Compassie met Jehovah's Getuigen
10 ZEELAND
EXPOSITIE ZEEUWSE STREKEN EN VERHALEN
De expositie Zeeuwse streken en
verhalenn Galerie T in Middelburg is
een mozaïek van vooral visuele uitingen
met de vijf regio's van onze provincie als
uitgangspunt. Elke regio heeft een eigen
kamer.
Monnikenwerk
Het project is een ini
tiatief van Collectief
Vier: Jorien Brug-
mans en Johan Klein
uit Zeeuws-Vlaande-
ren en de Walchenaren Leen van
Duivendijk en Margriet de Vries.
In hun eigen kamer benoemen ze
op een poster de bekende verschil
len: Zeeuws-Vlamingen hebben
het gevoel dat er op hen wordt
neergekeken, Walcheren denkt al
leen aan zichzelf en de tunnel is
een barrière. Daarnaast laten De
Vries en Brugmans weten dat ze
Zeeland als één geheel zien. Voor
Er is zeker werk te
zien wat op zich de
moeite waard is
hun beeldende bijdragen putte het
viertal uit hun directe omgeving.
Van Duivendijk schilderde lek
ker los een aantal markante Mid
delburgse plekken, zoals de Oost-
kerk en het Kanaal door Walche
ren en De Vries toont kleine,
sfeervolle landschappen met veel
aandacht voor grootse luchten. In
een mooie serie dubbeldrukken
naar aanleiding van een afgebro
ken verzorgingshuis roept foto
graaf Johan Klein treffend ouder
dom en verval op. Jorien Brug-
mans verbeeldt in strakke vlakken
en lijnen de sluizen van Terneu-
zen. Deze serie oogt schools en is
onder haar niveau. In een zijka
mertje vallen de verschillen tus
sen Zeeuws-Vlaanderen en Wal
cheren weg: de archeologische
vondsten zijn uitwisselbaar, net
als het afval dat aanspoelt aan de
kust.
Op naar de Thoolse kamer, van
Matty Verkamman en Kees Slager.
Het is vooral een documentair,
historisch verhaal met opengesla
gen hun fraaie uitgave over Tholen
en Slagers indrukwekkende De
Watersnood. Er zijn ook oude films
te zien, waaronder een promotie
film uit 1937 over kunstmest die
het begin van de huidige agrari
sche praktijk markeert. Verder
portretten van vrouwen in streek-
dracht door Marianne Aulman en
een werk dat Nella Lucas maakte
met een gedicht van dominee
Stoutjesdijk als inspiratie.
Jan Schuurman Hess zit met
vulpen te schrijven in de Beve-
landse kamer, waar hij graag gas
ten ontvangt om te praten over de
nieuwe eilanden die hij voor de
Zeeuwse kust droomt. Een klein
werk van Henriëtte Boerendans
roept het historische startpunt op:
het ingedijkte Noord-Beveland.
Haar prachtige prenten met vooral
dieren sluiten inhoudelijk niet
echt aan. Of zijn ze de voorbode
van door klimaatverandering naar
Noordelijke streken gevluchte
fauna die straks de eilanden gaan
bevolken?
Flamingoschilderijen
In de Schouwse ruimte pakt Chris
Braat uit met een selectie van
twaalf kunstenaars die vooral op
het 'eiland' geïnspireerde land
schappen tonen. Hetty de Wette is
bij uitstek in staat de atmosfeer
van die regio op te roepen. Ik tref
ook fleurige flamingoschilderijen
aan van Kees van de Wetering en
magisch realistische werk van
Theo Voorzaat. Braat toont tevens
werk van zijn overleden ouders Ad
en Tessa.
Zeeuwse streken en verhalen raakt
enkele aspecten van Zeeland en
zijn regio's aan. Er is zeker werk te i
zien wat op zich de moeite waard
is. Maar de thematiek is niet hel
der en wordt in mijn ogen onvol
doende uitgewerkt. In dat opzicht
is bijvoorbeeld het werk dat vorm-
gever Jan Kooren en fotogaaf Xan-
der Koppelmans in 2009 maakten 1
om het Zeeuwse dna te visualise
ren veel overtuigender.
Daar zaten ze - twee jonge
mannen aan mijn keuken
tafel. Er stond wind en het
was geen weer om aan de deur te
praten. Bovendien kwamen ze als
geroepen. Op mijn laptop stond
het onderzoeksrapport Seksueel
misbruik en aangiftebereidheid bin
nen de gemeenschap van Jehovah's
Getuigen open.
Dat rapport, ja daar werden ze
op aangesproken wanneer ze langs
de deuren gingen. Beiden waren
ze opgegroeid in de wereld van
Koninkrijkszalen en Wachttorens.
De oudste van de twee had zich
verdiept in het rapport van de
Universiteit Utrecht en de reactie
van de Jehovah's zelf. Op zijn mo
biel toverde hij alle relevante do
cumenten tevoorschijn die op de
site overheid.nl te vinden zijn. En
ineens hadden we het erover dat
het onvoorstelbaar is dat een ou
derling of dienaar 's morgens in
zijn handen wrijft en denkt 'zo,
wie zal ik vandaag eens misbrui
ken'. Een gezond denkend mens
doet dat niet. Een gewetensvolle
gelovige zal zich bij het idee alleen
al schuldig voelen. En toch zijn er
daders.
Het kwaad
In seksuele opvoeding zal geen ou
der de optie van seks-tegen-je-wil
aanmoedigend bespreken. En on
danks waarschuwingen zijn er
toch slachtoffers. Zou dat komen
doordat het kwaad zich niet aan
kondigt met luide trom, maar dat
het binnensluipt op kousenvoe
ten? Uit het onderzoek naar Jeho
vah's Getuigen blijkt immers dat
in 50 procent van de gevallen mis
bruik plaatsvond door verwanten
(34 procent gezins-, 16 procent an
dere familieleden) en in 27 procent
van de gevallen door geloofsgeno
ten. Een troostende arm om je
schouder of knuffel van een be
kende. Is daar iets mis mee?
Meestal niet, maar het tón het eer
ste stapje zijn naar veel erger en
vreselijk fout.
Het was plezierig praten met de
twee mannen, hun geloofsgenoten
slenterden al door onze wijk terug
op het moment dat zij mij lieten
zien dat de Jehovah's echt aan
dacht besteden aan het voorko
men van seksueel grensoverschrij
dend gedrag.
En heus, ik heb ze gelezen de
studieartikelen 19 en 20 in De
Wachttoren van mei 2019 waarin
wordt geschreven over het kwaad
van seksueel misbruik, de interne
procedure en het extern melden.
De letter is helder, maar hoe zit
het met de geest van de wet? In de
samenvatting van het onderzoeks
rapport staat: 'De geïnterviewde
slachtoffers zijn niet tevreden met
de wijze waarop met hun melding
is omgegaan. Dit heeft te maken
met het gebrek aan erkenning dat
men heeft ervaren en met de
sterke gerichtheid van ouderlin
gen op het bijeenhouden van de
gemeenschap door dader en
slachtoffer bij voorkeur weer met
elkaar te verzoenen.' Zou wie zich
niet met de dader kan verzoenen
ook sterk genoeg zijn om alleen de
weg te bewandelen naar politie en
justitie?
De formele reactie op het rap
port las ik ook. Ik kreeg de indruk
dat Jehovah's Getuigen vinden dat
hun onrecht is aangedaan. Hoe kil.
Zou het niet passender zijn com
passie te betonen met de slachtof
fers en te zeggen: jouw pijn is de
mijne, ik probeer met jou te erva
ren hoe diep je vertrouwen ge
schonden is. En met de daders:
jouw tekortschieten is mijn te
kortschieten. Wat heb ik nagelaten
om je te behoeden voor dit kwaad,
voor je daad, keer op keer?
zaterdag 1 februari 2020
Uitwerking thema mist scherpte
Nico Out
Recensie
Magisch realistisch werk van
Theo Voorzaat. foto's nico out
Jan Schuurman Hess in de Be-
velandse kamer.
Dark Cloud van Margriet de Vries.
T/m 8 maart: Galerie T, Turfkaai
25-27, Middelburg, do t/m za
11.00-16.00 uur. Morgen pro
gramma en ontmoeting met alle
deelnemers.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
