'Ik zie jongeren
die hun studie niet
afmaken of geen gezin
durven beginnen.
Toekomstdromen
vallen in duigen'
Apps tegen huidkanker
werken niet goed
Agavesiroop
is ook suiker
Insectenvet in koekjes
in plaats van boter
Stukjes rubber
via zee op je bord
Van Wingerden: ,,Pijn heeft een sig
naalfunctie. Als je je hand boven de
kachel houdt, houd je daar een on
aangenaam gevoel aan over. Dat is
dus alleen maar handig. Het wordt
chronisch als pijn langer dan drie
maanden aanhoudt, of vaak terug
komt. Soms is er een duidelijke oor
zaak, zoals een blessure of aandoe
ning. Vooral bij mensen met voort
durende rug- of nekklachten is die
oorzaak niet altijd meer te vinden,
terwijl ze wel ondraaglijk kunnen
lijden.''
„Chronische pijn heeft nooit één
oorzaak'', zegt fysiotherapeut Anna
Raymann, auteur van twee boeken
over dit onderwerp. ,,Er spelen erfe
lijke factoren mee, je karakter, wat je
hebt meegemaakt en hoe je omge
ving ermee omgaat. Een overbe-
zorgde partner helpt niet, maar een
tje die je klachten negeert is ook niet
bevorderlijk.
Bij mij begon het met een hernia
op mijn 25ste. Die ging over terwijl
de pijn bleef. Ik heb een aantal chro
nische aandoeningen, waaronder een
ontstekingsziekte van de darm. Na
een tijdje doet de oorzaak er niet eens
meer toe, dan gaat het erom hoe je
ermee leert leven.''
,,Als er lichamelijk niets wordt ge
vonden, krijgen mensen al snel te
horen dat het psychisch is'', zegt di
recteur Van Wingerden - hij promo
veerde op de bouw en de functies van
het menselijk lichaam. In zijn revali
datiecentrum komen mensen met
klachten aan vooral rug, nek en bek
ken. ,,Maar je lichaam is meer dan
botten en spieren. Hoe je lijf functio
neert is net zo belangrijk. Door een
afwijking kun je verkeerd gaan be
wegen en zo pijn in stand houden.''
Raymann: ,,Op een gegeven moment
lag ik zelf meer op de behandelbank
dan dat ik ernaast stond. Op mijn
veertigste moest ik stoppen met mijn
werk als fysiotherapeut. Sporten ging
ook niet meer. Moeten inleveren is
verdrietig en frustrerend. Ik zie jon
geren die hun studie niet afmaken of
geen gezin durven beginnen. Toe
komstdromen vallen in duigen.''
Naast fysieke en psychische aspec
ten, heeft langdurig afzien gevolgen
voor je sociale leven, zegt Raymann.
Via haar uitgeverij en organisatie
Boek-en-Steun kunnen lotgenoten en
de mensen om hen heen, elkaar hel
pen. ,,Bijna iedereen klaagt over zijn
sociale leven. De pijn is onzichtbaar
én onvoorspelbaar. Mensen zien je op
een feestje en denken dat het goed
met je gaat, terwijl je de volgende dag
niets kunt. In mijn boek Lieve Help
schrijf ik over de interactie met de
omgeving, die voelt zich vaak ook
machteloos. Bied concrete en structu
rele hulp. Zoals: 'Ik ben in de super
markt, kan ik iets voor je meenemen?'
Of: 'Ik ga elke dinsdag naar het voet
balveld, wil je zoontje meerijden?'
Van Wingerden: ,,Blijven bewegen
hoor je vaak. Maar het gaat niet alleen
om meer bewegen, maar om hoe je
dat doet. Voldoende rust is net zo be
langrijk. Een kat slaapt bijna de hele
dag. Alleen als hij jaagt, gebruikt hij
al zijn spieren. Wij mensen gaan
maar door. De vraag die wij aan ie
dere patiënt stellen is: hoe goed kun
je je ontspannen? Bij ontspannen
denken mensen vaak aan platliggen,
maar voor je balans is het beter om
op de grond te liggen met je benen op
de bank. Veel mensen voelen zich
schuldig als ze vaker moeten rusten.
Op de momenten dat ze zich goed
voelen doen ze extra veel om de
schade in te halen, en dan overbelas
ten ze de boel weer. De kunst is dat
soort patronen te doorbreken.''
Naast eventuele medicatie en be
handelingen is het aan jou om je
leven leuker en zinvoller te maken,
vindt Raymann. ,,Velen vinden door
hun beperkingen nieuwe liefdes, zo
als muziek of lezen. Een man ver
telde dat zijn hond zijn redding was,
nu moet hij wel bewegen. Aanvaard
de pijn en focus op wat je wel kunt.''
Raymann: ,,Een vriendin van mij
heeft 28 operaties ondergaan. Ze zit
in een rolstoel en sinds kort zitten
vakanties naar het buitenland er niet
meer in. Toch blijft ze positief. Ze
maakt zich mooi en houdt haar ge
voel voor humor. Zo'n houding
helpt.''
Je rot voelen mag ook: „Schrijf elke
dag twintig minuten lang alle nega
tieve gedachten op. Je mag schelden,
namen noemen en onredelijk zijn.
Zo geef je het een plaatsje. Een an
dere oefening is om elke dag drie
positieve dingen van die dag op te
schrijven. Zoals 'de zon scheen mooi
vandaag'. Als je probeert elke dag iets
anders te vinden, train je jezelf om
ook de goede dingen te blijven zien.''
Je lot accepteren is gemakkelijker
gezegd dan gedaan. ,,Zelf heb ik sinds
twee weken een nekhernia erbij. Dan
moet ik ook even opzoeken welke
tips ik in mijn boeken heb gegeven.''
Vanaf volgend jaar wordt chronische
pijn als een zelfstandige ziekte ge
zien. Daar schuilt wel een gevaar in,
zegt Jan-Paul van Wingerden: ,,Dat
we stoppen met nadenken over de
lichamelijke oorzaken, terwijl die
vaak een grotere rol spelen dan we
denken.'' Wat volgens alle deskun
digen nodig blijft, is een benadering
vanuit diverse vakgebieden. ,,Want
geen twee patiënten zijn hetzelfde en
chronische pijn raakt alle aspecten
van je leven.'' Ook in het revalidatie
centrum Spine Joint Centre wer
ken artsen, oefentherapeuten en psy
chologen samen aan herstel.
Raymann raadt lotgenoten aan niet
te wachten op 'die ene arts die je mis
schien wel kan helpen'. ,,Wees de di
recteur van je eigen pijn. Stop met lij
den en leid je leven.''
Leuk om te weten
Handig om te weten
Noodzakelijk om te weten Wil je niet weten
too/- fei/Her
GO ZATERDAG 15 FEBRUARI 2020
Wanneer kun je zeggen
dat je chronische pijn hebt?
Waarom gaat de pijn niet weg?
M Jan Paul van
Wingerden: ,,Men-
sen denken bij
ontspannen aan
platliggen, maar
zo is het beter.''
FOTO JAN KOK
Kun je een gewoon
leven blijven leiden?
Wat kun je tegen de pijn doen?
Hoe accepteer je
voortdurende pijn?
Is de zorg voor
pijnpatiënten goed geregeld?
De Universiteit Gent werkt aan een alternatief
voor boter. Onderzoekers lieten een panel wa
fels, koekjes en cakes proeven. Een deel was
gebakken met boter, een ander deel met boter
en vet van larven van de zwarte soldatenvlieg.
Het panel proefde geen verschil. Volgens bio-
ingenieur Joachim Schouteten kan insectenvet
op termijn een vervanger van boter zijn.
Veel fabrikanten zetten 'geen
suiker toegevoegd' op producten
waarin bietsuiker is vervangen
door kokosbloesem, agavesiroop,
rijststroop, appeldiksap, kokos-
bloesemsuiker, maismoutstroop
en gerstemoutstroop. De Consu
mentenbond noemt dit misleiding
en is een campagne begonnen.
Onderzoekers van de British Medical Journal
laten geen spaan heel van zes apps waarmee
je kunt testen of je huidkanker hebt. Met de
camera van je telefoon en een app kun je on
mogelijk achterhalen of een vlekje een vorm
van huidkanker is of niet. Bij een foute diag
nose kunnen gebruikers besluiten niet naar
een arts te gaan, met alle gevolgen van dien.
Milieu-instanties brengen ban-
denslijtage onder de aandacht.
Minuscule korrels komen in de
zeeën terecht en worden opge
nomen door vissen, die wij weer
op ons bord krijgen. De verla
ging van de maximumsnelheid is
ook daarom een goed idee, vindt
de Plastic Soup Foundation.
SO'/, \ouWtr
50"/®
