12 ZEELAND
MENINGEN VOETBALANALYSES
De invloed van
trainers op het
voetbalveld wordt
vaak overschat. Een
goede selectie is de
basis voor succes.
Ook de factor geluk
speelt een grote rol.
De afgelopen weken
kwam naar aanlei
ding van het ontslag
van Mark van Bom
mel, ex-trainer van
PSV, het aloude thema 'kwaliteit
trainer versus kwaliteit selectie'
weer eens veelvuldig aan bod. De
meningen liepen zoals verwacht
ver uiteen en niet alleen bij de
analisten. Waren de slechte resul
taten bij PSV de schuld van trainer
Van Bommel of is de selectie van
de club uit Eindhoven gewoon
niet goed genoeg?
Ik wil voor eens en voor altijd
een einde maken aan deze discus
sie. Het is namelijk niet zo moei
lijk. Het is een kwestie van nuch
ter analyseren en menselijke
denkfouten vermijden.
Als je aan trainers de vraag stelt
wat een goede trainer is, zullen de
meesten antwoorden: die trainer
die het beste uit zijn selectie weet
te halen. Dit is een veilig en ver
standig antwoord, het biedt
ruimte voor beide factoren. De
kwaliteit van de selectie is natuur
lijk van belang, maar ook de kwali
teit van de trainer is in het geding.
Maar hoe is de verhouding tus
sen die twee factoren? Is de bij
drage van de trainer voor het be
halen van succes 50 procent, 20
procent, 10 procent of nóg minder?
Het zou interessant zijn dit eens
aan trainers te vragen. Ik ben dan
wel benieuwd naar de uitkomsten.
Wat zou het percentage bij Hid-
dink, bij Advocaat of bij Van Gaal
zijn ten opzichte van minder suc
cesvolle trainers?
Even ter verduidelijking: een
goede trainer met een goede selec
tie, dan is succes verzekerd. Even
als het duidelijk is dat een slechte
trainer met een slechte selectie
geen kampioen zal worden. Maar
hoe zit het met die twee andere
combinaties, een goede trainer
met een slechte selectie of een
slechte trainer met een goede se
lectie. Als je moet kiezen tussen
die twee combinaties, kiezen ken
ners voor de combinatie met de
goede selectie. De kwaliteit van de
selectie wordt belangrijker geacht
dan de kwaliteit van de trainer.
En terecht. De kwaliteit van
onze betaaldvoetbaltrainers lijkt
niet zo ver uiteen te lopen. Zij
hebben bijna allemaal voetbaler
varing, volgen dezelfde cursus,
spreken hetzelfde jargon. Qua per
soonlijkheid is de factor stabiliteit
een belangrijke voorwaarde, want
je kunt heel wat op je dak krijgen
en dan is stressbestendigheid ver
eist. Jaap Stam (ex-Feyenoord) kan
daarover meepraten.
Maar er is nog een factor die in
Er wordt weleens
gezegd 'geluk of
mazzel kun je
afdwingen', maar
dat is kletspraat
dit verband genoemd moet wor
den. De factor geluk. Dan hebben
we het over mazzel. Er wordt wel
eens gezegd 'geluk of mazzel kun
je afdwingen', maar dat is natuur
lijk kletspraat. Een contradictie, je
hebt geen invloed op mazzel. In
het voetbal is het een sterk onder
schatte factor. Hij wordt wel eens
genoemd bij analyses, maar
meestal tussen de regels door, een
onbegrijpelijke onderwaardering.
Van Gaal heeft eens gezegd dat hij
de factor geluk bij wedstrijden tot
nul zou willen reduceren. Deze ij
dele trainer verkondigt met deze
uitspraak natuurlijk grote onzin.
Mazzel speelt altijd een rol, elke
week zie je het gebeuren op de vel
den. Hoeveel doelpunten komen
er niet tot stand via een afgeketste
bal, via een onbestemde voet, rug
of hoofd, de doelman kansloos
makend. Het zijn lang niet altijd
mooi uitgespeelde aanvallen die
leiden tot een treffer.
Voorbeelden van mazzel uit het
verleden kennen we genoeg: de
kopbal van Kieft bij het EK in 1988,
een duidelijk buitenspeldoelpunt,
maar er was toen nog geen VAR.
En uiteindelijk werden we Euro
pees kampioen. Het land op zijn
kop, maar geef nu eens toe: voor
een deel toch mazzel. De bal op de
paal van wijlen 'slangenmens'
Rensenbrink in de finale van het
WK 1978: een typisch voorbeeld
van géén mazzel! Of het WK in
Brazilië 2014, die prachtige zweef-
kopbal tegen Spanje net voor rust
van Van Persie, die ons in de wed
strijd hield en uiteindelijk leidde
tot de historische 5-1-winst. We
werden onverwachts derde, feest
en waardering alom. Alle Oranje-
doelpunten zijn talloze malen her
haald, maar de vele kansen die
Spanje in de eerste helft miste,
krijgen we nooit meer te zien. Ze
ker vier tot vijf opgelegde kansen
die er niet in gingen: mazzel!
Mensen zijn beter in het ont
houden van succesverhalen. Ons
brein takelt met gemak glorieuze
Wat zou er van trainer
Rinus Michels zijn
geworden zonder de
talenten Cruijff,
Keizer en Neeskens?
momenten op uit de geheugenput,
maar mazzelmomenten laten we
collectief op de bodem liggen. Op
de een of andere wijze willen we
dit niet toegeven, terwijl het toch
een objectief gegeven is. Ook trai
ners bagatelliseren de factor maz
zel in de analyse na een wedstrijd
vaak. Niet allemaal, hoor. Dick Ad
vocaat relativeert zijn huidige
goede reeks bij Feyenoord wel de-
gelijk: ,,Het zit ons niet tegen de
laatste tijd." Een eufemisme voor
mazzel, toch? Hij weet wel hoe de
hazen lopen en is naarstig op zoek
naar versterking, naar een betere
selectie. Daar begint het mee.
Soms wordt de mazzel je als
trainer in de schoot geworpen, die
voorbeelden zijn er ook genoeg. Je
zult het maar treffen dat je net een
contract hebt getekend en er die
nen zich tegelijkertijd wat talen
ten aan. Dan heb je mazzel en is de
kans dat je voor de rest van je leven
als trainer gewaardeerd wordt
groot, zelfs als je later eens wat
minder presteert, dat wordt je dan
vergeven.
Wat zou er van Rinus Michels
zijn geworden zonder de talenten
Cruijff, Keizer en Neeskens? Of
van Van Gaal zonder Bergkamp,
Kluivert en Davids? Dat voor de
huidige bondscoach Koeman het
zelfde verhaal geldt, behoeft geen
verdere toelichting. Hij kwam op
het juiste moment.
Ik ken de volgorde van impact
op succes wel: een goede selectie,
mazzel en dande trainer.
woensdag 5 februari 2020
Succes voetbalcoach hangt
af van selectie én mazzel
A Als dit doelpunt van Wim Kieft op het EK van 1988 tegen Ierland was afgekeurd wegens buitenspel, was Nederland misschien geen Eu
ropees kampioen geworden. Mazzel? archieffoto arthur bastiaanse
Jan Panis
GASTOPINIE
Jan Panis uit Etten-Leur is
psycholoog en voetbalfan.
r
