Beeldend kunstenaar Hans Overvliet
Beeldend kunstenaar Hans Overvliet is gedreven tot in zijn diepste vezels. Zijn
ziekte doet daar niets aan af. Integendeel. ,,Het is ook koppigheid: ons krijg je er
niet onder."
Wie Hans Overvliet en zijn part
ner Willy van Houtum be
zoekt, kan niet om de kunst
heen. Het voorste deel van
hun pand aan de Lange
Noordstraat in Middelburg is ingericht als ten
toonstellingsruimte. De muren tonen de spo
ren van zeker 150 exposities in galerie Caesuur.
Momenteel is er een eerbetoon aan kunste
naar Kees de Valk, die vorige maand overleed.
,,Deze ruimte is een godsgeschenk", zegt Over
vliet. ,,We lopen door de prachtigste tentoon
stellingen heen. Ook nu weer. We zijn elke dag
bij Kees. Dat ontroert me diep."
De 67-jarige Overvliet is een gedreven vertel
ler. Welbespraakt, politiek en maatschappelijk
zeer betrokken, maar ook allergisch voor on
recht, kapitalisme en domheid. Dan schieten
zijn ogen vuur, gevolgd door een schaterlach
die de felle woorden weer relativeren.
Kunst is de rode draad in zijn bewogen leven,
waarin hij uiteenlopende beroepen uitoefende,
van geluidstechnicus tot chemisch analist en
van vormingswerker tot docent aan de HZ. In
de jaren tachtig was hij een van de voorman
nen van de kraak- en de antikernenergiebewe-
ging. Ook werkte hij als journalist in het Mid
den-Oosten.
,,Helemaal niet. Wij woonden op stand, maar
dat kwam door mijn oom, die veel artiesten fo
tografeerde. Zo kende hij de directeur van de
Amsterdamse schouwburg. Die had een aantal
panden in Leiden. Hij bood mijn oom aan om
daar te gaan wonen, maar het huis was nogal
groot. 'Dan neem je toch een aantal mensen
mee', zei hij. Dat werden mijn ouders."
,,Dit is bijna een metafoor van mijn leven. Ik
ben namelijk een bofkont, een zondagskind. Ik
ben steeds van het een in het ander gerold. Er
ging altijd wel ergens een deur open. Ik heb
nooit grote plannen gemaakt, want ik sta er al
tijd voor open dat het anders loopt."
,,Kennisoverdracht. Ik voel me een geboren do
cent. Overal probeer ik voor de ander en voor
mezelf een leermoment in te zien. Ik vind het
prachtig dat je jongvolwassenen een verband
kunt laten zien dat ze nog niet eerder zagen.
Wat er dan in die ogen gebeurt! Ik herinner me
zelf ook die momenten dat ik iets fundamen
teels snapte en hoe gelukkig je daarvan wordt."
,,Het kritisch vermogen had ik al, maar ik zat
eerst in de zachte hoek. Ik merkte dat dat niets
oploste. Toen kwam ik in contact met mensen
die met kernenergie bezig waren en dacht: dit
gaat echt ergens over. Mijn bezwaar tegen
kernenergie is niet het gevaar - shit happens -
maar de manier waarop het is georganiseerd:
centralistisch, door multinationale bedrijven
die overheden kunnen passeren."
,,Ik ben geen pacifist. Geweld tegen dingen was
oké. Het heeft echt geholpen. Kalkar is dichtge
gaan. Dat is nu een playground. We hebben ra
dicale dingen gedaan, maar zeer functioneel.
En waar het geweld tegen mensen betrof: niet
doen. Zo'n beweging trekt helaas ook idiote
macho's aan. Ik ben er uiteindelijk uitgestapt,
toen bij de tweede herkraak van de Groote
Keijser een aantal totale gekken een koelkast
hadden klaargezet om naar beneden te pleuren.
Dan ben je echt van de pot gerukt."
,,Ik vond het zó'n interessante, waardevolle
tijd. Ik heb geleerd te organiseren, te luisteren,
een verhaaltje af te steken voor 50.000 mensen
zonder het in mijn broek te doen. Dat heeft me
enorm geholpen in de rest van mijn leven. Al
les wat ik toen deed, doe ik nog steeds, maar
dan in een andere vorm. Maar ik ben absoluut
niet nostalgisch. Natuurlijk mag je trots zijn op
het resultaat, maar ome Hans die Kalkar dicht
heeft gedaan? Ga toch weg."
,,Een tijdje hebben we in Berlijn gewoond. We
kwamen er Palestijnse mensen tegen met
goede contacten en we zijn naar de Palestijnse
gebieden gereisd. We vielen midden in de Eer
ste Intifada en daar hebben we onze conclusies
uit getrokken. In die tijd waren er 120, 130 auto
nome radiostations. Door radio te maken, kon-
den we ons brood verdienen. We probeerden
het andere geluid te laten horen door individu
ele mensen aan het woord te laten."
,,Het was wel objectief, maar niet neutraal. Ik
vond het heel schrijnend dat men het Pales
tijnse conflict toeliet, vanuit dat vreselijke
schuldbesef vanuit de Tweede Wereldoorlog.
Maar toen ik las dat de joodse schrijver en
Auschwitz-overlevende Primo Levi zich alsnog
het leven had benomen, ben ik daar echt dood
ziek van geweest. Iedereen die zegt dat ik iets
tegen joden heb, moet mijn tranen op dat punt
maar komen tellen."
,,De tijden veranderden rond 1990 vrij snel.
Daarom vond ik het niet langer zinvol om op
mijn manier daar te zijn. Toen heb ik besloten
mijn kennis en energie om te zetten in beel
dende kunst. Ik heb het gevoel dat dit voor mij
een effectievere manier is om iets te doen."
Hij wijst op zijn jongste werk, dat nog in
wording is. Het is een transparante kubus met
daarin een theeglas, dat Overvliet eerst kapot
heeft geslagen en daarna in elkaar gelijmd. Het
staat in een laagje zand.
,,Ik werd heel erg geraakt door de voortdurende
oorlog in Jemen, het mooiste land dat je kunt
bedenken, met de liefste mensen. Er is een
prachtige stad op de grens met Saoedi-Arabië:
Sa'dah.''
,,Ik ontdekte dat op de plek waar ik een boek
had zitten lezen, een 14-jarig meisje is omgeko
men door een fragmentatiebom van een Sa-
oedi-Arabische drone. Daarvan is een scherf
gevonden met een productienummer. De bom
bleek in 1977 te zijn gemaakt door een munitie
fabriek in West Kentucky. Ik probeer nu zand
van die fabriek te krijgen, om in tijd en ruimte
het meisje te verbinden met de plek waar haar
lot vorm kreeg. In die zin is het een monument
voor haar."
,,Overal waar je in het Midden-Oosten komt,
drink je eerst een kopje thee met elkaar. Dit
kopje is zichtbaar kapot, maar je kunt het nog
steeds gebruiken. Met andere woorden: we
hebben allemaal onze littekens, maar we blij
ven wel dat kopje thee drinken."
'Ik ben altijd een
bofcont geweest,
een zondagskind'
ROLF BOSBOOM
Je bent opgegroeid op het Rapenburg in
Leiden. Een gegoed milieu dus?
Dat heeft geleid tot een veelheid aan beroe
pen. Is daar een lijn in te ontdekken?
Wat trok je aan in de kraak- en antikernener-
giebeweging?
Hoe radicaal was je in die beweging?
Hoe kijk je terug op die periode?
Hoe belandde je in het Midden-Oosten?
Is dat objectieve journalistiek?
Hoe is het werk ontstaan?
Waarom een theeglas?
