r 11 I
Op je 12de krijg je een schooladvies, maar is dat
ook het beste moment? Nee, zeggen deskundigen.
Het is zo ongeveer de slechtst denkbare leeftijd.
Instromen in de derde klas
Scandinavië
(ciiftSiiL J /ittiAPfe-expöH fbpste*
(reviseh
rra TtcH^W eit 7
&j<3 DA-tA
JJfHTEU-i<?^ce J
W—k-7 V C Or>
C0<s,?titk Is
6 SCHOOLKEUZE
TIENERSCHOOL WINT TERREIN
Kijk je naar de cij
fers, dan lijkt het
schooladvies in
Nederland hele
maal zo gek nog
niet. In de vierde
klas van de mid
delbare school zit
69 procent van de
leerlingen nog altijd op het onder
wijsniveau (vmbo, havo of vwo) zo
als ze dat geadviseerd hebben gekre-
gen in groep 8 van de basisschool.
Het betekent echter ook dat drie op
de tien leerlingen mét het juiste
schooladvies hebben gekregen; 19
procent is overgestapt naar een lager
en 13 procent naar een hoger onder-
wijstype. Eén op de acht leerlingen is
in de eerste drie jaar blijven zitten.
De cijfers zijn afkomstig van de
Rijksuniversiteit Groningen, die on
derzoek deed naar de onderwijsstel
sels in Europese landen. De onder-
te vergelijken met een
combinatie van groep
7 en 8 van de basis
school en de brugklas
en tweede klas van de
middelbare school. Zij
krijgen les van docen
ten uit het basis- én
voortgezet onderwijs.
Pas halverwege het
vierde leerjaar moeten
ze een keuze maken
voor een vervolgoplei
ding, waarna ze in
stromen in de derde
klas van de middel
bare school. Op dit
moment loopt een
pilot waar verschil-
lende scholen ver
spreid over het land
aan deelnemen. Het
ministerie van Onder
wijs onderzoekt hier
mee wat de knelpun
ten zijn voor het zoge
heten 10-14-onderwijs.
Het eindrapport wordt
in de loop van dit jaar
verwacht.
Dit is voor heel
veel kinderen
precies
de tijd waarin
de puberteit inzet
zoekers pleiten voor een later school
advies, omdat het nu voor veel kin
deren simpelweg nog te vroeg komt;
zij hebben meer tijd nodig om zich
zelf en hun talenten te leren kennen.
Waarom niet een langere basisoplei
ding en pas op je 14de of 15de kiezen
voor een beroepsopleiding of een
vooropleiding voor hoger onderwijs,
wanneer je een betere keuze kunt
maken? Vooral jongens, kinderen
van migranten en laatbloeiers zou
den daar profijt van hebben.
Timing
,,Als ik het onderwijs geheel op
nieuw zou mogen inrichten, zou ik
voor het schooladvies niet meer aan
komen met de leeftijd van 12 jaar'',
stelt ook ontwikkelingspsycholoog
Steven Pont. ,,Dit is voor heel veel
kinderen precies de tijd waarin de
puberteit inzet. Het is dus wel een
bijzonder slechte timing om juist op
dat moment nóg zo'n grote wisseling
te moeten meemaken.''
Waarom gebeurt het dan toch?
Volgens Pont louter vanwege 'een
keuze vanuit de organisatie, geba
seerd op tijden die geweest zijn en
op gronden die nu niet meer gelden'.
Met andere woorden: we hebben het
nu eenmaal ooit zo bedacht.
,,Maar een keuze vanuit de organi
satie of vanuit de ontwikkeling van
het kind, dat zijn twee totaal ver
schillende werelden. Ontwikkeling
gaat altijd in schokken. Hoe jonger
een kind is, hoe minder we kunnen
vaststellen wat het op latere leeftijd
aan capaciteiten zal hebben. Het kan
nog alle kanten op. Hoe ouder je
wordt, hoe meer alles als het ware
stolt, hoe meer variabelen constant
worden. Op je 15de is er dus veel
meer gestoldheid dan op je 12de.
Daarom zou je het schoolbesluit op
zo laat mogelijke leeftijd moeten
nemen.''
Nieuwe initiatieven
De Groningse onderzoekers en Pont
zijn niet de enigen die er zo over
denken. Het schooladvies is al
decennialang onderwerp van onder
zoek én nieuwe initiatieven. Zo
maken we nu de opkomst van de tie-
nerschool mee, een soort tussenop-
leiding voor kinderen van 10 tot 14
jaar. Er is ook de brede brugklas, waar
leerlingen pas na twee jaar middel
bare school kiezen voor een vervolg.
Vaak wordt ook verwezen naar de
Scandinavische landen. Daar duurt
de basisschool niet zes maar negen of
tien jaar. Pas daarna, op je 15de of je
16de, begin je op de middelbare
school aan een beroepsopleiding of
een vooropleiding voor hoger onder
wijs.
Pont was zelf ook een laatbloeier
op de lagere school, hij kwam uitein
delijk via havo en hbo op de universi
teit terecht. ,,Je moet er rekening mee
houden dat kinderen groeispurts
hebben, niet alleen lichamelijk maar
ook geestelijk'', zegt hij. ,,Maar als jij
die ontwikkelingssprongen niet op
je 12de maar pas op je 14de of 15de
maakt, dan is je schoolkeuze al een
feit. Je zit al in die klas, je hebt daar je
vrienden; verander dan nog maar
eens. Ik zeg niet dat een hogere oplei
ding per definitie beter is, maar het
einddoel moet altijd zijn dat iemand
zijn potentieel waarmaakt. Die ont
wikkeling dient voorop te staan.''
tUGf*
In de Scandinavische landen krijg
je niet al op je 12de een school
advies. In Zweden en Finland
loopt de basisschool van klas
1 tot en met 9 (6-15 jaar) en ga je
vervolgens nog drie jaar naar het
voortgezet onderwijs. In IJsland
telt de basisvorming zelfs 10 klas
sen (6-16 jaar), gevolgd door vier
jaar voortgezet onderwijs. In Noor
wegen ga je na de basisschool
(6-13 jaar) naar de onderbouw
van het voortgezet onderwijs (13
16 jaar), vaak in hetzelfde gebouw.
DINSDAG 14 JANUARI 2020 GO
Waarom zo
jong al kiezen?
Tekst Sven Remijnsen Illustratie Hein de Kort
Tienerscholen zijn
bedoeld voor leerlin
gen van 10 tot 14 jaar,
—Steven Pont,
ontwikkelingspsycholoog
COmfcHouse.ril
