[fpr j
'Ik werd beschouwd als
hulpje in de huishouding'
B
4
Ariz w
4
-&A
A
4
A
Fototoestel
Niet bidden
Mb
t
Mm*
Ac
A&4
DE BRIEF VAN ELVIRA MELSERT-VAN AST
5
A"
Jjl MA /wtr^
/tJ
Al
cA
'Vrijheid is een
groot goed. Daar
moet blijvend
aangewerkt
worden. Blijf
nadenken'
JL
\Jr
/1h^
vlag gehesen. Eenmaal in Friesland, in
Grouw kregen wij voor het eerst weer melk.
Die melk kon ik niet verdragen en ik ben
dan ook behoorlijk ziek geweest. Daarna
mocht je naar het pleeggezin waar ik in de
avond aankwam. De volgende ochtend bij
daglicht schrokken ze erg, toen ze zagen
hoe ondervoed ik was. Het waren jonge ou
ders met twee kinderen en ik heb het er erg
goed gehad. Voor het eerst van mijn leven
sliep ik in een bedstee.
- Riet van Leuken - Fraters, Den Haag
In die oorlogsjaren was mijn vader zoals ve
len tewerkgesteld in Duitsland. Mijn moe
der zorgde en besloot toentertijd haar foto
toestel te verkopen aan een Duitser, die ge
legerd was in een school naast het huis van
haar ouders. Van dat geld kon zij extra rant
soen op de 'zwarte markt' kopen. In het
Oude Noorden van Rotterdam kocht ze een
halfje brood en stopte dat onder het deken
tje van de wandelwagen waarin ik zat. Een
maal thuisgekomen zag ze dat ik het brood
had uitgehold en opgegeten! In het fototoe
stel dat zij verkocht had, bleek achteraf nog
een filmrolletje te zitten, met foto's van
mij. Dat werd later nota bene door die Duit
ser zelf ontwikkeld en afgedrukt aan haar
gegeven.
- Ger Luppens, Zwijndrecht
Ik was 9 jaar oud en ging samen met moe
der op pad voor brood of tarwe bij de boe
ren in de Haarlemmermeer. Tegen de avond
vroegen we bij een grote boerderij of we in
de stal mochten slapen. Dat was goed en we
mochten zelfs mee-eten! Rond zeven uur
was in een grote kamer een flinke tafel ge
dekt met aan het hoofd de boer, daarnaast
zijn vrouw en kinderen. Wij mochten aan
schuiven met meerdere hongerige stadsbe
woners. Ik hoorde de boer luidruchtig ku
chen, keek op, zag hem zijn hoofd buigen,
zijn handen samenvouwen en hoorde hem
iets mompelen. Als braaf rooms ventje
maakte ik prompt een kruisteken, dat was
ik van huis uit gewend. 'In de naam van de
Vader, de Zoon en de Heilige Geest, Amen'.
De familie aan de andere zijde van de tafel
staarde met verbaasde blik naar mij. De
boer was vooral verstoord. Hij zei tegen
mijn moeder: ,,U zijt blijkbaar rooms, die
slapen niet in dit huis! Ik wil dat U na de
maaltijd vertrekt. Uw zoontje kan hier wel
blijven en die komt U morgenochtend maar
ophalen!'' Ik zie mijn moeder nog sprake
loos om zich heen kijken. De spertijd begon
om acht uur! Niemand mocht na die tijd
nog op straat zijn! We hadden honger, dus
de maaltijd werd verslonden. Mijn moeder
stelde mij daarna gerust. 'Ik vind wel iets
voor vannacht en haal je morgen direct
weer op'. De volgende dag bleek dat ze niet
ver was gegaan. 'Ik ben in de hooiberg hier
op het erf gekropen!' Dit vergeet ik nooit!
- Jacques Krekelaar, Burgh-Haamstede
4
3
v
c>
cK
ifo
Ak/
9
oUl
iDéA
/lï-Cq.—
-
£/w A
yic\A
ckA ,u.r<^>
ij het uitbreken van de Tweede We
reldoorlog was ik 7 jaar. Ons gezin
bestond uit vader, moeder en vijf
kinderen. Van lieverlee werd het leven
steeds moeilijker en werd alles schaarser.
Honger is een afschuwelijk gevoel. Ik
dacht de hele dag aan eten. Ik kreeg een bo
terham per dag. Ik probeerde zuinig te zijn,
maar dat lukte niet altijd. 's Morgens vroeg
ging ik in de lange rij staan bij de viskar. Als
ik geluk had, kon ik vis kopen. Vaak was die
uitverkocht voor ik aan de beurt was.
Mijn ergste ervaring kwam toen ik net 12
was geworden. Onze buurvrouw kon rege
len dat ik naar Drenthe ging om de honger
winter te overleven. Ik kwam in het dorpje
Hijken, net onder Assen, bij een jong stel.
Hij was schepentrekker op het Oranjeka
naal, zij had net een baby gekregen.
Ze waren lid van de NSB. De kast lag vol
linnengoed dat ze van mensen had gekregen
die om eten kwamen vragen, en met unifor
men van de Waffen SS van haar broer, die
aan het front vocht.
Ik werd beschouwd als een hulpje. Ik heb
hard moeten werken in het huishouden. Er
zat geen greintje aardigheid in. Ze waren af
standelijk, gaven alleen opdrachten en
scholden als ik iets fout had gedaan. Als ik
liet merken dat ik het niet eens was met hun
principes, kreeg ik harde woorden terug.
Ik had geen contact met mijn familie. Ik
was eenzaam en heel ongelukkig. Het was
fijn dat ik eten had, maar achteraf had ik lie
ver thuis honger geleden.
Toen de Canadezen ons kwamen bevrij
den, vluchtten de Duitsers over het kanaal.
Ze zaten bij ons in de buurt, er werd enkele
dagen flink gevochten. Uiteindelijk werden
we bevrijd en de feesten in het dorp barst
ten los. Ik hoorde de muziek, maar mocht er
niet heen. Ik moest binnenblijven en werd
uitgescholden, omdat ik blij was dat we wa
ren bevrijd. De Binnenlandse Strijdkrach
ten kwamen uiteindelijk alle NSB'ers arres
teren. De vrouw kreeg alleen huisarrest om
dat ze een baby had.
werden door de BS'ers in een militaire
vrachtauto gezet. Tot ons grote verdriet lie
ten ze ons terug naar Assen gaan. Ik kwam
in een opvangcentrum voor kinderen van
NSB'ers. Dat was van de regen in de drup.
Het wrange was dat mijn broer, die uit
Duitsland was teruggekomen, naar de boer
derij was gekomen om mij op te halen. He
laas was ik enkele dagen weg. Zo was ik een
tijdje zoek. Ik heb daar, denk ik, twee maan
den gezeten. Uiteindelijk ben ik per auto en
boot over de Zuiderzee thuis afgeleverd. Ie
dereen was
overstuur dat ik
opeens voor de
deur stond. De
bevrijdings
feesten waren
nog in volle
gang, zodat ik
toch nog iets
van de vreugde
heb kunnen
meemaken.
Door alle erva
ringen sta ik sterker in het leven. Ik ben na
de oorlog verpleegster geworden, ben ge
lukkig getrouwd geweest, heb twee leuke
dochters en schoonzonen, en drie leuke
kleindochters.
Vrijheid is een groot goed. Daar moet blij
vend aan gewerkt worden. Blijf nadenken
en ga nooit blindelings achter iemand staan
die deze vrijheid wil beperken. Ik ben ont
zettend blij dat de generaties na mij dit hier
in Nederland niet hoeven mee te maken.
Helaas is dit niet overal in de wereld het ge
val.''
- Elvira Melsert-Van Ast (87),
Alphen aan den Rijn
A>
A
A
ajC
\Jy^
O
GO ZATERDAG 8 FEBRUARI 2020
t/W
Ui
Z*t-
iaa/ivS
Samen met een Haags meisje kwam ik lif
tend tot aan de grens met Overijssel. We
AA^*
Af
Ci_
