psychiatrische problemen
al eens opgenomen. Bovendien gaf
hij tijdens deze rechtszaak aan dat
hij bereid is 'om mee te werken' aan
nader onderzoek. ,,Ik wil dat u het
onder controle houdt voor mij'', zei
hij tegen de rechter.
Zijn advocaat en hij wilden
daarom dat hij vrijwillig zou wor
den opgenomen in een ggz-kliniek,
maar dat bleek zonder uitspraak
van een rechter niet mogelijk. Ook
kon de man niet in afwachting van
een rapport in een cel worden ge
houden 'om zijn bestwil', zoals hij
dat zei. ,,Het gaat niet aan om aan
een verdachte die mogelijk niet
strafbaar is (om bestwil) een gevan
genisstraf op te leggen."
De SP wil opheldering van mi
nister Sander Dekker (Rechtsbe
scherming) ,,Dit is echt heel
slecht'', zegt Tweede Kamerlid Mi
chiel van Nispen. ,,De overheid ver
zaakt hier. De beoordeling in straf
zaken gebeurt nu niet snel en zorg
vuldig. Dit capaciteitstekort bij psy
chiaters en psychologen was te
voorzien, hoe heeft het zo ver kun
nen komen? Ik wil dat de minister
er alles aan gaat doen om dit pro
bleem met spoed op te lossen."
woensdag 19 februari 2020
GO
Dat bli kt aeen fi ne
combinatie
M Sijmen
Mulder tij
dens een
actie van
Extinction
Rebellion bij
de Stopera
in Amster
dam.
Een de
monstratie
in de hoofd
stad. foto's
MARCO OKHUIZEN
De rechtbank in Den Haag heeft
uit pure nood een verdachte vrij
gelaten, omdat er geen psychia
trisch rapport was opgemaakt.
Door een tekort aan psychiaters
liepen strafzaken al vertraging
op, maar nu is een proces hier
door ook echt mislukt.
Tobias den Hartog
Den Haag
Michiel van Nispen (SP): ,,De
overheid verzaakt hier.'' foto anp
