Een opdracht
van en aan
Arnon
familiekwaal
Het gaat niet
om de zin van
het leven, maar om je
zin in het leven
21
René Diekstra
Afgelopen vrijdag was ik op uitnodi
ging van Arnon Grunberg als ge
sprekspartner aanwezig bij de presen
tatie van zijn nieuwste boek Bezette
Gebieden, een vervolg op de in 2016
verschenen roman Moedervlekken.
Voor een bomvolle zaal spraken we over suïci
depreventie en de grenzen van de psychiatrie.
De hoofdfiguur in beide boeken is een (oud)-
psychiater, Kadoke genaamd, die ooit als voor
naamste levens- en werkdoel had: 'zelfvernieti
ging te voorkomen'. Want, zo bleef hij onver
moeibaar aan zijn collega's bij de GGZ-crisis-
dienst verkondigen, 'de maatschappij kan zich
zelfmoord niet veroorloven'.
In ons gesprek heb ik Arnon's aandacht ge
vraagd voor het feit dat hij in zijn teksten nu
eens het woord 'suïcide' gebruikt, dan weer
'zelfmoord' of 'zelfmoordpoging', maar nooit
het meest terechte woord: 'zelfdoding'. Ik heb
uitgelegd dat de maatschappij zich niet langer
het gebruik van dat onterechte en criminalise
rende woord kan veroorloven: zelfmoord.
Toen ik even later het gesigneerde exemplaar
van het boek opensloeg, las ik daarin tot mijn
ontroering als opdracht: 'Amsterdam 10/1/20
Voor René. Geen "zelfmoord" meer. Groet, Ar-
non.' Wat dat mij deed, moet van mijn gezicht
af te lezen zijn geweest. Er kwam een jonge
vrouw naar mij toe en vroeg: 'Leuk, die op
dracht?' Ik antwoordde: 'Leuk is het woord
niet, maar zo welkom.' En ik las 'm haar voor.
Terwijl ik aanstalten maakte om te vertrekken,
zei ze iets dat me trof: 'Zo zie je maar, het gaat
niet om de zin van het leven, maar om je zin in
het leven.'
'Hoe bedoel je?' vroeg ik. 'Wel', zei ze 'als je iets
wilt veranderen en je daarbij wordt gesteund
door iemand die je hoog acht, dan krijgt je leven
even een injectie met zin. Door Arnons bijval
krijg jij duidelijk nog meer zin om door te gaan
met je missie, en dus nog meer zin in het leven.
Omdat het leven geen vaststaande zin heeft',
gaat ze verder, 'moeten we het hebben van
zulke injecties die ons zin geven in het leven.
Ik wil maar zeggen: wat je zin geeft in het leven,
dat is de zin van het leven.'
,,Niet tegen de extreme verlegenheid
op zich. Die aanleg heb je nu eenmaal
wel of niet. Maar bepalend is hoe je
ermee omgaat. Het is niet alleen ge
netisch bepaald. Binnen families en
gezinnen constateerden we verschil
len. Sommige familieleden lijden
echt onder hun sociale angst, ande
ren hebben die in de loop van hun
leven van zich afgeschud of in ieder
geval een manier gevonden om er
mee te kunnen leven. Dan nog zullen
ze nooit extraverte persoonlijkheden
worden, maar ze lijden niet hevig on
der hun verlegenheid. Een sociale
angststoornis is, net als veel andere
angststoornissen, meestal goed te
behandelen met cognitieve gedrags
therapie, waarbij patiënten leren hun
negatieve gedachten en patronen te
herkennen en te doorbreken. In som
mige gevallen kunnen medicijnen
die angst wegnemen en een al dan
niet tijdelijke oplossing bieden."
'In onze huidige
samenleving staan
extraversie en jezelf
verkopen hoog
aangeschreven'
,,Niet echt. Iedere levensfase brengt
zijn eigen uitdagingen met zich mee
voor extreem verlegen mensen. Als
baby en peuter gaan ze snel huilen
als vreemden contact willen maken,
op de basisschool vallen ze niet op
omdat ze weinig aandacht vragen,
als puber vermijden ze feestjes en
andere sociale gebeurtenissen, als
jongvolwassenen kiezen ze geen op
leiding die qua capaciteiten bij hen
past, maar een beroep waarin ze niet
op de voorgrond hoeven treden en
op middelbare leeftijd missen ze car
rièrekansen omdat ze te verlegen zijn
om promotie te durven maken. Al
leen als mensen eenmaal met pen-
sioen gaan, begint hun sociale angst
stoornis een minder grote rol te spe
len in hun leven. Niet omdat ze die
kwijt zijn, maar omdat ze inmiddels
hebben geleerd hoe ermee om te
gaan. Ze trekken zich minder aan van
wat anderen over hen denken, en ou
deren hebben meestal sowieso min
der sociale verplichtingen."
,,In ieder geval het probleem niet ba
gatelliseren of kinderen pushen van:
'Stel je niet aan' of 'Kom op, dat kan
iedereen, dus jij ook'. Daar maak je
een kind alleen maar onzekerder en
angstiger mee. Over extreme verle
genheid wordt vaak een beetje lache
rig gedaan, maar dat is onterecht. Een
sociale angststoornis is een serieus
probleem. Dat moet je serieus ne
men. Dus is het van belang dat ou
ders hun extreem verlegen kinderen
bemoedigen en ondersteunen. En als
je ziet dat je kind lijdt onder sociale
angst: zoek tijdig hulp."
dinsdag 14 januari 2020
GO
Neurowetenschapper Janna Marie Bas-Hoogendam. foto joost hovin g
Er is dus wat tegen te doen?
Neemt sociale angst met de jaren
af? Kun je eroverheen groeien?
Wat moet je als ouder doen als je
merkt dat je kind extreem verlegen
is?
'Amsterdam 10/1/20
Voor René. Geen
"zelfmoord" meer.
Groet, Arnon' -
zo signeerde
Grunberg zijn
nieuwste boek.
Reageren?
rene.diekstra@dpgmedia.nl