'Daar stond die
koedoe, het arme
dier, te midden
van de waanzin
van Berlijn'
„Onderlinge verbondenheid is het grond
beginsel van de Afrikaanse filosofie'', zegt
Krog. ,,Oude Afrikaanse teksten gaan alle
maal uit van het principe dat mens en
natuur één zijn. In het Westen zijn die twee
gescheiden: de mens staat tegenover de
natuur, de mens héérst over de natuur. De
belangrijkste ziekte waar homo sapiens aan
lijdt, is individualisme. Die gespleten denk
wijze is een vergissing; als mens zijn we
afhankelijk van elkaar en van de natuur.''
De relatie met de aarde was altijd al een
thema in Krogs werk, maar Broze aarde is
misschien wel een van haar meest zintuige-
lijke bundels. Zeker als je de teksten als het
ware 'hardop' leest in je hoofd, voel je ze
gonzen en knisperen van leven.
Krog knikt instemmend. ,,Het voelde
alsof in deze bundel alles samenkwam. Ik
ben opgegroeid op een boerderij, een plek
waar ik dagen in het veld speelde. Als je als
kind veel tijd doorbrengt in de natuur, krijg
je vanzelf het besef van iets groters. Die
zintuiglijkheid wilde ik terugvinden. Toen
ik op een boerderij kwam waar ze gewonde
roofvogels verzorgen, vertelde de eigenaar
me dat een uil de hartslag kan horen van
een muis onder de grond. Dat is toch fan
tastisch? Een berg praat, de bomen maken
geluiden. Alles wat leeft, zendt boodschap
pen uit, vibraties. Maar we merken er niets
meer van, we zien zelfs elkaar nog maar
nauwelijks. Waar zijn onze zintuigen heen?
Wij mensen zijn blind en doof geworden.''
Ze vertelt over een ontmoeting met een
koedoe, een prachtige Afrikaanse antilope,
die ze zag staan toen ze langs de dierentuin
van Berlijn kwam. ,,Daar stond hij, het
arme dier, te midden van de waanzin van
Berlijn. Koedoes kunnen honderden meters
ver horen. Ik dacht: hij weet vast dat ik hier
sta en uit Afrika kom, hij móét dat voelen
en draait zich om.''
Ze lacht, schudt haar hoofd. Nee, de koe
doe draaide zich niet om. ,,Om te kunnen
overleven in de drukte van de wereldstad
had hij vermoedelijk zijn zintuigen uitge
schakeld en was het dier net zo doof en
blind geworden als de mensen die aan hem
voorbij schuifelen. De koedoe en ik zijn ons
vermogen met elkaar te communiceren
verloren.''
Als om te benadrukken dat we eerbiedi
ger met de aarde moeten omgaan, ons als
mens nederiger zouden moeten opstellen,
gebruikte Krog voor Broze aarde de blauw
druk van kerkelijke missen. Dat geeft de
bundel een bijzondere sfeer en ritme.
Ook wie niet kerkelijk is (of is geweest)
zal er delen van herkennen. ,,Als je het over
de natuur hebt, wordt het al snel newage-
achtig. Het gebruik van oude Bijbelse
gezangen voorkwam dat. Boetedoening,
Antjie Krog:
Alles wat leeft,
zendt boodschap
pen uit. Maar we
merken er niets
meer van.'
ZATERDAG 1 FEBRUARI 2020 33
