8 NIEUWS
Wierook geeft
fijnstof vrij
Minderganzen
in Nederland
BOEK HET WATER KOMT
Zwanger? Slik
foliumzuur
Beste landgenoot..., zo begint auteur Rutger
Bregman zijn open brief. Hij schreef Het water komt.
Om te vertellen dat het serieus is. „Straks moeten we
steden als Den Haag en Delft opgeven.'' Hier een
voorpublicatie van het boek dat gratis te verkrijgen is.
Als er nu één verhaal verteld moet
worden, dan is dat het verhaal
van Nederland en de stijgende
zeespiegel. Ik weet ook wel: kli
maatverandering voelt vaak als
een ver-van-je-bedshow. Wat warmere zo
mers, misschien geen Elfstedentocht meer,
maar hoe erg kan het nu echt worden? Laat ik
de dreiging wat duidelijker beschrijven. Het
voortbestaan van Nederland staat op het spel.
Er is een kans dat onze kinderen afscheid
moeten nemen van steden als Den Haag en
Delft, Rotterdam en Amsterdam, Leiden en
Haarlem. Dat zeg ik niet, dat zeggen tal van
Nederlandse wetenschappers. Ik sprak er ze
ven afgelopen zomer en was verbijsterd over
hoe openhartig zij spreken over het scenario
waarin we grote delen van Nederland moeten
opgeven.
,,Als je nu kinderen krijgt'', stelt Maarten
Kleinhans, hoogleraar fysische geografie aan
de Universiteit Utrecht, ,,dan heb je het over
mensen die mogelijkerwijs hun land aan het
verliezen zijn. Die straks geen Nederlander
meer zijn, omdat er geen Nederland meer is.
DSSr hebben we het over.''
Geograaf Kim Cohen, een collega van Klein
hans, vreest hetzelfde. ,,Ik denk dat we twee
meter zeespiegelstijging aankunnen in Neder
land. Maar als het drie, vier of vijf meter wordt,
dan vraag ik het me af. De maatregelen die we
dan zouden moeten nemen, zijn draconisch. Ik
denk dat we dan beginnen met het opgeven
van steden.''
Lange tijd werd voor het jaar 2100 een zee
spiegelstijging van maximaal 85 centimeter
verwacht. Maar in de afgelopen jaren komen
de voorspellingen steeds hoger uit. Zelfs als
het lukt om de opwarming van de aarde tot
2 graden te beperken, dan nóg lopen we vol
gens het KNMI risico op een twee meter ho
gere zeespiegel in 2100. Als de aarde sterker op
warmt (tot 4 graden in 2100) dan halen we die
twee meter vrijwel zeker, en kunnen we in
2200 uitkomen op vijf tot acht meter. Om je
een idee te geven: de Deltawerken zijn bere
kend op een stijging van 40 centimeter.
Bijna zeventig jaar geleden ging het al eens
mis. In de nacht van 1 februari 1953 braken de
dijken op meer dan vijfhonderd plaatsen in
Nederland en verdronken 1.836 Nederlanders.
Maar daarna bouwden we de Deltawerken,
een van de zeven moderne wereldwonderen,
die ons sindsdien hebben beschermd.
Toen de wet voor de Deltawerken op 5 no
vember 1957 werd aangenomen door de
Tweede Kamer was de bouw al begonnen.
Buitenlandse journalisten verbaasden zich
over de Hollandse daadkracht. 'Wat die
krankzinnige ingenieurs nu voorstellen',
schreef The Saturday Evening Post, 'is een Ma-
ginotlinie van drie nieuwe dammen Dit
concept doet al een tijdje de ronde. Maar, zoals
een Nederlander zei: 'We moesten eerst
kwaad worden om te vergeten dat het onmo
gelijk was'.'
Helaas zijn Nederlanders vergeetachtig. Te
genwoordig zijn vooral buitenlanders onder
de indruk van de Oosterscheldekering met
haar 65 pijlers die elk zo groot zijn als een ka
thedraal, en de Maeslantkering met haar twee
bewegende Eiffeltorens en de grootste kogel
gewrichten ter wereld.
Pretpark
Wij Nederlanders hebben minder interesse.
De informatieborden bij de Haringvlietdam
zijn versleten, de letters eraf gevallen. Op
Neeltje Jans, het werkeiland in de Ooster
scheldekering, staat een pretpark dat is ver
kocht aan een Spaanse multinational.
En ondertussen stijgt de zeespiegel
door.,,De modellen gaan er nu van uit dat het
rond 2050 echt gaat beginnen'', vertelt Marjo-
lijn Haasnoot, onderzoeker waterbeheer.
,,Mijn kinderen zijn dan even oud als ik nu.
Het is helemaal niet zo ver weg als we den
ken.''
Het is, kortom, tijd voor een nieuw Delta
plan. En dit keer gaat het niet alleen over dam-
woensdag 29 januari 2020
GO
BRUSSEL Wierook bevat
nog altijd stoffen die erg
schadelijk zijn voor de
volksgezondheid, meldt de
Belgische consumenten
club Test Aankoop op
basis van eigen onderzoek.
De organisatie sloeg in
2004 en 2013 ook alarm,
maar stelt vast dat de Eu
ropese regels die daarna
zijn opgesteld niet worden
nageleefd. Uit laborato
riumtesten blijkt dat kan
kerverwekkende stoffen
als benzeen, formaldehyde
en naftaleen in wierook zijn
verwerkt, aldus Test Aan
koop. Die wijst er verder op
dat fijnstof en koolstofmo-
noxide vrijkomen.
NIJMEGEN Het verblijf van
ganzen die in Nederland
overwinteren, neemt voor
het eerst sinds vijftig jaar
af. Dat blijkt uit een analyse
van Sovon Vogelonderzoek
Nederland. De grootste
verandering is te zien bij de
arctische ganzensoorten,
zoals de kolganzen (foto)
en toendrarietganzen.
Deze soorten arriveerden
de afgelopen drie winters
steeds later in het najaar in
Nederland. Door zachtere
winters verschuift het ge
bied waar de ganzen over
winteren richting het
noordoosten en komen ze
later aan. Nederland is een
van de belangrijkste gan-
zenlanden in Europa, met
soms 2,3 miljoen ganzen.
Een open brief aan alle
BILTHOVEN Een groot deel
van de zwangere vrouwen
in Nederland slikt geen fo
liumzuur, terwijl de kans op
aangeboren afwijkingen bij
het kind daarmee kan wor
den verkleind. Volgens het
RIVM gaat het vooral om
vrouwen met een lagere
opleiding. Vrouwen krijgen
het advies om foliumzuur-
supplementen te slikken
vanaf vier weken voor tot
acht weken na de bevruch
ting. Bij een gebrek aan fo
liumzuur ontstaat bloedar
moede. Daardoor is er bij
het ongeboren kind een
verhoogde kans op onder
meer een open ruggetje,
een hazenlip en een ge
spleten gehemelte. Het ri
sico van vroeggeboorte
kan ook worden verkleind.
ni^ai
