1
Nederland in de houdgreep bij VS en China om ASML
7
Trainingsmissie
Irak gaat verder
De Amerikanen
willen koste wat kost
voorkomen dat een
Nederlandse
hoogtechnologische
uitvinding naar China
wordt geëxporteerd.
Het advies aan het
kabinet: tijdrekken.
Het felbegeerde vernuft is zo groot
als een bus, weegt 180.000 kilo en
bestaat uit 100.000 onderdelen. De
EUV-machine van het Veldho-
vense ASML stelt chipfabrikanten
in staat om met een diep ultravio
lette laser nóg kleinere chips te
maken voor in computers of mo
biele telefoons (van 193 naar 13,5
nanometer - een miljardste van
een meter groot). Voor de export
van het gevaarte zijn veertig con
tainers, twintig trucks en drie
vrachtvliegtuigen nodig.
Maar die vliegtuigen vliegen voor
lopig niet naar China. Het land wil
een EUV-machine 0 120 miljoen
euro) kopen van ASML, dat al jaren
zakendoet met het land. Maar er
was een probleem: de exportver
gunning liep af. In mei 2019 werd
er een nieuwe aangevraagd bij het
ministerie van Buitenlandse Za
ken. Sindsdien is het stil.
Gisteren werd nog maar weer
eens duidelijk waarom. De Ameri
kanen willen pertinent niet dat
minister Sigrid Kaag (Buiten
landse Handel) de vergunning af
geeft. Zodra de technologie van
ASML in Chinese handen komt, is
er volgens de Amerikaanse ambas-
sadeur in Nederland, Pete Hoek
stra, een 'veiligheidsrisico'.
Het is voor het eerst dat de Ame
rikanen publiekelijk druk uitoefe
nen. Eerder deze week deed de
Chinese ambassadeur hetzelfde,
maar dan juist om de vergunning
wél af te geven. Beiden speculeren
op tegenmaatregelen. In dat diplo
matieke gevecht is Nederland de
speelbal.
Wakker liggen
Kaag zegt niet wakker te liggen
van de dreigementen en een eigen
afweging te maken, waarin het
economisch belang wordt afgezet
tegen het veiligheidsbelang. Dat
klinkt stoer maar is niet waar, stelt
Rob de Wijk van het Haags Cen
trum voor Strategische Studies.
,,We zijn geen groot land dat zelf
bepaalt hoe we in dit soort gevoe
lige zaken opereren. Wat wij wil-
len, is helaas volstrekt irrelevant.
Het enige wat we kunnen doen is
kiezen tussen twee kwaden.''
De twee supermachten zijn al
langer in een strijd verwikkeld
over wie de technologische leider
van de wereld wordt. Reden ook
waarom de Amerikanen willen dat
we niet met het Chinese Huawei
in zee gaan bij de aanleg van het
nieuwe 5G-netwerk. De chips die
het land met de machine van
ASML kan maken, faciliteren de
Chinese opmars en daar wil de re
gering in Washington een stokje
voor steken.
De Amerikanen wijzen op het
Wassenaar Arrangement, een ver
drag dat toeziet op de export van
goederen die ook voor militair ge
bruik ingezet kunnen worden.
Ook Kaag wijst hierop. Het is im
mers onbekend wat de Chinezen
met de chips gaan doen. Ze kun-
Wat wij willen, is
helaas volstrekt
irrelevant
nen voor militaire doelen worden
gebruikt. ,,Maar dat is slechts bij
zaak: de Amerikanen willen dom
weg voorkomen dat China techno
logisch dominant wordt'', zegt De
Wijk. ,,China is een wereldleider
die de positie van de VS bedreigt.''
Ed Kronenburg, de Nederlandse
oud-ambassadeur in China, vindt
dat Nederland de exportvergun
ning gewoon moet afgeven. De
Amerikanen exporteren volgens
hem zelf ook naar China. ,,Als de
export van ASML wordt gedwars-
boomd, rem je de ontwikkelingen
misschien af, maar je houdt de op
komst van China niet tegen.''
Ook vindt hij dat de Amerika
nen de veiligheid er met de haren
bij slepen. De oud-diplomaat wijst
erop dat de Amerikaanse vlieg
tuigfabrikant Boeing zakendoet
met China. „Daarmee kan het land
een eigen vliegindustrie ontwik
kelen, maar dat kan óók voor mili
tairen doeleinden worden ge
bruikt.''
Slachtoffer
Het is ook niet voor het eerst dat
ASML slachtoffer is in die strijd.
Vorig jaar werd bekend dat Chi
nese medewerkers van de Ameri
kaanse vestiging van het bedrijf in
2015 gevoelige informatie hadden
gestolen. De Amerikanen voerden
het aan als bewijs waarom wes
terse bedrijven niet voorzichtig
genoeg kunnen zijn met de Chi
nezen. Volgens ASML-topman Pe
ter Wennink viel dat allemaal wel
mee en ging het om ordinaire be-
drijfsspionage.
Het is niet te voorspellen wat er
ger is: eventuele sancties van de
Amerikanen of van de Chinezen.
Allebei zullen ze zeer doen, bij
voorbeeld als er landbouwproduc
ten geweerd worden. Zo is de Rot
terdamse haven steeds meer af
hankelijk van de handel met
China. En de regering-Trump
heeft al bewezen handelsoorlogen
niet te schuwen om haar zin te
krijgen.
De Wijk zegt blij te zijn dat hij
niet in de schoenen van het kabi
net staat. ,,Het enige wat Neder
land kan doen, is tijdrekken en ho
pen dat deze storm overwaait. Bij
voorbeeld na de Amerikaanse ver
kiezingen van komend najaar.''
Premier Rutte gaat niet in op de
kwestie. ,,We gaan onverstoorbaar
verder met onze eigenstandige af
weging.''
De Nederlandse trainingsmissie
in Irak wordt de komende dagen
hervat. De missie was begin deze
maand stilgelegd in verband met
de oplopende spanning tussen
Iraks buurland Iran en de Ver
enigde Staten. De situatie is nu
gekalmeerd.
De traningen beginnen 'zo snel
mogelijk', meldt het ministerie
van Defensie. Maandag zou de
huidige lichting mariniers wor
den afgelost door de luchtmo
biele brigade. Dat gaat gewoon
door, aldus een woordvoerder.
In Erbil, in het noorden van Irak,
trainden ongeveer veertig mari
niers Koerdische strijders en bij
de hoofdstad Bagdad gaven drie
tot twaalf commando's les aan
Iraakse speciale eenheden. De
Nederlandse militairen maken
deel uit van de internationale
coalitie tegen terreurgroep IS.
Straver nog in
levensgevaar
Nederlanders
vast voor coke
Louvre dicht
door betogers
China worstelt
met baby's
zaterdag 18 januari 2020
GO
En nu maar hopen dat de
chipoorlog vlug overwaait
Hanneke Keultjes
Hans van Soest
Den Haag
Schoon en precies werken aan uiterst hoogwaardige apparatuur bij ASML in Veldhoven. foto asml
-Rob de Wijk, Haags Centrum
voor Strategische Studies
DEN HAAG
V
Nederlandse trainers aan het
werk in Erbil. foto anp
RIYAD
Het gaat nog altijd
erg slecht met Dakar
rijder Edwin Straver
(48). Dat meldt zijn
familie, die bij hem is.
De motorcoureur
kwam donderdag
zwaar ten val in de
Dakar Rally in Saoedi-
Arabië. Hij brak nek-
wervels en had tien
minuten lang geen
hartslag. ,,Edwin is er
slecht aan toe. Het is
afwachten hoe de si
tuatie zich ontwik
kelt'', laat zijn vriendin
Anja weten.
ANTWERPEN
De Belgische politie
heeft tien mensen,
onder wie zeven Ne
derlanders, opgepakt
op verdenking van co
caïnesmokkel. In een
container en bestel
wagens zaten honder
den kilo's drugs.
PARIJS
Museum het Louvre in
Parijs is gisteren ge
sloten, nadat zich
voor de toegangsdeu
ren honderden beto
gers hadden verza
meld om te proteste
ren tegen pensioen
hervormingen. Teleur
gestelde toeristen
scholden de demon
stranten die de ingan
gen blokkeerden, uit.
Het Louvre is met 9,6
miljoen bezoekers in
2019 het drukst be
zochte museum ter
wereld.
PEKING
Het geboortecijfer in
China was vorig jaar
het laagst sinds de
geboorte van de
Volksrepubliek China,
in 1949: ruim 14,6 mil
joen baby's, 580.000
minder dan in 2018.
Het aantal baby's
daalt al jaren: veel
ouders kunnen zich
maar één kind permit
teren. China vreest
voor een 'demografi
sche tijdbom': een
kleine groep werken
den en een grote
groep pensionado's.
