II
5
bericht dat de Duitsers hebben geca
pituleerd. En als de koningin in het
bevrijde Gilze-Rijen aankomt, staat
hij onderaan de vliegtuigtrap. Hij
wordt samen met Hazelhoff Roelf-
zema haar adjudant.
Na de oorlog vecht Tazelaar in Ne-
derlands-Indië en werkt voor de CIA
in het Oostblok. Hij trouwt in totaal
vier keer en heeft twee kinderen. Hij
slijt zijn leven met drank in de ano
nimiteit in het Friese Hindeloopen.
Daar overlijdt hij in 1993 op 73-jarige
leeftijd.
,,Ik ben opgegroeid met het beeld
dat hij in de oorlog heldendaden
heeft verricht'', vertelt achterneef
Sauer. ,,Maar het was in de familie
geen geheim dat hij niet paste in de
burgermaatschappij. Hij is na de oor
log zijn eigen weg gegaan. Daardoor
raakte hij in de vergetelheid.''
Patriottisme
In 1942 keert Tazelaar via Zwitser
land en Portugal terug in Engeland.
Kolonel Rabagliatti, hoofd van MI6,
roemt zijn 'uitstekende' verslag. ,,Het
toont een verfijnde geest van scherp
zinnigheid en patriottisme.''
Toch krijgt hij pas twee jaar na zijn
collega's Hazelhoff Roelfzema en
Krediet de Militaire Willems-Orde.
Tazelaar had zijn reputatie tegen,
zegt historicus Victor Laurentius.
,,Omdat het een Britse operatie was,
smoking draagt. Hij wordt met Hen-
nessy-cognac besprenkeld, zodat hij
zich bij ontdekking als dronken
feestganger kan voordoen. Alleen Ta-
zelaar loopt het verboden en streng
bewaakte strand op en neemt de
tram richting Hollands Spoor. 'Hoe
en waarom ik er ongezien doorheen
kwam, begrijp ik zelf niet', schrijft hij
later in een verslag. 'Het moet een
ongelooflijk portie geluk zijn.'
De spectaculaire dropping van
Tazelaar wordt de inspiratiebron voor
de openingsscène van de James
Bond-film Goldfinger (1964), waar
acteur Sean Connery op identieke
wijze aan een geheime missie begint.
Tazelaar moet ervoor zorgen dat
twee prominente mannen via de
Noordzee naar Engeland kunnen
oversteken. De een weigert, de ander
wordt op het strand opgepakt door
de Duitsers voor hij kan worden op
gepikt door een Britse boot. Tazelaar
ontsnapt op miraculeuze wijze door
zich bij strenge vorst een uur lang in
het ijskoude zeewater stil te houden.
wil dan al dat Tazelaar alsnog wordt
voorgedragen voor de Militaire Wil-
lems-Orde. Hij schrijft in een toe
lichting over 'bitter onrecht'. Hij ver
klaart hierin: 'Het is mijn overtuiging
dat door deze maatregelen recht
wordt gedaan aan een man, die de
Vaderlandsche zaak met veelvuldi-
gen inzet van zijn leven en met over
vloedig bewijs van moed, beleid en
trouw op uitnemende wijze heeft ge
diend.'
Geheim agent
Ook Koningin Wilhelmina is erg op
Tazelaar gesteld. In september 1944
krijgt hij alsnog de hoogste onder
scheiding. Kort daarna wordt hij
als geheim agent in Friesland ge
dropt.
Tazelaar is degene die Wilhelmina
Heldenverhaal
Tazelaar ziet hoe Hazelhoff Roelf-
zema zijn spannende heldenverhaal
slim verkoopt met het boek Soldaat
van Oranje (1971). De première van de
verfilming laat Tazelaar op het laatste
moment links liggen. Zijn jaargeno
ten protesteren tegen het script.
Begrijpelijk, zegt biograaf Lauren-
tius. ,,Het is geschiedvervalsing. In de
originele film zaten meer elementen
van Tazelaar. Die zijn bij de montage
gesneuveld. Ons collectieve geheu
gen wordt bepaald door die film,
waarin het accent op Hazelhoff
Roelfzema ligt.''
Toch denkt hij dat die discussie
Tazelaar zelf niet veel interesseerde.
,,Ze waren allebei haantjes, maar
hadden respect voor elkaar. Het was
een vriendschap op het scherpst van
de snede. Bovendien gold voor Taze-
laar dat een adelborst zichzelf niet op
de borst klopt.''
Hazelhoff Roelfzema gaf Tazelaar
later in interviews wel de credits.
Vlak voor hij in 2007 overleed zei hij:
,,Ik was niet de enige Soldaat van
Oranje. Chris Krediet en Peter Taze-
laar hadden minstens zo veel recht
op die eretitel. Vooral de doldrieste
moed van Peter grensde aan het on
gelooflijke. Peter was een held, een
groot mens. Hij kende geen angst,
gevaar gaf hem vleugels.''
deed hij eerst verslag aan MI6 en niet
aan de Nederlandse admiraal Furst-
ner. Dat werd hem kwalijk geno
men.''
Laurentius publiceerde in 2009 de
biografie met de veelzeggende titel
De grote Tazelaar, ridder en rebel. Hij
schetst het beeld van een oorlogsheld
die zich ook verloor in drank en
vrouwen. ,,Hij was niet de ideale
schoonzoon. Eerder een donquichot,
voor wie actie in het directe ver
lengde van de gedachte lag. Tazelaar
gedijde het best onder extreme om
standigheden. In vredestijd liep hij
met zijn ziel onder zijn arm.''
Na zijn terugkeer in Engeland
werkt Tazelaar tijdens de oorlog even
als instructeur in Canada en bij de
brandweer in Londen. Verzetsstrij
der Gerrit Jan van Heuven Goedhart
SMOKING-SCÈNE
Hazelhoff
Roelfzema
heeft uitgebuit
wat Tazelaar
heeft gedaan
zaterdag 18 januari 2020
GO
A Op 2 augustus 1945 zetten
koningin Wilhelmina en prinses
Juliana weer voet op Neder
landse bodem. Bij de vliegtuig
trap op vliegveld Teuge staan
Peter Tazelaar (r) en (half ach
ter Wilhelmina) Erik Hazelhoff
Roelfzema. foto hollandse
HOOGTE/SPAARNESTAD PHOTO
Soldaat van Oranje, het boek van Erik Ha
zelhoff Roelfzema, was de inspiratiebron
voor een musical (links) en een film (midden).
De scène met een Engelandvaarder die een
smoking onder zijn duikpak draagt, is geba
seerd op de actie van Peter Tazelaar. Deze
spectaculaire landing vormde ook de basis
voor de openingsscène van de Bond-film
Goldfinger (rechts). foto joris van bennekom
—Pieter Sauer,
achterneef van Tazelaar
