'Je kunt pas
bekommerd zijn
om de aarde als je
bekommerd bent
om de mensen'
RECENSIE
Scheiden doet
lijden, en lachen
BR_
aanbidding, berouw - het drama ligt al in
die teksten zelf besloten. Tegelijk maakt dat
de poëzie rijker. Als ik schrijf 'Onze Broze
Aarde die zich onder het universum uit
strekt', weerklinkt daarin 'Onze Vader die
in de hemelen zijt'. Dat is een geschenk van
de tekst."
Bang dat die Bijbelse vorm zal afschrik
ken, is Krog niet. ,,Van niet-religieuze men
sen krijg ik juist veel positieve reacties. Ze
vertellen me: 'Ik geloof niet meer, maar
voor het eerst in mijn leven voelden deze
teksten goed'. Ik denk dat dit komt omdat
er door de vertrouwdheid van die gezangen
diep vanbinnen iets resoneert, en dat ze tot
hun opluchting niet gaan over dat wat ze
hebben verworpen, maar over iets waar ze
ten diepste om geven.''
Niet alleen om de natuur zouden we
meer moeten geven - ook om elkaar. Vorig
jaar vertelde Krog in een interview dat er
in het debat over klimaatproblemen vaak
wordt voorbijgegaan aan armoede en emi
gratie. ,,Hoe kun je bekommerd zijn om de
aarde als je niet bekommerd bent om de
mensen die erop wonen?" vraagt ze zich af.
,,In Zuid-Afrika is er, ook in de townships,
een beweging gaande van mensen die zich
druk maken om klimaatverandering. Maar
de zorgen over de enorme armoede zijn
vele malen groter. Je kunt wel zeggen dat
we van kolen moeten afstappen, maar in
Zuid-Afrika zijn veel mensen daarvan
afhankelijk. Er ligt een zekere druk op de
derde wereld om net zo 'puur' te worden
als de eerste wereld, terwijl de eerste we
reld zelf ook kolen heeft gebruikt en bossen
heeft verwoest om zich te kunnen ontwik
kelen. Dus óf er moet echt eerlijker worden
gedeeld met de rest van de wereld, óf men
sen moeten de kans krijgen te overleven.''
Zo sloop armoede de bundel in, evenals
het onvermogen van de mens om alle men
sen lief te hebben - ongeacht hun huids
kleur, opvattingen of misstappen. ,,Dat is
eveneens een belangrijk onderdeel van de
Afrikaanse filosofie: je mag nooit iemands
menselijkheid opgeven. Als ik jou van je
menselijkheid beroof, beroof ik ook mezelf
van mijn menselijkheid. Ik kan alleen maar
volwaardig mens zijn als ik de ander ook
als volwaardige mens zie. Velen geloven
niet meer in dat principe. Iedereen is kwaad
op elkaar, we leven in een haatdragende
wereld. Dat maakt het moeilijk dit nog te
voelen. Voor mij ook. Deze teksten over
berouw en vergiffenis helpen mij daarbij.''
Een criticaster zou kunnen zeggen: mooi,
mevrouw Krog, die mis voor de aarde, maar
u vliegt helemaal van Zuid-Afrika naar
Nederland om een paar gedichten voor te
dragen. Van dit dilemma is de dichteres
zich zeer bewust. ,,Ik treed al minder vaak
op dan vroeger. Maar of het nu gaat om het
klimaat, armoede, politiek of privileges: het
is heel moeilijk om schone handen te hou
den. Toen ik jong was, dacht ik nog dat dat
kon, maar hoe ouder je wordt, hoe meer je
beseft dat het onmogelijk is. Of hoe onmen
selijk je daarvoor zou moeten worden. Tot
die complexiteit moeten we
ons verhouden, en daar
moeten we zo goed mogelijk
mee zien te leven.''
AARDE
Antjie
In Nederland strandt een op de
drie huwelijken. Grote kans dus
dat je er als kind mee te maken
krijgt. Tip: lees Uit elkaar (8+,
Gottmer, €23), de nieuwe bun
del van Bette Westera en illu
strator Sylvia Weve (zowel sa
men als afzonderlijk vaak in de
prestigieuze prijzen gevallen).
In grappige, kordate, ontroe
rende, schrijnende of laconieke,
maar altijd rijmende gedichten
schetst Westera de vele varian
ten van uit elkaar gaan: abrupt,
treurig, verwarrend, komisch,
eindelijk-het-werd-tijden de
liefde die eraan voorafging.
Om vervolgens in allerlei
nieuwe gezinssamenstellingen
te duiken, die echt niet nadelig
hoeven zijn: een stoere broer
erbij, twee keer op vakantie,
eindelijk een hond want aller
gische papa is ervandoor
(alleen: nu kan hij ook niet
meer terugkomen. Snik.)
De tekeningen freewheelen
op wat je leest. Een breiende
oma bestaat uit één draad (die
wordt doorgeknipt), bij het
gedicht Mama zijn de poppetjes
opgebouwd uit de namen van
alle nieuwe vriendinnen van
papa. Geinig detail: een hondje,
bestaand uit het woord 'hond'.
Beeld en tekst zijn niet alleen
door het onderwerp een geheel,
ook de vorm werkt mee. De
pagina's zijn Japans (aan de
voorzijde) gevouwen, zodat
illustraties en tekst kunnen
doorlopen naar de volgende,
A4-grote bladzijde. Het kleu
renpalet omvat alle tinten van
(liefdes)rood, -roze en -bruin
zwartgrijs, knallend bewerkt
met fluor. Echt heel mooi ge
daan. —Annet de Groot
34
Lezen
Krog
Broze aarde verschijnt bij
uitgeverij Podium (€20).
De Poëzieweek duurt tot 6 februari.
Wie in deze week voor minimaal
12,50 euro aan poëzie koopt, krijgt
de bundel nu. 10 dichters cadeau.
JEUGD
Bette Westera,
Uit elkaar
