systeem Milrem
Wat zegt de wetenschap
Orgaandonatie kan eerlijker
en ook aantrekkelijker
Eureka! Euforisch over zwarte gat
'Illegale markt is er
omdat legale
markt niet aan
vraag kan voldoen
23
Kijk op de site
bij /wetenschap
dertig militairen. Maar krijgen we straks een
klein groepje dat vijf, twintig of wie weet een
hele zwerm robots tegelijk aanstuurt? Het pe
loton is dan misschien wel net zo slagvaardig,
maar met veel minder mensen. Gezien de ver
grijzing een fijne gedachte voor toekomstige
generaals. ,,We zien al jaren dat er steeds min
der jeugd in militaire dienst wil.''
Toch roept de robotisering ook de vraag op
waar het stopt. Computers zijn zo slim te ma
ken dat ze zelf zouden kunnen bepalen wie ze
willen uitschakelen en wie niet, de zoge
noemde killerrobots. Mensenrechten- en vre
desorganisaties hameren er al jaren op dat het
die kant zeker niet op moet gaan.
Maar van killerrobots moeten ze ook op deze
kazerne niets weten. De militair blijft altijd 'in
control', benadrukt Den Ouden. Ook als mili
tairen deze robot met een machinegeweer
straks vaker laten schieten. ,,Nu zit de schutter
onderin de gepantserde wagen om te schieten
met een vergelijkbaar machinegeweer. Straks
staat hij op een veilig plaats op een paar meter
afstand. Maar in beide gevallen is het uiteinde
lijk altijd de mens die de beslissing neemt of er
geschoten gaat worden of niet.''
Er moeten regels komen om internationale orgaandonaties buiten het criminele circuit te
houden. Want is het ethisch verantwoord om je nier af te staan voor een mooie Porsche?
YVONNE SMIT
Orgaanhandel is de koop en ver
koop van organen, of de bemidde
ling daartussen met financieel of
materieel gewin als doel. ,,Op dit
moment is het in praktisch alle
landen illegaal. Maar er is nauwe
lijks bewijs dat een verbod werkt'',
vertelt criminoloog Frederike Am-
bagtsheer (ErasmusMC).
,,De illegale markt is er omdat de
legale markt niet in staat is om aan
de toenemende vraag naar orga
nen te voldoen.'' Stel je hebt een
nier nodig en wacht al jaren op
een donor, wat doe je dan? Som
mige vinden een malafide Face-
bookpagina die transplantaties in
een ander land aanbiedt voor een
'kleine' 30.000 euro. Na een paar
Skype-gesprekken wordt er een
vliegticket voor je geboekt.
Ambagstheer deed onderzoek in
Zuid-Afrika, India en Kosovo. In
dat laatste land worden de opera
ties uitgevoerd op ingevlogen pa
tiënten en donoren, de eerste twee
zijn vooral leverancier. Ook op de
Filipijnen vindt levendige orgaan-
handel plaats. ,,Wat mij opviel,
was dat donoren meestal niet wer
den gedwongen om hun nier te
verkopen. Zij gingen voor het geld
en voelden zich geen slachtoffer.''
De operaties worden netjes uit
gevoerd en de donoren krijgen het
beloofde geldbedrag, constateerde
ze. Maar eenmaal terug in hun
thuisland worden ze aan hun lot
overgelaten en krijgen ze niet de
nodige nazorg. Daarnaast verdie
nen de chirurgen die de operaties
uitvoeren vele malen meer aan de
transplantaties dan de donoren.
Patiënten zijn tevreden en weige
ren te getuigen tegen hun artsen
en de handelaren. Zij hadden ten
slotte hun leven gered. ,,Zo'n net
werk wordt soms wel veroordeeld,
maar vanwege ernstige corruptie
kan het zijn dat er niemand daad
werkelijk achter de tralies be
landt.'' Daarnaast zijn de boetes
die de ziekenhuizen in bepaalde
gevallen moeten betalen een
schijntje in vergelijking met wat
er wordt verdiend aan de illegale
transplantaties.
Niet alle vormen van orgaan-
handel zijn zo schrijnend. Er zijn
ook donoren die bevriend raken
met de patiënt aan wie ze de nier
verkochten. Sommigen gebruiken
de verkoop van hun nier om een
bedrijfje te starten of kopen een
Porsche van het bedrag.
Volgens Ambagtsheer valt or-
gaanhandel op een veilige manier
te reguleren. ,,Namelijk door or
gaandonaties financieel te stimu
leren en een centrale overheidsin
stantie aan te wijzen die aan alle
donoren dezelfde eerlijke prijs
geeft.'' Dit gebeurt bijvoorbeeld in
Iran.
Daarbij moet deze instantie de
organen aan patiënten toewijzen
volgens dezelfde principes zoals
nu in Nederland gebeurt. ,,We
moeten orgaanhandel niet langer
alleen als een crimineel probleem
behandelen maar als een medisch
en sociaal-economisch probleem.''
Mag je dan je nier ruilen voor een
Porsche? ,,Nee, maar het is wel
hoog tijd dat we orgaandonoren
op een eerlijke manier belonen.''
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Heino Falcke
(53), hoogleraar
radioastronomie en
astrodeeltjesfysica
aan de Radboud
Universiteit
Nijmegen
,,Tijdens een persconfe
rentie in april vorig jaar,
toen we de wereld voor
het eerst een foto van een
zwart gat toonden, ge
bruikte ik grote woorden.
'Het lijkt alsof we kijken
naar de poorten van de
hel, je ziet het einde van
de ruimte en tijd.'
Even waren we wereld
nieuws, maar vooral voor
de natuur- en sterren
kunde vormde de foto een
belangrijke mijlpaal. Het
maken van die ene foto is
meer dan 25 jaar werk
geweest. Ik was ervan
overtuigd dat het mogelijk
was om een zwart gat op
de gevoelige plaat vast te
leggen, mits je een tele
scoop hebt van letterlijk
wereldformaat. Zo'n
monsterlijk groot appa
raat kun je maken door
wereldwijd verschillende
telescopen aan elkaar te
koppelen en te laten sa
menwerken. Dat is uitein
delijk gelukt.
En als het moment daar is,
dan gebeurt er iets ma
gisch. Het is alsof je een
grote geliefde hebt met
wie je al twintig jaar lang
brieven schrijft, maar die
je nog nooit hebt ont
moet. En dan zie je hem
of haar voor de eerste
keeren ze blijkt nog
mooier dan je al die tijd
had verwacht. Die erva
ring is overweldigend.
Fantasie werd werkelijk
heid. Ik was verpletterd
en ben op mijn kantoor
gaan zitten. Alleen. Ik
lummelde wat en liet alles
even gaan. Soms krijg ik
de vraag: 25 jaar werken
voor een plaatje? Het was
het meer dan waard.
De foto vormt het sterkste
bewijs dat zwarte gaten
bestaan en biedt boven
dien de mogelijkheid om
Einsteins algemene relati
viteitstheorie te toetsen.
Die theorie beschrijft hoe
ruimte en tijd rondom
een zwart gat krommen,
iets wat op de foto te zien
is.
En wie niet overtuigd is,
moet het maar te zijner
tijd aan mijn achterklein
kinderen vragen.''
-Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NewStientiSt en met vanvnederland
De 13 Lichte Brigade test de Milrem in
Oostenrijk. Het apparaat wordt bestuurd
met een joystick. foto defensie
GO ZATERDAG 18 JANUARI 2020
slagveld
FOTO GETTY IMAGES
