Autopsie bij
zelfdoding moet
een recht zijn
Honderden
miljoenen
nabestaanden
worstelen met de
waarom-vraag
21
René Diekstra
Afgelopen donderdag vroeg ik tijdens
een college over 'Zin en Preventie van
Zelfdoding' aan zo'n 120 zorgmede-
werkers wie van hen ooit een zelfdo
ding in eigen kring had meegemaakt.
Ruim tweederde stak de hand op. Natuurlijk is
deze groep niet representatief. Maar het roept
een belangrijke vraag op. Hoeveel Nederlanders
zijn nabestaande van een zelfdoding in hun di
recte omgeving?
Laten we eens aannemen dat bij iedere zelf
doding er gemiddeld vijf nabestaanden zijn
wier leven ernstig of voorgoed ontwricht is ge
raakt. Met zo'n tweeduizend zelfdodingen bete
kent dit dat er jaarlijks zo'n tienduizend men
sen bijkomen die in zo'n diep verdrietige, vaak
niet te verwerken situatie belanden. In totaal
komt dat erop neer dat Nederland op dit mo
ment ongeveer 1 miljoen nabestaanden telt.
Wereldwijd zijn dat er, afgaande op de zelfdo
dingstatistieken van de Wereldgezondheidsor
ganisatie, rond de 300 miljoen. Honderden
miljoenen mensen kortom, die worstelen met
die knellende, zich alsmaar herhalende vragen
als: waarom? Waarom moest het zo aflopen?
Waarom heb ik het niet tijdig gezien? Waarom
heb ik het niet kunnen voorkomen? Waarom
heeft mijn kind/ partner niet kunnen/willen
zeggen hoe erg zij/hij er aan toe was?
Als je dierbare door een ander wordt gedood,
dan heb je er recht op dat wordt uitgezocht hoe
dat heeft kunnen gebeuren en of het te voorko
men was geweest. Daarvoor hebben we een
overheid, politie en justitie. Maar als je dierbare
zichzelf doodt, dan is er geen enkele instantie
die tot taak heeft uit te zoeken hoe dat heeft
kunnen gebeuren en of dat te voorkomen was
geweest. Met als gevolg dat de waarom-vragen
maar blijven komen en kwellen en we er als sa
menleving niets van leren.
De conclusie? Er moet een wettelijk recht ko
men voor directe nabestaanden van zelfdoding
op psychologische autopsie, op onderzoek naar
de toedracht en antwoorden op die knellende
waarom-vragen? Helemaal als we bedenken dat
nabestaanden zelf een verhoogde kwetsbaar
heid voor zelfdoding hebben. Door de pijn van
te veel onbeantwoorde vragen.
compleet. Dat blijft een bittere pil
om te slikken en de kinderen dragen
voor de rest van hun leven een litte
ken van de ingrijpende gebeurtenis.
Zoiets valt nooit weg te poetsen. Ook
niet als je zelf weer geluk vindt of de
kinderen tomeloos verwent met de
allernieuwste gadgets.
LES 5
Gij zult weer liefde vinden
Wie zit er te wachten op een 40-ja-
rige single moeder van twee? Meer
mannen dan ik dacht. Genoeg kandi
daten die jouw liefde graag beant
woorden en ontvangen. Ik besloot na
de scheiding nooit een partner meer
verantwoordelijk te stellen voor mijn
levensgeluk. Eerst moest ik mezelf
maar eens volledig accepteren. Op
dat moment kwam er onverwacht
een nieuwe man. Die relatie was in
tens en voelde als een cadeau: mijn
liefde bleek dus helemaal niet zo stuk
als ik dacht.
LES 6
Zadel je kinderen
niet meteen op met
een andere liefde
Ik heb die onverwachte nieuwe liefde
een paar maanden in huis gehad om
dat hij met een toeristenvisum naar
Nederland mocht. Achteraf had ik
dat liever anders aangepakt. Er is niks
mis met open zijn over je ontlui
kende verliefdheid, maar ik wil dat
de kinderen vooral na de scheiding
blijven weten - en voelen - dat ze op
nummer 1 staan. Dat lukt niet als er
meteen een nieuwe partner geïntro
duceerd wordt. Kinderen zitten niet
te wachten op die 'indringer'. Juist na
de scheiding hebben ze extra be
hoefte aan onvoorwaardelijke aan
dacht.
LES 7
Soms overschat je jezelf
Toen mijn dochters voor het eerst
twee weken met hun vader alleen op
vakantie gingen, waren ze vier en ze
ven jaar. Ik vond het verschrikkelijk.
Ik kon het niet loslaten. Best logisch,
zeker als de kinderen zo jong zijn.
Het is een natuurlijk proces en mijn
angst had weinig te maken met hoe
de ex-partner met je kinderen om
gaat. Het zit onder je moederhuid om
continu voor ze te zorgen op die leef
tijd. Vooral de jongste zat destijds
vaak op schoot en 's nachts kroop ze
regelmatig bij me in bed. Veertien
dagen zonder hen voelde onwerke
lijk. Ik sprak ze weinig, want ze wa
ren elke dag buiten, sloten kinder
vriendschappen en zwommen tot ze
Ik lees veel verhalen en interviews
waarin men spreekt over scheiden als
rouwproces. Dat heb ik zelf niet als
zodanig ervaren. Het was wel rauw
maar rouw betekent voor mij: liefde
voelen die geen kant meer op kan
omdat de persoon in kwestie er niet
meer is. Scheiden is inderdaad falen.
De toekomst ziet er ineens heel an
ders uit. Je wordt in alles weer op je
zelf teruggeworpen. Ik wilde vlak na
het besluit het liefst de hele dag in
m'n bed blijven. Maar ja, de kinderen
zijn hun veilige haven kwijt en hun
leven staat ook op z'n kop. Probeer
ondanks alles dankbaar te zijn voor
wat er nog wel is: je leeft. En je krijgt
de mogelijkheid om het nu op een
andere manier aan te pakken.
LES 8
Niemand is overleden
moe en voldaan naar het vakantie
appartement terugkeerden. Uitein
delijk kwamen ze thuis met een kof
fer vol enthousiaste verhalen en blije
gezichten. Het waren de langste twee
weken van mijn leven.
dinsdag 18 februari 2020
GO
Reageren?
rene.diekstra@dpgmedia.nl
Maaike Olde Olthof (44) is
journalist en auteur van Wat een
scheidboek, dat vanaf vandaag in
de winkels ligt.
Maaike Olde Olthof: ,,Het is verbazingwekkend hoe weinig we elkaar
als lotgenoten een helpende hand bieden.'' foto vincent jannink
Als je dierbare
zichzelf doodt, is er
geen instantie die
uitzoekt hoe het
heeft kunnen
gebeuren. Dat
kan ook anders.
