GEZOND
Extreme verlegenheid is vaak een
Vraag het onze specialisten
20
Extreme verlegenheid is vaak erfelijk, blijkt uit recent
onderzoek door neurowetenschapper Janna Marie Bas-
Hoogendam. Het goede nieuws: er is wat tegen te doen.
Hoe ontmoet ik
gelijkgestemden met
een open relatie?
COACH SEKSUALITEIT
CARLA RUTGERS
Hoe kom ik aan de
vlekjes in mijn
gezichtsveld?
Hoeveel zin
hebben goede
voornemens?
Blozen, zweten, trillende
handen: iedereen is wel-
eens verlegen. Maar 6 tot 13
procent lijdt aan extreme
verlegenheid. Neuroweten
schapper Janna Marie Bas-Hoogen-
dam van de Universiteit Leiden nam
met hersenscans een kijkje in de her
sens van sociaal-angstige families.
,,Iets wat veel verder gaat dan de ver
legenheid die iedereen soms over
komt. Veel mensen zijn gespannen
als ze voor een groep moeten spreken
of naar een feestje gaan waar ze nie
mand kennen. Maar na een tijdje ebt
die spanning weg. Zo niet bij ex
treme verlegenheid, ook wel sociale
angststoornis genoemd. Dat is een
aandoening die is opgenomen in de
DSM-5, het internationale handboek
voor de classificatie van psychiatri
sche stoornissen. Het kan het leven
van mensen behoorlijk verpesten,
zeker in onze huidige samenleving,
waarin extraversie en jezelf verkopen
hoog staan aangeschreven."
Hoe dan?
„Doordat mensen met extreme verle
genheid vaak vermijdingsgedrag ver
tonen. Dat gaat soms ver. Ze kiezen
bijvoorbeeld niet het beroep dat ze
graag zouden willen uitoefenen,
maar een vak waarvan ze weten dat
ze er niet in zullen opvallen. Mensen
met extreme verlegenheid zijn zeker
niet minder intelligent of vaardig dan
mondige mensen, maar leiden vaak
een leven vol missed opportunities om
dat hun talenten niet volledig tot hun
recht komen. En hoe vind je een
partner? Je kunt je op sociale media
lang verschuilen, maar uiteindelijk
zul je iemand toch in levenden lijve
moeten ontmoeten. Voor extreem
verlegen mensen is dat een nog veel
grotere stap dan voor anderen. Maar
het zit 'm ook in kleinere dingen. Ik
ken het verhaal van een vrouw die in
een ander dorp boodschappen deed,
omdat ze bang was om in de super
markt in haar eigen dorp bekenden
tegen te komen. Mensen met sociale
'Extreme
verlegenheid
kan het leven
van mensen
behoorlijk
verpesten'
angst hebben vaak een laag zelfbeeld.
Ze denken dat andere mensen voort
durend op hen letten en hen afkeu
ren. Sociale verlegenheid gaat vaak
gepaard met depressies en proble
men zoals overmatig alcoholge
bruik."
,,Ja, ons onderzoek toont dat aan. Er is
wel eerder hersenonderzoek gedaan
onder extreem verlegen mensen,
maar wij hebben voor het eerst hele
families onderzocht waar sociale
angst veel voorkomt. Van de leden uit
acht families hebben we een MRI-
scan van de hersenen gemaakt, ter
wijl we hen naar foto's lieten kijken
die die sociale angst opriepen. Daar
uit blijkt onder andere dat twee ge
bieden in de hersenen een rol spelen
bij sociale angst: de amygdala en het
dieper in de hersenen gelegen stria-
tum. De amygdala koppelt de infor
matie die via de zintuigen binnen
komt aan emoties, het striatum regelt
onder meer de motorische activitei
ten van het lichaam. Dat de amygdala
een rol speelt bij angststoornissen
was wel bekend, maar dat het stria-
tum daarbij ook van belang is, is
nieuw. Onderzoek naar de rol van het
striatum bij angst staat eigenlijk nog
in de kinderschoenen."
,,We hebben oproepen gedaan in de
media en daarop hebben families ge
reageerd die zich herkenden in onze
beschrijving van extreme verlegen
heid. In totaal hebben we de herse
nen van 110 mensen, van beide sek
sen en van jong tot oud, onderzocht.
Overigens bleek sociale angst in veel
families een taboe. Broers en zusters,
ouders en kinderen vermoedden het
misschien wel van elkaar, maar spra
ken dat nooit uit.
Door de deelname aan het onder
zoek kwam het gesprek binnen veel
families op gang. Dat alleen al had
een therapeutische effect. Het besef
dat je dus niet de enige in je familie
bent met dit probleem kan al een
eerste stap zijn op weg naar behan
deling."
dinsdag 14 januari 2020
GO
Ons panel beantwoordt al uw vragen. Over lijf en leden,
hart en ziel. Ook een vraag? Mail naar zo@dpgmedia.nl
Op het terrein van open rela
ties en polyamorie zijn er di
verse mogelijkheden om gelijk
gestemden te ontmoeten, voor
jong en oud. In parenclubs vind
je swingers: stellen die voor
een avond plezierig ero
tisch contact willen met
anderen. Soms vloeien
daar langdurige 'vriend
schappen met benefits'
uit voort. Ook kun je
terecht op dating-
sites als OKCupid
en Polyamoriematch. En er is
een organisatie, Pluk de liefde,
die met regelmaat polyamorie-
cafes of -feesten organiseert.
Om een open relatie of poly-
amorie aan te kunnen, heb je
wel een goede relatie nodig;
er is grote kans op onzekere
gevoelens en jaloezie en dat
moet je samen kunnen bespre
ken en oplossen.
Waar in deze omgeving geen
prijs op wordt gesteld zijn
mensen die onder het mom
van polyamorie op zoek
zijn naar seks, waar hun
partner van niets weet.
Deze mensen worden
zoveel mogelijk geweerd
omdat openheid en eer
lijkheid belangrijke
waarden zijn.
HUISARTS
RUTGER VERHOEFF
Als ik uw verhaal zo lees, dan
ben ik geneigd te denken dat u
mouches volantes (vliegende
vliegjes) heeft. Uw oogbol is
gevuld met een geleiachtige
vloeistof: het glasvocht. Nor
maal gesproken is het glas-
vocht helder. Bij 'mouches
volantes' zijn er troebelin-
gen aanwezig, die u vooral
ziet op een witte achter
grond en die meebewegen
met de richting waarin u
kijkt. U kunt ze in
RELATIEFILOSOOF
JAN DROST
Het mag nog net: praten over
goede voornemens. Als ik aan
de mensen in mijn omgeving
vraag wat hun goede voorne
mens zijn voor het komend
jaar, krijg ik meestal als ant
woord: 'daar doe ik niet aan'
Wat ik jammer vind, want
goede voornemens hebben
wel degelijk een waarde
volle functie. Met het heb
ben van goede voornemens
geef je uitdrukking aan het
verschil tussen wie je
beide ogen krijgen. Meestal
zijn ze onschuldig. Na verloop
van tijd went u eraan. Veroude
ring is de meest voorkomende
oorzaak. Het glasvocht verliest
zijn elasticiteit, verdicht en ver
vloeit. Echter, 'mouches vo
lantes' kunnen ook ontstaan
op jongere leeftijd (tussen 30
en 50 jaar) vooral bij mensen
met bijziendheid (negatieve
lenzen). Andere oorzaken kun
nen zijn een glasvochtloslating,
een netvliesscheur of net-
vliesloslating, inwendige
oogontstekingen of glas-
vochtbloedingen (bij sui
kerziekte). Bij snelle toe
name van slechter zien,
lichtflitsen en wegvallen van
het gezichtsveld, moet u
een arts consulteren.
bent en wie je graag
wilt zijn. En al luidt de heden
daagse opvatting van geluk
dat je 'helemaal jezelf' moet
zijn, ik houd toch meer van de
geluksopvatting van Aristote-
les, volgens wie geluk er niet
alleen in bestaat dat je accep
teert wie je bent, maar ook dat
je erin slaagt te worden wie je
kunt zijn. Het nadenken over
goede voornemens aan het
begin van een nieuw jaar is zo
bezien van een prachtige sym
boliek. Het kenmerk van
een goed voornemen is
dan ook dat het een
haalbare brug slaat
tussen precies die twee
aspecten van je identiteit:
wie je bent en wie je wilt
zijn.
Vaak heeft je
broer of zus er
ook last van'
JOHAN NEBBELING
Wat verstaat u onder extreme
verlegenheid?
En die extreme verlegenheid is er
felijk en meetbaar in de hersenen?
Hoe kwam u eigenlijk aan die
sociaal-angstige families?