■■■■■■■■KJ
Theaterstuk GAS legt pijn bloot van provincie die wacht op
20
Gottegot, wat duurt het lang. Wanneer
worden hun huizen nu eindelijk eens
versterkt? En waar blijft die parlementaire
enquête naar de ellende die de Groningers
is aangedaan? Theatervoorstelling GAS
geeft het abstracte drama een gezicht.
SANDER VAN MERSBERGEN
ensen die zeggen
dat ze niet willen
klagen, hebben
doorgaans veel te
klagen. Zo ook
Henk Staghouwer. Sinds mei
vorig jaar is de ChristenUnie
politicus gedeputeerde in Gronin
gen, en vanuit die rol probeert hij
ervoor te zorgen dat er in het
bevingsgebied eindelijk eens wat
gebeurt. Want gottegot, wat
wachten ze al lang.
Eind oktober stuurde minister
Wiebes weer een brief naar de
Kamer, met cijfers over de voort
gang van Operatie Groningen.
,,Dan lees ik dat in veel huizen al
een opname gedaan is van de te
nemen versterkingsmaatregelen
en hoe goed dat wel niet is. Dan
denk ik: laten we toch eens aan de
gang gaan, in plaats van trots cij
fers publiceren. Wanneer gaat de
aannemer in die huizen aan de
slag?"
Stuur de auto eens het noord
oost-Groningse platteland op, en
laat de beelden op je inwerken.
Links een Groningse vlag die half
stok hangt. Rechts een woning in
de steigers, op een terrein omge
ven door hekken. Een dorpje ver
derop een wit A4-tje op het
plaatsnaambord. 'Wiebes behan
delt ons als vuilnis'.
Waarom zo negatief, zou de ar
geloze Nederlander kunnen den
ken. Het kabinet heeft toch aange
kondigd dat de gaskraan dichtge
draaid wordt? En er is toch een
Nationaal Programma Groningen,
waarin afgesproken is dat ruim
een miljard euro rijksgeld in de
provincie geïnvesteerd wordt?
Wat klagen die Groningers nou?
Theater de Molenberg, Delfzijl.
Op het podium wordt de auto
van een schade-inspecteur van
de NAM in elkaar gebeukt
Het publiek lacht en klapt goed
keurend. ,,Het is mooi om te zien
hoe de mensen hier in de streek
op ons reageren", zegt Tjeerd
Bischoff. ,,Je merkt dat ze weten
waar het over gaat. Als je het
woord 'dialoogtafel' noemt, blijft
het in de rest van Nederland stil.
Hier begint iedereen schamper te
lachen."
Met toneelgroep Jan Vos voerde
Bischoff de afgelopen anderhalf
jaar het toneelstuk GAS op, eerst
in Groningen en daarna tot in alle
uithoeken van ons land. Hij
schreef het stuk, waarin te zien is
hoe het leven van een hoteliersfa
milie verstrengeld raakt met de
gaswinning. Na de ontdekking
van de gasbel in Slochteren, eind
jaren 50, zien ze gouden bergen.
De Shell-medewerkers die in het
hotel overnachten worden in de
watten gelegd. Zestig jaar later is
het etablissement de instorting
nabij. Het leven van de uitbaters is
dat punt al gepasseerd.
Op het podium staan acteurs,
die ook een beetje activist zijn ge
worden. ,,Ik wist natuurlijk wel
iets van de situatie'', zegt Anna
Raadsveld, die in het stuk een met
gewetensbezwaren worstelende
medewerker van de NAM speelt.
,,Dat huizen ondersteund
moesten worden en dat mensen
zich machteloos voelden. Maar
wat dat betekent, besef je pas als je
het ziet. Mensen die huilend te
gen je zeggen dat ze geen leven
meer hebben. Zich onveilig voe
len in een onverkoopbaar huis."
Trudi Klever, in het stuk de mater
familias, maakt zich tegenwoor
dig vaak kwaad als ze het nieuws
over Groningen tot zich neemt.
,,Hoe kan het nou dat er zo ge
blunderd wordt? Over de hoofden
van mensen heen."
Een van de redenen dat gede
puteerde Staghouwer niet
wil klagen, is dat hij ook wel
ziet dat dingen gebeurd zijn die de
situatie in Groningen ten goede
kunnen keren. Eerst kon de gas
kraan pas over tien jaar dicht,
maar afgelopen najaar bleek plots
dat 2022 een haalbaar doel is, vol
gens minister Wiebes. Komend
jaar gaat de winning al terug naar
een 'veilig' geacht niveau van 12
miljard kubieke meter.
Ook in het schadeherstel zit
vooruitgang, sinds de NAM daar
niks meer mee van doen heeft en
de Tijdelijke Commissie Mijn-
bouwschade Groningen zich erop
wierp. Wekelijks komen vijf- a
zeshonderd schademeldingen
binnen. Ongeveer net zo veel
Als we in dit tempo doorgaan,
zijn we over twintig jaar nog niet
klaar."
Het kabinet beloofde de Gro
ningers dat 2019 'het jaar van de
uitvoering' zou worden. Het is het
jaar van de bureaucratische brij
geworden. Instanties werden op
gericht en opgeheven. De HRA
passeerde de revue, de TCMG, het
CVW en de NCG, het NPG en ook
de ACVG. Er werd gewerkt aan
een nieuwe wet (de Tijdelijke
Wet Groningen, af te korten tot
TWG), die regelt dat de verant
woordelijkheid voor de verster
kingsoperatie van het ministerie
van Economische Zaken naar dat
van Binnenlandse Zaken verhuist.
Die wet is nog niet af.
,,Ik stoor me verschrikkelijk aan
die juridische kerstboom'', zegt
Staghouwer. ,,Alles moet tot de
laatste komma dichtgetimmerd
worden. Maar we moeten gewoon
aan de slag. Het gaat om de Gro
ningers. Zij weten nog steeds niet
wanneer hun huis opgeknapt
wordt. Mensen willen best wach
ten, maar willen wel weten wan
neer ze aan de beurt zijn. Nu kij
ken ze in een zwart gat in."
scheuren en verzakkingen wor
den hersteld, vaak naar tevreden
heid. Het enorme stuwmeer aan
schadegevallen droogt langzaam
op. Toch is er een grote 'maar'. De
zware beving in Westerwijtwerd,
op 22 mei, liet zien dat de grond in
Groningen nog allerminst tot rust
gekomen is. Met 3,4 op de schaal
van Richter behoorde de beving
tot de hevigste in de historie.
Veel noorderlingen voelen zich
niet veilig in hun eigen huis zo
lang dat niet verstevigd is. En daar
wringt 'm de schoen. De aardbe
ving waarmee de hele discussie
begon, die van Huizinge, was in
2012. Staghouwer: ,,Dat is in au
gustus acht jaar geleden. Hoeveel
huizen denk je dat er sindsdien
versterkt zijn? Duizend. Duizend!
Dit huis is door
aardbevingen zo
ernstig beschadigd
dat het gesloopt
moet worden.
Toneelschrijver Bischoff is
geboren in Groningen. Hij is del
zoon van een journalist die vopM
het Dagblad van het Noorden B
veel schreef over de gaswinning.
ZATERDAG 11 JANUARI 2020 GO
FOTO HOLLANDSE HOOGTE
