Kracht van de zee getemd
De zeespiegel stijgt, dus kustverdediging is hot. Hogere
dijken zijn niet de oplossing. Laat het zandstrand het werk
doen, is het idee. Want zand is een perfecte buffer.
'We bouwen
mét de natuur,
in plaats van
ertegen'
22
maatverandering en de stijgende
zeespiegel kan het zijn dat we dit
in de toekomst vaker moeten gaan
doen of dat we meer zand moeten
gaan plaatsen'', zegt De Schipper.
Dat laatste roept de nodige vra
gen op, want wat gebeurt er met
de kust als we straks vier keer zo
veel zand moeten opspuiten? Hoe
gaat dat zand zich dan versprei
den? Wat zijn de ecologische effec
ten? Is het van invloed op zeestro
mingen? En bestaat de kans dat
zwemmen onveiliger wordt? De
Schipper en collega's zijn druk be
zig met het vinden van de ant
woorden.
Zandmotor
Daarvoor kijken ze vooral naar de
Zandmotor, een opgespoten
schiereiland van 128 hectare voor
de kust van Ter Heijde, ten zuiden
van Den Haag. In 2011 stortte
Rijkswaterstaat hier 21,5 miljoen
kubieke meter zand, waardoor een
haakvormige zandplaat ontstond.
Het is de bedoeling dat wind en
zee in de loop van twintig jaar het
zand geleidelijk verspreidt en zo
de kust verstrekt. „Een innovatief
idee'', zegt De Schipper. „We bou
wen op die manier met de natuur
in plaats van ertegen.''
Volgens de kustwaterbouwkun-
dige gaat de zandverplaatsing als
voorspeld. „Het zand beweegt
langzaam naar de zijkanten van de
Zandmotor en verspreidt zich van
daaruit over de kustlijn. Als je bij
voorbeeld bij Kijkduin kijkt, zie je
dat daar een flinke plak zand te
rechtgekomen is. Kijkduin wordt
nu veilig gehouden door zand dat
afkomstig is uit de Zandmotor.''
Nadelen zijn er ook. Zo onder
vindt het water- en bodemleven
hinder van de werkzaamheden die
komen kijken bij het baggeren en
opspuiten van enorme hoeveelhe
den zand. Daartegenover staan
en het bewegende zand nauwkeu
rig in beeld kunnen worden ge
bracht. Die metingen moeten hel
pen bij het ontwikkelen van een
model waarmee de bewegingen
van het zand voorspeld kunnen
worden.
En dat is belangrijk, want op
veel plekken in Nederland staat
het strand onder druk. Door de
huidige klimaatverandering stijgt
de zeespiegel en verliest het strand
terrein. Deze kwetsbaarheid
wordt vergroot doordat de natuur
lijke aanvoer van zand afneemt.
Het zand op onze stranden wordt
aangevoerd vanuit de bergen via
rivieren die uitmonden in zee.
„Maar door grootschalige rivier
projecten zoals waterkrachtcen
trales komt er minder zand bij de
kust terecht'', vertelt De Schipper.
Sinds de jaren 90 voegt Rijkswa
terstaat actief zand aan de kust toe.
Jaarlijks wordt de kust met 12 mil
joen kubieke meter zand verstrekt.
Voor deze zogeheten zandsupple-
ties wordt zand gebruikt dat een
paar kilometer uit de kust door
baggerschepen met een stofzui-
gerarm van de zeebodem is gezo
gen. Het opgezogen zand wordt op
het strand gespoten zodat dat bre
der en hoger wordt. Een andere
methode is dat het zand vlak voor
de kust wordt gestort zodat een
zandbank ontstaat die de golven
breekt. Door stroming en wind
beweegt het zand vervolgens lang
zaam richting de kust, zodat deze
aangroeit en minder afslaat.
Dat toevoegen van zand gebeurt
op sommige plekken eens in de
vier jaar. „Door de huidige kli-
ij kustbescher-
ming denken de
meesten van ons
aan duinen en
dijken, de zachte
en harde zeewe
ringen die ons
land beschermen tegen hoogwa
ter. Maar een minstens zo'n be
langrijke rol is weggelegd voor het
strand, of beter gezegd zand.
„Zonder zandstrand zouden dui
nen en dijken door de golfkracht
worden afgebroken'', zegt Matt-
hieu De Schipper, kustwater-
bouwkundige aan de TU Delft.
Zandstranden werken als buffer.
Ze remmen de kracht van de gol
ven af, waardoor de achterlig
gende duinen minder sterke golf-
klappen incasseren. Hoe breder en
hoger het strand, hoe beter de dui-
nen en daarmee het achterland be
schermd zijn. „Heb je geen strand,
dan verliezen de golven hun
kracht op de voorkant van duin,
waardoor die zand verliest en ver
zwakt'', aldus De Schipper.
De Belg onderzoekt samen met
zijn team hoe onze stranden ver
anderen. Door wind, getij en stro
ming is het zand constant in be
weging. Dat doet hij onder meer
met een waterscooter vol meetap
paratuur, waarmee de kustbodem
ZATERDAG 1 FEBRUARI 2020 GO
5 jaar
KAJ VAN ARKEL
Bij de Zandmotor is een kitesurfwalhalla ontstaan. foto westbeach
Zand- den
motor HAAG
Bij de aanleg van
de Zandmotor is
een naar het
noorden gebogen
haak gevormd.
Het zand schuift
vooral noord
waarts richting
Kijkduin en Den
Haag langs de Noordzeekust.
