mistgordijn
Meer sfeer
een dimmer
Klusvrouw
Hieke Grootendorst
11
t
Alter
natieven
als kokos
olie en
sojaolie
zijn ook
tropische
producten
C€
bomenkap blijft dan doorgaan omdat
de vraag te groot is", zegt Wijers. De
milieuorganisatie vindt niet dat de
consument daarvoor de verantwoor
delijkheid draagt. ,,In de helft van de
producten in de supermarkt zit
palmolie en bij de pomp kun palm
olie tanken, dat zit in biodiesel. De
oplossing moet dan ook komen van
de overheid en het bedrijfsleven. Wil
je als consument toch een bijdrage
leveren? Kijk dan of je minder palm
olie kunt gebruiken."
Zijn er alternatieven?
Helaas zijn er weinig goede alterna
tieven voor palmolie. Zo zijn kokos
olie en sojaolie net zo goed tropische
producten. Vanwege hun lagere op
brengst per hectare is het risico op
ontbossing alleen maar groter. ,,Kies
daarom liever voor lokale producten:
in Europa kunnen we palmolie in
veel gevallen vervangen door alterna
tieven uit onze eigen regio, zoals
olijf-, zonnebloem- of raapzaadolie",
zegt Wijers. Raapzaadolie is niet per
definitie beter: veel van die olie komt
uit Australië en daarvoor worden ook
vaak bomen gekapt.
Eenvoudiger is het om minder
bewerkte producten te eten. Verse
producten bevatten geen palmolie.
„Palmolie zit in pakjes, zakjes, blik en
kant-en-klaarmaaltijden. Het is niet
alleen beter voor het milieu om daar
minder van te eten, het is ook gezon
der", zegt Wijers. Milieudefensie zou
graag zien dat de overheid consu
menten hierbij helpt. ,,Door gezonde
en milieuvriendelijke keuzes goed
koper te maken en bewerkt eten te
ontmoedigen."
Zitten er verder geen
addertjes onder het gras?
Helaas wel. Bij schoonmaak- en ver
zorgingsproducten is het vaak lastig
te achterhalen of er palmolie in zit.
Voedselfabrikanten zijn verplicht om
op de ingrediëntenlijst te zetten of er
palmolie - ook wel plantaardige olie
(palm) of palmvet genoemd - in zit.
Maar producenten van cosmetica en
schoonmaakmiddelen mogen ruim
tweehonderd synoniemen voor
palmolie gebruiken, zoals 'disodium
laureth' en 'isopropyl titanium'. Op
palmolie.info staat een lijst met alle
alternatieve benamingen.
,,De meeste mensen kiezen altijd
dezelfde shampoo. Steek er één keer
tijd in om te zoeken naar een palm-
olievrij alternatief en je wast voort
aan palmolievrij je haren", tipt
Wijers. Doe dat dan ook 'even' voor
je douchegel, lippenstift, deodorant,
bodylotion, handcrème, tandpasta,
zonnebrandcrème, allesreiniger, wc-
reiniger, schuurmiddel, mascara, en
alle andere schoonmaak- en verzor
gingsproducten die je in huis hebt.
Wellicht wat minder moeite: stuur
een mailtje aan de producent dat hij
eens wat minder palmolie moet ge
bruiken.
Bereik
Lumen/watt
Lichttype
Transformator
A
Letters
KOKEN
©eten
Hieke Grootendorst geeft elke
week klustips en een inkijkje in
haar leven als klusvrouw.
Vandaag: wat je moet weten
over dimmers.
GO ZATERDAG 25 JANUARI 2020
wel minderen
A Palmvruchten
waaruit de olie
wordt gewonnen.
FOTO SHUTTERSTOCK
VOLGENDE WEEK:
hoe gezond is palmolie?
Sinds de gloeilamp in 2012 is af
geschaft, krijg ik mijn verlichting
met moeite gezellig. Ik vind zelfs
'warm wit licht' te fel, te wit en te
koud. Het is of te donker, of te
licht in huis. Werklicht is geen
probleem, maar de enige moge
lijkheid die ik zie voor meer sfeer
in huis zijn dimmers.
In dit nieuwe decennium moet ik
accepteren dat de gloeilamp er
niet meer is en eens wennen
aan lumen, een maat voor de
hoeveelheid licht die een lamp
geeft. Een verkeerde combinatie
lichttype en dimmer geeft
gebrom, gezoem en flikkerend
licht. Een universele oplossing
bestaat niet.
Het is een kwestie van je huis
werk doen en veel vragen stel
len aan de verkoper. Geen
paniek, met de volgende tips en
tricks creëer je thuis meer sfeer.
Mijn hanglamp heeft zeven chromen
bollen. Per bol is het maximum 15 watt.
Het totaal is 105 watt: zeven bollen maal
15 watt. Een dimmer heeft een minimaal
en een maximaal bereik waar je binnen
moet blijven om brommen en knipperen
te voorkomen. In dit voorbeeld moet je
dus tussen 15 en 105 watt zitten.
Hoe zit dat nu met lumen? Mijn lamp
heeft namelijk 'lumen' en mijn dimmer
'watt'. Watt is een uitdrukking van elek
trisch vermogen, niet van licht. Lumen is
een maat voor de totale hoeveelheid
licht die een lamp uitstraalt. Gelukkig
staat de hoeveelheid watt ook nog op de
verpakking.
Voor elk lichttype bestaat een andere
dimmer: halogeen, led of spaarlamp.
Maak een keuze en blijf daarbij, want
een led-dimmer werkt niet met halo
geenlampen en andersom. Gebruik je
led, let er dan op dat de ingedraaide
lamp ook dimbaar is. De meeste spaar
lampen zijn dat niet.
Een transformator zet netspanning om
naar een lagere wisselspanning en
wordt veel gebruikt voor halogeenspot-
jes. Transformatoren brommen, kies voor
iets anders als je daar niet tegen kunt.
Staat er op jouw transformator een L
(spoel) of C (elektronisch) als symbool?
Voor beide is een andere dimmer nodig.
IONLED ID200
LED-dimmer
230-50 Hz
Op elke dimmer staat het bereik en een
letter die staat voor welk lichttype deze
dimt. R is geschikt voor 230 volt halo
geen, C voor 230 volt halogeen, 12 volt
halogeen (elektronische trafo's), dimbare
ledlampen en dimbare spaarlampen. L is
voor 230 volt halogeen (spoelentrafo's).
ILLUSTRATIES TJITSKE SLUIS
De redactie van Zo werkt samen met de specialisten van AutoTrack,
HardwareInfo, Independer, Intermediair, Koken&Eten, Nationale
Vacaturebank, New Scientist en Tweakers.
